Αρχαιολόγοι “αναδόμησαν” από λείψανα αφέντη και δούλο στην Πομπηία

Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στην Πομπηία τους σκελετούς δύο ανδρών, μάλλον ενός πλούσιου και του δούλου του. Με γύψο κατάφεραν να αναδομήσουν κατά κάποιο τρόπο τα σώματα των δύο ανδρών με το τραγικό τέλος. Κάηκαν από το πυροκλαστικό κύμα των 250 βαθμών Κελσίου που απλώθηκε σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων από τον Βεζούβιο.

Από την καταστροφή πρόλαβαν και γλίτωσαν περίπου 18.000 κάτοικοι πιστεύουν οι αρχαιολόγοι, μια που οι εκρήξεις του ηφαιστείου είχαν στάδια και διήρκεσαν δύο ημέρες. Βρέθηκαν ενδείξεις και λείψανα μόνον από 1.150 άτομα. Δεν ξέρουμε αν αυτοί οι 1.150  ξαναγύρισαν για να πάρουν τιμαλφή και άλλα αντικείμενα ή αναζητώντας οικείους τους και έτσι έχασαν την ζωή τους.

Πάντως πολλοί βρέθηκαν με κοσμήματα ή χρήματα κοντά στα χέρια τους, που σημαίνει ότι κάποιοι σίγουρα έχασαν πολύτιμο χρόνο για να πάρουν πράγματα αξίας. Ίσως κάποιοι και να έκαναν πλιάτσικο, καθώς πολλοί έτρεξαν να σωθούν και δεν πήραν μαζί τους τίποτα.

Η έκρηξη εκτιμάται πλέον ότι δεν έγινε Αύγουστο, αλλά στις 23 Νοεμβρίου του 79 μ. Χ. και σε αυτό συνηγορούν και υπολείμματα ρούχων και τροφίμων στα τραπέζια που ήρθαν στο φως από προγενέστερες ανασκαφές. Τα μάλλινα ρούχα που φορούσαν και τα χειμερινά φρούτα δείχνουν ότι μάλλον ήταν Νοέμβρης και όχι καλοκαίρι όταν ο Βεζούβιος έσβησε από το χάρτη μια πλούσια και ακμάζουσα πόλη.

Όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Πολιτισμού της Ιταλίας, ο ένας από τους δύο άνδρες ήταν μάλλον πλούσιος και ηλικίας 30 και 40 ετών και έφερε ίχνη ενός μάλλινου μανδύα κάτω από τον λαιμό του. Ο δεύτερος, πιθανόν ηλικίας 18-23 ετών, ήταν ντυμένος με έναν χιτώνα και είχε αρκετούς σπασμένους σπονδύλους, κάτι που δείχνει πως ήταν σκλάβος, ο οποίος έκανε βαριές δουλειές. Όμως κανείς δεν μπορεί να είναι απολύτως βέβαιος, γιατί μπορεί ο νέος να είχε ατύχημα πέφτοντας π.χ. από άλογο.

«Τα δύο θύματα πιθανόν αναζητούσαν καταφύγιο, όταν παρασύρθηκαν από το πυροκλαστικό κύμα περίπου στις 9 το πρωί», δήλωσε ο Μάσιμο Οσανά, ο διευθυντής του αρχαιολογικού χώρου της Πομηίας. «Ο θάνατός τους επήλθε από θερμικό σοκ, όπως δείχνουν τα σφιγμένα πόδια και χέρια τους».

Τα δόντια και τα οστά των ανδρών διατηρήθηκαν και τα κενά γεμίστηκαν με γύψο που οι ειδικοί άφησαν να σκληρύνει, για να αποκαλυφθεί το περίγραμμα του σώματός τους.

Κατά την πρώτη φάση των εκρήξεων η αρχαία ρωμαϊκή πόλη καλύφθηκε από ένα στρώμα τέφρας της κατηγορίας των λιθαρίων (lapilli) που εκτοξεύτηκε από το ηφαίστειο και πρόκειται ουσιαστικά για θραύσματα μεγέθους όσο ένα κουκί ή έως ένα κάστανο.

