Ανάσα πολιτισμού στο Κάρτζαλι Βουλγαρίας

Το δυνατό σημείο αυτής της συμβατικής πόλης που βρέχεται από τον Άρδα, διαθέτει τεχνητή λίμνη, μεγάλο φράγμα  και αποτελεί τουριστικό προορισμό με ιδιαίτερο πολιτιστικό ενδιαφέρον. Το χαρακτηριστικό Μουσείο Ιστορίας και λαογραφίας δεσπόζει και αποτελεί σημείο αναφοράς στο Κάρτζαλι, όπως και η γκαλερί τέχνης “Stanka Dimitrova” η οποία στεγάζεται στο κτίριο ενός πρώην πανδοχείου, το Κέντρο Νεολαίας Χορού Μουσικών σπουδών όλων των ηλικιών σε ένα επίσης χαρακτηριστικό κτήριο, μαζί με τους πεζόδρομους, τα ωραία πάρκα, το εντυπωσιακό κτήριο μετά τεράστια ψηφιδωτά της Περιφερειακής διοίκησης της Αστυνομίας και το εμπορικό κέντρο με όλες τις επώνυμες μάρκες ρούχων, ειδών διακόσμησης, υποδημάτων κι άλλων καταναλωτικών αγαθών είναι οι “κράχτες” της πόλης.

Πολλοί Θρακιώτες θα συνδυάσουν την έξοδο προς τα βόρεια τώρα που έχει καταργηθεί κάθε τελωνειακός έλεγχος (ούτε υφίσταται η τυπική επίδειξη ταυτοτήτων κι άδειας κυκλοφορίας), για να βρεθούν εκεί απολαμβάνοντας και όμορφες διαδρομές σε μνημεία της φύσης, σε προϊστορικούς οικισμούς με λαξευμένους βράχους που έχουν την δική τους ερμηνεία συνδυάζοντας και φαγητό σε μοναδικές ταβέρνες με θέα το φράγμα όπου ο κυπρίνος το τοπικό ψάρι, προσφέρεται σε όλες τις εκδοχές, ή ντόπια κρεατικά, ποικιλία χοιρινών με σάλτσες και σαλάτες κάθε εκδοχής με 7-11 ευρώ, συνοδεία κρασιών που έχουν βραβευθεί.

Στο Κάρτζαλι το “Old house” είναι ένα σπίτι που διατηρήθηκε αυθεντικά από το παρελθόν και οι παρέες διαμοιράζονται στα δωμάτια του όπου είναι στρωμένα τα τραπέζια, με τα ξύλινα παράθυρα τα ξυλόγλυπτα ταβάνια, την διακριτική διακόσμηση και την υπέροχη μουσική που συνοδεύει την γαστριμαργική τους απόλαυση. Ανάλογοι χώροι φαγητού υπάρχουν σε ειδικά διαμορφωμένες ταβέρνες ξενοδοχείων, όπως και πιτσαρίες, μοντέρνα φαστ φουντ για όλα τα γούστα και την τέρψη της παρουσίας τους εκεί. Στοιχεία που εντυπωσιάζουν με την πρώτη ματιά η καθαριότητα, οι πεζόδρομοι, η ομορφιά της φύσης στα πέριξ που θυμίζει Ελβετία, τα παραδοσιακά χωριά, και άνθρωποι με συναίσθημα και διάθεση να σε εξυπηρετήσουν.

Το έλλειμμα τους στο νότο είναι ότι δεν μιλούν αγγλικά αλλά κάνουν προσπάθεια να σε καταλάβουν. Πολλοί μιλούν τουρκικά, γιατί στη Νότια Βουλγαρία ζουν κυρίως Τούρκοι που τους είχαν σκοπίμως στα πιο υπανάπτυκτη μέρη, και Πομάκοι που τώρα με την διάνοιξη των διόδων στην Ελλάδα οι περιοχές τους έγιναν περιζήτητες και η αλλαγή προς το εκμοντερνισμό και την ανάπτυξη είναι εμφανής παράλληλα με τα εντυπωσιακά τεμένη που προβάλλουν παντού.

