Ανακαλύπτοντας το Μουσείο Αρχαίας Τεχνολογίας και τις συλλογές του

Μια γεύση από αυτό τον θαυμαστό κόσμο μέσα από παρελθόν παίρνει ο επισκέπτης του Μουσείου Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, όπου στα 700 τετραγωνικά που καταλαμβάνει στο κέντρο της Αθήνας (Πινδάρου 6& Ακαδημίας) μέσα από αυθεντικά αντικείμενα και ανακατασκευές αντιλαμβάνεται πώς η αρχαία Ελλάδα αποτέλεσε φυτώριο για τα επιτεύγματα του σήμερα στη ρομποτική την αυτοκινητοβιομηχανία, στην αστρονομία, γνωρίζοντας τις Hi-Tech εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων”.

Τα 100 εκθέματα με τις επεξηγήσεις τους, τα ενημερωτικά βίντεο και οι βιβλιογραφικές αναφορές στις πινακίδες, τις αφίσες, τις μακέτες όπως του πρώτου κρουαζιερόπλοιου της αρχαιότητας, εκθέματα από το ρομπότ-υπηρέτη και τον “κινηματογράφο” του Φίλωνα μέχρι το αυτοκινητικό κουκλοθέατρο του Ήρωνα, και από το υδραυλικό ρολόι του Κτησίβιου αναδεικνύουν το πως εκείνη την εποχή οι κοινωνίες απολάμβαναν πολύτιμες γνώσεις με απόλυτη σαφήνεια και λεπτομέρεια σε καθοριστικούς τομείς.

Στα τρία επίπεδα του Μουσείου που το επισκέπτονται πολλά σχολεία μέσα από διαδραστικά προγράμματα εργαστηρίων υπάρχει εκτενής επεξηγηματική αναφορά στον υπολογιστικό μηχανισμό των Αντικυθήρων, τον πρόδρομο των υπολογιστών. Θεωρείται εξ άλλου ο πρώτος υπολογιστής της αρχαιότητας αποτελούνταν από περισσότερα από 30 γρανάζια σε διάφορα μεγέθη, τα οποία λειτουργούσαν εκ περιτροπής τις 10 διαφορετικές ράβδους. Έτσι με βάση την θέση της Σελήνης μπορούσαν και να προβλέπουν τις ηλιακές και σεληνιακές εκλείψεις, καθώς και να υπολογίζουν τις ημερομηνίες για να ταξιδέψουν να καλλιεργήσουν την γη, να ψαρεψουν να καθορίζουν τις εποχές, το χρόνο.

Αρχαία μουσικά όργανα

Η ενότητα “των αρχαίων μουσικών οργάνων” επίσης παρουσιάζει ενδιαφέρον όπως και των παιγνιδιών ψυχαγωγίας, η αναλυτική παρουσίαση τεχνουργημάτων που αναδεικνύουν τις πολεμικές τεχνικές των Ελλήνων, ενώ εξειδικευμένες ξεναγήσεις νέων επιστημόνων που διαθέτει το μουσείο Κοτσανά, κάνουν της επίσκεψη εξόχως ενδιαφέρουσα.

 

Οι Πανοπλίες του Δημητρίου Κατσίκη

Σημαντική ενότητα στην κατηγοριοποίηση των εκθεμάτων του Μουσείου αποτελεί “Η τέχνη του οπλισμού στην Αρχαία Ελλάδα” που ως υλικό και πρωτοβουλία ανήκει στον Δημητρίο Κατσίκη ο οποίος μετά από πολύχρονη και εμπεριστατωμένη μελέτη κατάφερε να αναβιώσει την αρχαία τέχνη του αρματοποιού στο σήμερα και να προσφέρει στο κοινό έργα υψηλής αισθητικής αλλά και επιστημονικής αξίας.

Η ιδιωτική του συλλογή όπως πληροφορούμαστε έχει ως τώρα ταξιδέψει σε Ευρώπη και Αμερική κι έχει φιλοξενηθεί σε πλήθος πανεπιστημιακών και πολιτισμικών φορέων το ιστορικό πανόραμα των κύριων τυπολογιών κατασκευής πανοπλίας.

Όπως αναφέρει ο κ. Κατσίκης στην ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα του όλα έγιναν “σε μια εμπνευσμένη προσπάθεια να παρουσιάσει για πρώτη φορά στο ελληνικό και διεθνές κοινό ένα πανόραμα της ελληνικής ιστορίας με κεντρικό οδηγό τις Πανοπλίες, έργα υψηλής μεταλλοτεχνίας που παράχθηκαν αδιάκοπτα από την Μυκηναϊκή Περίοδο (15ος αιώνας π.Χ), την Αρχαία μέχρι και την πτώση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (15ος μ.Χ αιώνας).

Το σημαντικό είναι ότι μέρος των εκθεμάτων βασίζεται σε ατόφια υπαρκτά αρχαιολογικά ευρήματα και μέρος αυτών σε δημιουργικές ανασυνθέσεις αρχαιολογικών σπαραγμάτων συνδυασμένων με φιλολογικές & εικονογραφικές πηγές (αγγειογραφίες, τοιχογραφίες κλπ).