Το πυροκλαστικό κύμα

Τα πρώτα θύματα ήταν εκείνα που παγιδεύτηκαν εκεί που βρίσκονταν ή τραυματίστηκαν από καταρρεύσεις. Αυτό το πρώτο ηφαιστειακό υλικό έθαψε την πόλη φτάνοντας σταδιακά σε ύψος τα 2- 3 μέτρα με συνεχείς εκτοξεύσεις νέων υλικών. Λίγο αργότερα, όταν η πόλη χτυπήθηκε από το πυροκλαστικό κύμα και καυτά υλικά οι άνθρωποι υπέστησαν θερμικό σοκ. Παλιότερα οι ειδικοί πίστευαν ότι οι περισσότεροι πέθαναν από ασφυξία, από τους καπνούς ή κάτω από τα λιθάρια τέφρας που τους καταπλάκωσαν.

Οι δύο άνδρες βρέθηκαν σε μια έπαυλη που βρισκόταν σε απόσταση 700 μέτρων από το κέντρο και που ανακαλύφθηκε το 2017. Η έπαυλη είχε μια μεγάλη πανοραμική βεράντα με θέα στη Νάπολη και στο σημερινό Κάπρι. Τα δύο σώματα ήταν κάτω από αυτή την βεράντα  σε έναν ημιυπόγειο χώρο σαν αποθήκη της εποχής (cryptoporticus).

Το πρώτο θύμα είναι πιθανότατα ένα αγόρι ηλικίας μεταξύ 18 και 23 ετών, ύψους 1,56 μ. Το κεφάλι του είναι κάτω, με τα δόντια και τα οστά του κρανίου να είναι ακόμη εν μέρει ορατά. Φοράει ένα κοντό χιτώνα περίπου μέχρι το γόνατο, με πλούσιες και χοντρές πτυχές. Ίχνη υφάσματος υποδηλώνουν ότι είναι βαρύ ύφασμα -κατά πάσα πιθανότητα μάλλινο. Ο αριστερός βραχίονας κάμπτεται ελαφρώς με το χέρι να ακουμπά στην κοιλιά, ενώ το δεξί στηρίζεται στο στήθος. Η παρουσία μιας σειράς σπονδυλικών συνθλίψεων, ασυνήθιστη για την νεαρή ηλικία του αγοριού, υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να κάνει βαριά δουλειά: ήταν πιθανόν σκλάβος.

Ο αφέντης

Καθώς οι αρχαιολόγοι έριχναν γύψο στο σκελετό του αγοριού, βρήκαν δίπλα του ένα άκρο, και σκάβοντας με υπομονή, βρήκαν το δεύτερο θύμα. Είχε τελείως διαφορετική θέση από του νέου, με το πρόσωπο να γέρνει στο έδαφος. Τα χέρια είναι στο στήθος και τα πόδια είναι απλωμένα, με τα γόνατα λυγισμένα. Τα ρούχα είναι πιο περίπλοκα από του άλλου άνδρα. Κάτω από το λαιμό του, κοντά στο στέρνο, το ύφασμα δημιουργεί εμφανείς και βαριές πτυχές, υπάρχουν στην πραγματικότητα σαφώς ορατά αποτυπώματα υφασμάτων που αποδίδονται σε ένα μανδύα μαλλιού μέχρι τον αριστερό ώμο.

Στο πάνω μέρος του αριστερού βραχίονα υπάρχει επίσης το αποτύπωμα ενός διαφορετικού υφάσματος, εκείνου ενός χιτώνα, το οποίο φαίνεται να είναι μακρύ μέχρι την πυελική περιοχή. Πρόκειται για άνδρα ύψους 1,62 μ. και ηλικίας 30-40 ετών. Η ανακάλυψη έγινε δυνατή με μια τεχνική, εκείνη των γύψων που δημιουργήθηκε το δεύτερο μισό του δέκατου ένατου αιώνα από τον Giuseppe Fiorelli. Από τον 19ο αιώνα έως σήμερα, χάρη σε αυτήν την καινοτόμο τεχνική, έχουν κατασκευαστεί πάνω από εκατό εκμαγεία στην Πομπηία.

Με την πάροδο του χρόνου, από τα πρώτα πειράματα έως σήμερα, η μέθοδος χύτευσης γύψου βελτιώθηκε σταδιακά και το σημερινό αποτέλεσμα είναι η εκπληκτική απόδειξη αυτού: τα αποτελέσματα είναι πλούσια σε λεπτομέρειες και συλλαμβάνουν τέλεια τα σχήματα και τις καμπύλες, τα χαρακτηριστικά, τις πτυχώσεις, ακόμα και τις φλέβες.