Το τοπικό μουσείο Ιστορίας στο Κάρτζαλι

Το Μουσείο Ιστορίας μοναδικό τοπόσημο της πόλης το βρίσκεις εύκολα ακολουθώντας τον δρόμο προς το Χάσκοβο όπου οι χαρακτηριστικές πινακίδες σε οδηγούν έξω από το περιφραγμένο Μουσείο Ιστορίας, που βρίσκεται σ’ ένα κατάφυτο χώρο 15 στρεμμάτων, όπου δεσπόζουν κάπου 22 είδη δένδρων φυτών, απ’ όλο τον κόσμο που πραγματικά εντυπωσιάζουν. Η πρόβλεψη να υπάρχουν διάσπαρτα παγκάκια, αγάλματα και αυτή η ομορφιά του πράσινου σε όλες τις αποχρώσεις, δένδρα νάνοι ή τεράστια σε προδιαθέτει για όσα θα επακολουθήσουν.

Το κτήριο μεγαλοπρεπές έχει την δική του ιστορία και δεν είναι τυχαίο ότι κηρύχθηκε “αρχιτεκτονικό μνημείο εθνικής σημασίας το 2005”, λόγω της ιστορίας και της αρχιτεκτονικής του, η οποία φέρει τα σημάδια του χρόνου. Με την είσοδο του ο επισκέπτης παίρνει μια σειρά φυλλαδίων για το τι θα δει και που γιατί εκτείνεται σε τρεις ορόφους καλύπτοντας 1800 τ.μ. με 30 εκθεσιακούς χώρους, που περιέχουν εκθέματα που εστιάζουν στη ζωή στην Ανατολική Ρωμυλία από τη βαθύτερη αρχαιότητα έως τις αρχές του 20ου αιώνα.

Η διάταξη των ευρημάτων, ο φωτισμός, το στήσιμο, οι προθήκες, οι άνετοι χώροι δημιουργούν συνθήκες να απολαύσει κάποιος το Μουσείο μαθαίνοντας και την δική του ιστορία που χρονολογείται από την δεκαετία του 1920. Το έλλειμμα που διαπιστώνει κάποιος είναι ότι δεν υπάρχει ασανσέρ κι έτσι η ανάβαση και κατάβαση είναι ένα θέμα. Το μουσείο με την εντυπωσιακή επιβλητική πρόσοψη έργο του Ρώσου αρχιτέκτονα Pomerantsev στηρίχθηκε αρχικά σε δωρεές με δωρεές που ήταν επαρκείς μόνο για την τοποθέτηση των θεμελίων στο Κάρτζαλι.

Έτσι, το 1922 η κατασκευή συνεχίστηκε με τα κεφάλαια του Δήμου της πόλης του Κάρτζαλι, η κατασκευή συνεχίστηκε για χρόνια μέχρι το 1930 με το αρχιτεκτονικό ύφος να σέβεται την αρχική ιδέα που ήταν να γίνει ένα πνευματικό μουσουλμανικό σχολείο, αλλά ποτέ δεν εκπλήρωσε αυτή τη λειτουργία, κι έτσι στη δεκαετία του 1940 το κτίριο χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες του στρατού κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και αργότερα ως σχολείο με φοιτητές από το δημοτικό σχολείο ” Αγ. Κυρίλλου και Μεθοδίου» για αρκετά χρόνια.

Μετά το 1978, ξεκίνησε η προσαρμογή του κτιρίου για τους μουσικούς σκοπούς, σύμφωνα με το έργο της αρχιτέκτονας Elena Kondeva και τον Μάιο του 1987 η ταυτότητα του οριστικοποιήθηκε ως Μουσείο με μια σύνθετη παρουσία εκθεμάτων. Τι να πρωτοφωτογραφήσει κανείς από τα τόσα εκθέματα που θα δει.

Με το ρεπορτάζ αυτό δίνεται μια γεύση στα τρία θεματικά τμήματα και τις υποδιαιρέσεις τους που είναι η Αρχαιολογία, η Φύση και η Εθνογραφία. Ξεκινώντας από τον τρίτο όροφο στην ενότητα της “Εθνογραφίας” ζωντανεύουν μνήμες σε χωριάτικα σπίτια με τις χειροποίητες βελέντζες τα προικιά της νύφης τα κιλίμια τους αργαλειούς, τα κουζινικά σκεύη, τους οντάδες, τα τζάκια τα υφαντά ρούχα της εποχής, τα παστάλια με τα καπνά, τα παραδοσιακά ραφεία, τσαγκαράδικα αλλά και τα πολυτελή αστικά σπίτια με τα σαλόνια, το πιάνο, τις κύριες με τα κρινολίνα κλπ. Είναι 11 αίθουσες που μας μιλούν εύγλωττα για τη λαϊκή κουλτούρα, τα έθιμα και τα βιοποριστικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού της περιοχής της Ανατολικής Ρωμυλίας, για την περίοδο από τα τέλη του 19ου έως τις αρχές του 20ου αιώνα.