Εμβληματικοί σταθμοί καθ’ όλο το φάσμα από τον 15ο αι. π.Χ. έως και τον 14ο αι. μ.Χ. αναδεικνύουν το συνεχές της τεχνικής παραγωγής πανοπλιών στην αρχαιότητα με τις πανοπλίες του Αχιλλέα, του Αγαμέμνονα και του Οδυσσέα, την σπαρτιατική και αθηναϊκή πανοπλία, τον λινοθώρακα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την Πανοπλία Κατάφρακτου της μέσης βυζαντινής περιόδου να σηματοδοτούν κάποια από τα δεδομένα των εποχών.

Ίσως αυτή η αίθουσα του Μουσείου Κοτσανά είναι η πιο πολύ φωτογραφημένη όπου ο επισκέπτης βλέπει σε πραγματικό μέγεθος θώρακες και περίτεχνες πανοπλίες με ιδιαίτερες διακοσμήσεις και υλικά που εξυπηρετούν το πρακτικό μέρος την προστασία του φέροντα αλλά και μια ιδιαίτερη αισθητική που αναδεικνύει την αρχοντική προέλευση, την μεγαλειώδη προσωπικότητα, την διαφοροποίηση στο σύνολο των πολεμιστών κλπ.

Τα βιβλία του Χρήστου Λάζου

“Μηχανική και τεχνολογία στην Αρχαία Ελλάδα” το βιβλίο που ξεπέρασε τις 12 εκδόσεις του Χρήστου Λάζου- πολυπράγμονα επιστήμονα φωτίζει και αναδεικνύει τεχνολογικά επιτεύγματα στην αρχαιότητα και με τα υπόλοιπα βιβλία του προσεγγίζοντας όλο το φάσμα των αναγνωστών.

Ο ίδιος 1993 υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΕΜΑΕΤ (Εταιρεία Μελέτης της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας). Στις δραστηριότητές του περιλαμβάνονται 130 δημοσιεύσεις σε πολλά περιοδικά (φιλολογικά και ιστορικά) και εφημερίδες, εβδομαδιαία εκπομπή στην ΕΡΑ 5 για την Ιστορία του Απόδημου Ελληνισμού (57 εκπομπές), επτά ημίωρα ντοκιμαντέρ για την ΕΡΤ1 (με γενικό τίτλο, Ελλάδα πορεία στο Χρόνο) και πολλές ιστορικές μελέτες.

Κάποια από τα έργα του:

– “Ιστορία και εξέλιξη της γραφής”, Εστια 1975. – “Έλληνες στην ανακάλυψη και εξερεύνηση της Αμερικής”, Αίολος, 1990. – “Χριστόφορος Κολόμβος: ένα ελληνικό πρόβλημα”, Αίολος, 1992. – “Μηχανική και τεχνολογία στην αρχαία Ελλάδα”, Αίολος, 1995 – “Ο υπολογιστής των Αντικυθήρων”, Αίολος, 1995 .- “Αρχιμήδης, ο ευφυής μηχανικός”, Αίολος, 1996. – “Πυραμίδες στην αρχαία Ελλάδα”, Αίολος 1996. – “Ναυτική τεχνολογία στην αρχαία Ελλάδα”, Αίολος, 1996. – “Το ταξίδι του Πυθέα στην άγνωστη Θούλη”, Αίολος, 1996. – “Τηλεπικοινωνίες των αρχαίων Ελλήνων”, Αίολος, 1999. – “Υδραυλικά όργανα και μηχανισμοί”, Αίολος, 1999. – “Περιπέτεια της τεχνολογίας στην αρχαία Ελλάδα”, Αίολος, 2000. – “Γραφή τότε που δεν υπήρχε το χαρτί”, Ανατολικός, 2002. – “Ανερμήνευτες γραφές”, Ανατολικός, 2003. – “Η ιδέα της πτήσης στην ελληνική σκέψη”, Αίολος κλπ.

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν σημειώσει αξιόλογη πρόοδο στο χώρο της Μηχανικής και της Τεχνολογίας. Τα επιτεύγματά τους, από το 3000 π.Χ. μέχρι το 1100 μ.Χ., μας αφήνουν άφωνους και επιβεβαιώνουν ότι η σημερινή τεχνολογική εποχή δεν οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στη βιομηχανική επανάσταση. Οι αρχαίοι Έλληνες έβαλαν και εδώ τα θεμέλια.

Ο συγγραφέας, μετά από πολύχρονη έρευνα, παρουσιάζει τις πιο σημαντικές εφευρέσεις τους στην αρχιτεκτονική, τη ναυπηγική, τη μεταλλουργία, την κατασκευή αγαλμάτων, παρουσιάζει απλούς μηχανισμούς και μηχανισμούς με γρανάζια, ακόμη μας παρουσιάζει τους μηχανικούς της ελληνιστικής περιόδου, πολιορκητικές και πολεμικές μηχανές, διάφορα υδραυλικά έργα κ.ά. [Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]

Φωτίζοντας πηγές γνώσεις με τα ερεθίσματα που προσφέρει το Μουσείο Κοτσανά, της Αθήνας, την επαφή με βιβλία του αντικειμένου αυτού νιώθεις στην ουσία τον πλούτο της γνώσης και επιπλέον τον θαυμασμό για τους προγόνους μεταλαμπαδεύοντας αυτό το πεδίο στη νέα γενιά.