Αυτοί οι Τούρκοι! – Προσωπικά βιώματα και ιστορικά προβλήματα

«Η φιλοσοφία είναι παρατήρηση» μάς δίδαξε ο “Γέρος του Μοριά”. Και εγώ, έχοντας κατά νουν την εν τη ευρεία εννοία επισήμανση του καπετάν-Θοδωράκη, έκοβα βόλτες ένα καλοκαιριάτικο απομεσήμερο στην όχθη της Ασκανίας, δηλαδή της λίμνης της Νίκαιας (İznik). Περιστασιακώς είχα βρεθεί εκεί. Η Θεολογική Σχολή τουρκικού πανεπιστήμιου οργάνωσε συνέδριο επιστημονικό στα μέρη όπου είχε πραγματοποιηθεί η τόσο σημαντική ως προς την εξέλιξη της Εκκλησίας μας Α’ Οικουμενική Σύνοδος. Με προσκάλεσαν οι Τούρκοι διοργανωτές και εγώ άδραξα την ευκαιρία να επισκεφθώ την πόλη που σε καιρούς χαλεπούς είχε γίνει πρωτεύουσα της “Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Ελληνικού Έθνους” (Βυζαντινής).

Οι αρχικές ανακοινώσεις από συναδέλφους, που είχαν προσέλθει από τα πέρατα της Οικουμένης, ήταν ενδιαφέρουσες. Μετά έφτασε το μεσημέρι και, κατά τα ειωθότα, παρατέθηκε γεύμα α λα τούρκα, δηλαδή μικρής διάρκειας και χωρίς κουβέντες. Πιο μετά και μέχρι να αρχίσει η απογευματινή συνεδρία, τεχνηέντως απέδρασα και άρχισα να περιδιαβάζω στην  όχθη της λίμνης.

Τι έψαχνα; Τίποτα το συγκεκριμένο! Απλώς κοιτούσα γύρω μου, προσπαθώντας να εντοπίσω στιγμιότυπα μέσω των οποίων θα διαπιστωνόταν ο χαρακτήρας που –λόγω της τουρκικής κυριαρχίας– είχε πια παγιωθεί σε αυτήν την πανέμορφη περιοχή. Και ξαφνικά, καθώς πήγαινα να γυρίσω στο συνέδριο, είδα μία περίεργη σύναξη: Ένας πιτσιρικάς, κρατώντας  ξύλο μακρύ, κάτι σκάλιζε πάνω στο έδαφος. Δίπλα του μια κοπέλα, προφανώς η μάνα του, τον παρακολουθούσε σοβαρή. Και γύρω του, τρία παλληκαράκια, σκασμένα στα γέλια, παρατηρούσαν τα “τεκταινόμενα”, έχοντας πάρει το καθένα μια μεγάλη πέτρα που μάλιστα την κράδαιναν σχεδόν θριαμβευτικά.

Μα τι κάνανε; Πλησίασα και με τα υποτυπώδη τουρκικά μου επιβεβαίωσα πρώτα-πρώτα ότι το κορίτσι ήτανε η μητέρα του μικρού. Αμέσως μετά πρόσεξα το ξύλο που είχε αυτός ο τελευταίος: Το είχε χώσει σε μια τρύπα και το έσπρωχνε ολοένα και πιο μέσα. Και καθώς γινόταν αυτό, οι νεαροί που σχημάτιζαν τον “χορό” του επεισοδίου έβγαζαν πια κραυγές δυνατές και  ανεβοκατέβαζαν το χέρια με τα οποία κρατούσαν τις πέτρες.

«Μα τι κάνετε;» ρώτησα. «Φίδι στην τρύπα», μου απάντησε η μικρομάνα λακωνικώς. Τρόμαξα και ασυναίσθητα μου έφυγε η κραυγή: «Γκιτ! Γκίτ!» (δρόμο, φύγετε). «Γιατί;» με ρώτησε η κοπέλα. Και βραχυλόγως μού εξήγησε ότι ο πιτσιρικάς με το ξύλο θα ανάγκαζε το φίδι να βγει από την τρύπα, οπότε οι τρεις νεαροί θα το σκοτώνανε  με τα κοτρώνια τους. Δεν περίμενα να δω την έκβαση της μάχης του μικρού με τον “κατηραμένον” ή μη όφιν. Γύρισα στο συνέδριο σχεδόν βαρύθυμος.