Κατεβαίνοντας βρισκόμαστε σε ένα άλλο τμήμα που δίνει τη δυναμική και την ομορφιά της φύσης που εκτείνεται σε τέσσερις ηλιόλουστες αίθουσες συνολικής εκθεσιακής επιφάνειας 300 τ.μ. όπου παρουσιάζονται πετρώματα, εντυπωσιακά δείγματα κρυσταλλογραφίας, ορυκτολογίας, απολιθώματα, ψαριών, οστράκων εκατομμυρίων ετών από την ευρύτερη περιοχή. Στο ίδιο όροφο φιλοξενείται η έκθεση “Κάρτζαλι- η πόλη”, που στις 4 αίθουσες που εκτείνεται αφηγείται εύγλωττα την ιστορία της πόλης Κάρτζαλι από την απελευθέρωση το 1912 έως το δεκαετία του ’40 του 20ου αιώνα, ανιχνεύοντας τη μετατροπή της σε σύγχρονη πόλη. Μοναδικές αγιογραφίες, αντικείμενα, γιγαντοαφισσες, τμήματα ευρημάτων με λαξευμένα σχήματα, σταυρούς κ.α. θα αποσπάσουν δικαιολογημένα την προσοχή.

Κατεβαίνοντας στον πρώτο όροφο του Μουσείου ο επισκέπτης εστιάζει στο τμήμα της “Αρχαιολογίας” που καταλαμβάνει 600 τμ και προβάλλει αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία που ανιχνεύουν τη ζωή των ανθρώπων στην Ανατολική Ροδόπη από την 6η χιλιετία π.Χ. (Νεολιθική) έως τον ύστερο βουλγαρικό Μεσαίωνα. Κι εκεί νομίσματα, αμφορείς, μαρμάρινα γλυπτά, επιγραφές μαρτυρούν το παρελθόν της περιοχής δίνοντας μια μεστή εικόνα του.

Η παρουσία στο μουσείο που συνδέεται και με την γκαλερί τέχνης “Stanka Dimitrova” η οποία στεγάζεται σε άλλο κτήριο, δίνει την δυνατότητα μιας ακόμη ευχαρίστησης με χαρακτηριστικές συλλογές που αφορούν εικαστικά, γλυπτική κλπ. Κάθε τελευταία Τρίτη του μήνα οι ξεναγήσεις γίνονται δωρεάν για το κοινό κι έτσι πολλοί σύλλογοι οργανώνουν την παραμονή τους στο Μουσείο ιστορίας.

Μια ζωντανή πόλη περιμένει τους επισκέπτες της

Η πόλη διαθέτει κι ένα ακόμη χώρο πολιτισμού, το “Νεανικό Κέντρο Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων”. Αυτό δημιουργήθηκε το 1952 για τους μεταλλωρύχους αλλά αργότερα αγκάλιασε όλους τους κατοίκους και λειτουργεί ως σχολή όλων των μουσικών οργάνων (βιολί, πιάνο, κιθάρα, γκάιντα), για τζαζ μουσική, ως σχολή χορού μπαλέτου, διδάσκεται το παραδοσιακό τραγούδι, υπάρχει τμήμα μουσικού θεάτρου, χορωδιών και πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα που εμπλουτίζει την καθημερινότητα της ζωής στο Κάρτζαλι και ελκύει θεατές λόγω της φήμης του και από άλλες πόλεις της Βουλγαρίας.

Φεύγοντας οι υπάλληλοι μας δίνουν κι ένα τετράπτυχο φυλλάδιο στα ελληνικά με την δυνατότητα να επισκεφθούμε σε κοντινές αποστάσεις συγκεκριμένους αρχαιολογικούς χώρους όπως το Περπερικόν και Κάστρα με εξαιρετικό ενδιαφέρον που θα αποτελέσουν αντικείμενο μιας επόμενης βαλκανικής εξόρμησης.