“2052 τo Μυθιστόρημα των Τριών”: Ένα σαρκαστικό πείραμα με δύο άντρες και μία γυναίκα ΑΙ

“Το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων” ήταν ο τίτλος του δημοφιλέστατου, σπονδυλωτού μυθιστορήματος, που γράφτηκε το 1958 από τέσσερις ογκόλιθους της γενιάς του ’30, τον Στράτη Μυριβήλη, τον Μ. Καραγάτση, τον Άγγελο Τερζάκη και Ηλία Βενέζη και δημοσιεύθηκε σε δύο κύκλους και οκτώ συνέχειες στην εφημερίδα “Ακρόπολις”, από τις 2 Μαρτίου 1958 έως τις 26 Απριλίου 1958. Λίγο μετά κυκλοφόρησε από την Εστία και ως αυτοτελές βιβλίο με τεράστια επιτυχία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2002 κυκλοφορεί αισίως η 15η έκδοση!

Βασικός όρος της ιδέας που οφειλόταν στον Γιάννη Μαρή ήταν να μην υπάρχει καμία προσυνεννόηση μεταξύ των συγγραφέων σχετικά με την εξέλιξη και το τέλος της πλοκής. Πόσο μάλλον που ο καθένας από τους τέσσερις ήθελε να διαφοροποιηθεί, βάζοντας δύσκολα στον επόμενο. Σαράντα, ολόκληρα χρόνια μετά, την πρώτη Ιανουαρίου του 1998, οι εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν με τη σειρά τους το “Παιχνίδι των τεσσάρων” δηλαδή μιαν ανάλογη ιδέα, υπογεγραμμένη αυτή τη φορά από τους γνωστούς στυλίστες Γιώργο Σκούρτη, Κώστα Μουρσελά, Αντώνη Σουρούνη και Πέτρο Τατσόπουλο. Και αυτή η προσπάθεια, λόγω του ιντριγκαδόρικου χαρακτήρα της, αγαπήθηκε από το κοινό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα χρόνο μετά, το 1999, κατέγραφε ήδη την δέκατη έκδοση.

Το 2024 πρότεινα στον εκδότη Νίκο Νίκα να δοκιμάσουμε μία τρίτη, ανάλογη απόπειρα πολυσπόνδυλου και “συνεργατικού” μυθιστορήματος, αλλά με μία καινοτομία που να εκφράζει την σύγχρονη εποχή. Έτσι, αποφασίσαμε οι συγγραφείς να είναι πια μόνο τρεις – ο τέταρτος παρέπεμπε πολύ στις δύο προηγούμενες απόπειρες – και να ισχύσει η εξής ανατρεπτική αλλαγή: Τελευταίος “συγγραφέας” θα είναι η πολυδιαφημισμένη, όσο και τρομακτική για όλους ai. Δηλαδή η τεχνητή νοημοσύνη, ή, καλύτερα, ο τρόπος που η ανθρώπινη δημιουργία προδιαγράφει (;) το τέλος της.

Έτσι, δύο συγγραφείς με εντελώς διαφορετικό ύφος, αλλά κοινή αισθητική και ανάλογη διάθεση πειραματισμού, ο Γιώργος Αριστηνός και ο Μάνος Στεφανίδης, αφηγούνται διαδοχικά μιαν ιστορία της οποίας το, δικαιολογημένα, αναπάντεχο τέλος θα φτιάξει ειδικό πρόγραμμα ελληνικών της a.i., συντήκοντας τα δύο κείμενα των προαναφερθέντων και δημιουργώντας το δικό της τρίτο και τελευταίο αφήγημα – Φρανκενστάιν. Ένα τέλος που το μάθαμε όλοι, οι συμμετέχοντες στο πείραμα και οι συγγραφείς και το κοινό, με την έκδοση και την κυκλοφορία του βιβλίου. Ένα τέλος που μπορεί να είναι η τέλεια ανατροπή, αλλά και η πιο χαώδης σύγχυση. Ή, η εν τοις πράγμασιν διάλυση της όποιας ηθικής ή δεοντολογίας του αφηγείσθαι.

Το πείραμα της AI συγγραφέως

Δοκιμάζοντας έτσι τα όρια και τις δυνατότητες του μυθιστορήματος (όπως τουλάχιστον το ξέραμε έως τώρα). Δηλαδή η πρωτοτυπία του παρόντος εγχειρήματος έγκειται στο ότι ο αναγνώστης τελικά θα κρίνει και θα συγκρίνει τη δουλειά και των ανθρώπων και των μηχανών. Τις δυνατότητες αμφοτέρων.

Ό, τι κι αν αυτό σημαίνει. Εδώ και δύο χρόνια, ο πολυδιάστατος Μάνος Ιωαννίδης, αξιοποιώντας ένα πρόγραμμα Α.Ι., έχει δημιουργήσει την Joe M., ένα ανθρωποειδές με το οποίο έχει σχεδόν καθημερινό διάλογο. Στον Μάνο Ιωαννίδη λοιπόν αναθέσαμε την συγγραφή των δεδομένων, που θα επέτρεπαν στην Joe M. να γράψει το τρίτο και τελευταίο μέρος του σπονδυλωτού αυτού μυθιστορήματος, που έχει – το κείμενο της a.i. έκταση 12.000 λέξεων. Και βέβαια το άκρως ανατρεπτικό και πρωτότυπο τέλος. Το οποίο εξέπληξε όλους τους συμμετέχοντες στο εγχείρημα. Στο τέλος του βιβλίου ο Μάνος Ιωαννίδης δίνει όλα τα τεχνικά στοιχεία που επέτρεψαν στην Joe M. να γίνει η τρίτη και τελευταία συγγραφέας του Μυθιστορήματος των Τριών (Reload).

Προσωπικά, με ενδιαφέρει αυτό το πείραμα, κυρίως για τον αποδομητικό – σαρκαστικό του χαρακτήρα: Δηλαδή σε μία εποχή που η “στέρεη”, ολιστική αφήγηση εκλείπει – το παλιό Bildungsroman – και επιβιώνουν μόνο θραύσματα και τώρα που ο καθρέφτης του δήθεν ρεαλισμού έχει θρυμματιστεί τελεσίδικα, τί μένει για να λειτουργήσει ως αφήγηση κι ακόμα περισσότερο ως λογοτεχνία; Το αποτέλεσμα – δεν μπορεί παρά να – είναι άδηλο… Από την άλλη οι δυνατότητες της νέας επιστήμης είναι σαγηνευτικές ως τα όρια του πιο ακραίου τρόμου.