“Το φίδι από την τρύπα”

Συνειρμικώς, πράγματι, μου ήρθε στο μυαλό άλλη σκηνή που είχα ζήσει λίγα χρόνια πρωτύτερα, στη Μάνη. Ήταν ένα ξενοδοχείο παραθαλάσσιο και ευπρεπέστατο. Κάνοντας όμως βόλτες στον κήπο του, διαπίστωσα ότι ο χώρος ήταν διάσπαρτος με περιποιημένα δοχεία, στα οποία σιτίζονταν και δροσίζονταν γάτες πολλές. Γύρισα στη ρεσεψιόν και ρώτησα τον υπεύθυνο: «Χαριτωμένο αυτό με τα γατάκια. Το κάνετε επίτηδες; Ρωτάω, επειδή είναι πολλά. Δεν ενοχλούν;» «Κάθε άλλο. Προσφέρουν ασφάλεια» μου απάντησε ο συνομιλητής μου.

«Τι ασφάλεια;» ρώτησα έκπληκτος. «Από ποιους;» «Από τα φίδια», μού εξήγησε αυτός. «Μαζεύονται εδώ πολλά, αλλά φοβούνται τις γάτες. Έτσι αυτά δεν τολμούν να εμφανιστούν. Φαντάζεστε τι θα γινόταν, εάν ένα και μόνο φίδι, ακόμη και άκακο, έβγαινε από τους θάμνους; Έρχονται εδώ οικογένειες με παιδιά και εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα κάναμε χρόνια να ξαναδούμε πελάτη».

Δίκιο είχε τότε ο συμπαθής Μανιάτης, αλλά δίκιο είχα κι εγώ που με είχε συγκλονίσει το θέαμα του μικρού παιδιού το οποίο, υπό το βλέμμα της μάνας του, κυριολεκτικώς προσπαθούσε “να βγάλει το φίδι από την τρύπα”… Στο μεταξύ είχε αρχίσει η απογευματινή φάση του συνεδρίου. Γύρισα στη θέση μου, ανταπέδωσα σιωπηρώς τους χαιρετισμούς των συναδέλφων και προσπάθησα να συγκεντρώσω την προσοχή μου στις ανακοινώσεις των ομιλητών. Δεν τα κατάφερα όμως.

Κι αυτό, διότι –και πάλι συνειρμικώς– μου ήλθε κατά νουν το περιεχόμενο της ημερήσιας διαταγής που είχε βγάλει ο Μουσταφά Κεμάλ την παραμονή της νικηφόρας για τους Τούρκους μάχης που έκρινε την έκβαση της εκστρατείας των Δαρδανελλίων (1915-1916): «Από σας δεν ζητάω να νικήσετε. Σας ζητώ να πεθάνετε. Και αυτό, διότι η νίκη των όπλων μας αφορά εμένα και μόνο εμένα». Ποιος Ευρωπαίος στρατιωτικός ηγήτορας θα τολμούσε –ιδίως σήμερα!– να πει κάτι τέτοιο στους υπ’ αυτόν; Μάλλον κανείς! Για να κατανοηθεί όμως η εν προκειμένω ψυχολογία του μέσου/κοινού Τούρκου, απαιτείται μια σύντομη κατάδυση στο ιστορικό παρελθόν.

Η αινιγματική τουρκική ιστορία

Η τουρκική Ιστορία αποτελεί αίνιγμα μεγαλύτερο από την ελληνική. Και αυτό, γιατί η Γραμματεία των Αρχαίων μας είναι τόσο πλούσια, ώστε, εάν κανείς προσεκτικά διεξέλθει τα βασικά κείμενά της, η λύση καίριων προβλημάτων αναδύεται σχεδόν αυτόματα. Γραμματεία παρόμοια οι Τούρκοι δεν έχουν και εάν έχουν, παραμένει άγνωστη. Σπαράγματα και μόνο εντοπίζονται μέσα στους αιώνες, εδώ και εκεί, τα οποία μόνο λίγοι ερευνητές επιχειρούν να συνθέσουν σε σύνολο “συμφυές”. Ένας τέτοιος είναι ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος. Και αυτά που βάσει των έρευνών του αναφέρει για τους Τούρκους και τους προγόνους τους ο εθνικός μας ιστορικός προκαλούν έκπληξη.

Κατά τον Παπαρρηγόπουλο, οι Τουράνιοι, κράμα της Λευκής Φυλής με την Κίτρινη και πρόγονοι των σημερινών Τούρκων, υπήρξαν οι πρώτοι κάτοικοι της Ευρώπης. Και αυτό πολύ πριν από τους άλλους λαούς, Ινδοευρωπαίους, Σημίτες, Σλάβους κ.τ.λ., που μετέπειτα εγκαταστάθηκαν στη Γηραιά μας Ήπειρο. Κάποια στιγμή, όμως, για λόγους ακόμη ανεξιχνίαστους, αυτή η τουρανική “πλημμυρίδα” υποχώρησε, αφήνοντας εδώ κατάλοιπά της. Και τα κυριότερα από αυτά είναι οι Βάσκοι, οι Φίννοι (σήμερα Φινλανδοί) και οι Λάπωνες.

Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις μέσω των οποίων μπορεί να τεκμηριωθεί η άποψη του Παπαρρηγόπουλου. Η γλώσσα των Βάσκων πρώτα-πρώτα, που ακόμη μιλιέται στο ανατολικό τμήμα της παραθαλάσσιας ζώνης του βορρά της Ισπανίας, ξεχωρίζει  από το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών γλωσσών. Με άλλα λόγια, δεν είναι ινδοευρωπαϊκή. Και το γεγονός ότι η  μορφολογία της θεωρείται συγκολλητική ορθώς την ανάγει σε σχέση συγγένειας με την τουρκική.

Επιπλέον, οι Βάσκοι έχουν ψυχοσύνθεση διαφορετική από εκείνες των Ισπανών και των Πορτογάλων. Η ατμόσφαιρα, πράγματι, που τους διέπει σε επίπεδο τόσο ατομικό όσο και συλλογικό τούς φέρνει κοντά στους Μαγυάρους/Ούγγρους που, ως γνωστόν, κι αυτοί είναι καταγωγής τουρανικής. Οι Βάσκοι, άλλωστε, δείχνουν μια περιφρόνηση προς τον θάνατο που ξεπερνάει ακόμη και εκείνη, για την οποία περηφανεύονται οι “καθ’ εαυτό” Ισπανοί. Θεωρούν συνακολούθως ότι ο Κολόμβος μπόρεσε επιτυχώς να αντιμετωπίσει άγριες θύελλες του Ατλαντικού μόνο χάρη στην ήρεμη τόλμη που διέκρινε Βάσκο πλοηγό του καραβιού του. Και αυτό τους κάνει να εκφράζονται για άλλους Ισπανούς, ιδίως τους νότιους, με υπονοούμενα συχνά  περιφρονητικά…

Από τα Αλτάια όρη στην Ευρώπη…

Πέρα όμως από τους Βάσκους, η γλώσσα τόσο των Φινλανδών όσο και εκείνη των Λαπώνων (λαού επίσης σκανδιναβικού) μπορούν να θεωρηθούν, εν τη ευρεία τουλάχιστον εννοία, ως συγγενείς των τουρκικών. Και όπως οι Βάσκοι περηφανεύονται για τον πιλότο τους τού Κολόμβου, έτσι και οι Φινλανδοί, ηγεμόνας των οποίων ήταν ο εκάστοτε αυτοκράτορας των Ρώσων, επαίρονται για το ότι υπήρξαν οι μόνοι που νίκησαν τους “Ερυθρούς” κατά τον Ρωσικό Εμφύλιο Πόλεμο (1917-1923). Όσο για τους Λάπωνες, η εμμονή τους σε  παραδόσεις τους πολύ παλιές τούς εγκλωβίζει σε μορφή εκούσιας απομόνωσης.

Βασισμένοι κυρίως σε αυτά, σύγχρονοι Τούρκοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι Τουράνιοι ξεκίνησαν από τα Αλτάια όρη, κατέληξαν στη βόρεια Ευρώπη, από εκεί κατευθύνθηκαν στα νότια και τελικώς κατέκλυσαν τη Γηραιά Ήπειρό. Στη συνέχεια όμως, για λόγους μέχρι τώρα άγνωστους, αναδιπλώθηκαν στα βάθη της Ασίας. Και από εκεί ξαναήλθαν στην Εγγύς Ανατολή και τη Χερσόνησο του Αίμου κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα.

Επιπλέον, συγκαταλέγουν στους προγόνους τους γενικώς τους Σκύθες, κάτι που εάν αποδειχθεί ορθό, αλλάζει την Παγκόσμια Ιστορία. Υπάρχει όμως και ένα μεγάλο, πολύ “βαρύ” ζήτημα, που σήμερα μάλλον αποσιωπάται. Θυμάστε το “Ταξίδι στο κέντρο της Γης” του Ιουλίου Βερν; Εκεί γίνεται λόγος για τη “Ρουνική Γραφή”, την οποία χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί των Αρχαίων Χρόνων. Πολύ περιέργως, λοιπόν, και οι Τουράνιοι είχαν γραφή που, εάν δεν ήταν η ρουνική, οπωσδήποτε τής έμοιαζε.

Σύμπτωση ή, μήπως, αλληλουχία γεγονότων τα οποία, παρά το ότι παραμένουν άγνωστα, οπωσδήποτε συνέβαλαν στην αποκρυστάλλωση της ψυχοσύνθεσης των τωρινών Τούρκων; Ιδού ζήτημα στο οποίο ίσως χρειαστεί να επανέλθουμε…