Criminal πολιτισμός – Η βαθύτητα και θεατρικότητα ενός σίριαλ

Mία πολύ καλή ευρωπαϊκή σειρά μπορεί να κάνει πολλούς να δουν τα σίριαλ αλλά και το αστυνομικό είδος με μεγαλύτερη εκτίμηση. Πρόκειται για το Criminal, μίνι σειρά που είναι τόσο καλογυρισμένη, σχεδόν θεατρική, καθώς εκτυλίσσεται σε ανακριτικά γραφεία και πάει το πολύ μέχρι το διάδρομο έξω από αυτά.

Η έλλειψη σε εναλλαγές χώρων και σκηνικών, φέρνει ένα πλούτο σε όλα τα άλλα. Παράλληλα δείχνει πόσο καλοί είναι οι σκηνοθέτες και οι σεναριογράφοι της σειράς αυτής, μια που ουσιαστικά είναι δεσμευμένοι να ζωντανέψουν ένα ολόκληρο θρίλερ και να κρατήσουν το ενδιαφέρον του κοινού, μόνον μέσα από λέξεις, εκφράσεις και οπτικές γωνίες, έχοντας την πολυτέλεια (αλλά και το μειονέκτημα) να εστιάζουν για πολλή ώρα σε μικροεκφράσεις, μισόλογα, αμήχανες κινήσεις, ενδοιασμούς, αλαζονείες, φόβους,  και γενικά στον ψυχισμό καλών και κακών. Και έχει πολλά στοιχεία από τα φιλμ νουάρ, όπως τον φωτισμό και τα διαφαινόμενα υπαρξιακά κενά.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι το ψυχογράφημα δράστη αλλά και ανακριτή, κάτι που συχνά (αν όχι και πάντα) αντιμετωπίζεται πολύ επιφανειακά στα συνήθη σίριαλ ή ακόμα και στις πολύ μεγαλύτερες σε διάρκεια ταινίες. Τα δε επεισόδια, είναι αυτοτελή. Και δείχνουν μια μάχη με συνήθως προδικασμένο αποτέλεσμα, αν και οι “καλοί” δεν νικούν πάντα, ούτε απαραιτήτως οι κακοί είναι τόσο κακοί όσο φαίνονται εκ πρώτης όψεως ή τόσο αδικημένοι όσο παρουσιάζονται αρχικά.

Καμιά φορά μπορεί να είναι και πραγματικά αθώοι. Οπότε δεν ξέρεις αν είσαι με τον ύπουλο ανακριτή που με δόλια μέσα θέλει να παρασύρει σε λάθη τον ανακρινόμενο για να δικαιωθεί το θύμα έστω και νεκρό, ή με τον πιθανόν αθώο ανακρινομενο ή και με τον αποφασισμένο κακούργο που όμως πια νιώθει παγιδευμένος ή πλέον και συντετριμμένος.

Τέσσερα εθνικά στιλ στο ίδιο μοτίβο

Η σειρά Criminal έχει βρετανικά επεισόδια, γαλλικά, γερμανικά και ισπανικά. Και το γερμανικό και το γαλλικό και το γερμανικό αλλά και το ισπανικό Criminal έχουν ενθουσιάσει πολύ κόσμο, το καθένα με τον τρόπο του. Εμφανίζονται σε όλα σχεδόν  τα επεισόδια ξεχωριστά καλοί ηθοποιοί, όπως οι Nathalie Baye και Jeremie Renier στο γαλλικό, η Emma Suarez στο ισπανικό, ο David Tennant στο αγγλικό, η Nina Hoss στο γερμανικό.

Ένας σκηνοθέτης αναλαμβάνει να σκηνοθετήσει τα επεισόδια κάθε χώρας. Στον πρώτο κύκλο ο Jim Field Smith αναλαμβάνει της Βρετανίας, ο Mariano Barroso της Ισπανίας, ο Γερμανός (σκηνοθέτης των ταινιών “Το Πείραμα” και “Η Πτώση”), Oliver Hirschbiegel, της Γερμανίας και ο Frederic Mermoud της Γαλλίας. Ένα επιπλέον θετικό για πολλούς, είναι ότι στην καθεμία χώρα η σειρά είναι στην αντίστοιχη γλώσσα και όχι όλες τα αγγλικά, κάτι που βοηθάει ακόμα περισσότερο να μπεις ο θεατής στο κλίμα.

Η σασπένς είναι αμείωτη και είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις ποιοι τα πήγαν καλύτερα από τις τέσσερις εθνικότητες, αφού όλες έχουν και την ανατροπή που κάνει τη διαφορά σε αυτά τα έργα, αλλά και την ποιοτική καταγραφή. Τώρα βγήκε και ο δεύτερος κύκλος του Criminal των Βρετανών –κάθε κύκλος έχει τρία αυτοτελή επεισόδια.

Η γλώσσα και το στιλ

Αν δείτε τη σειρά στο Netflix με υπότιτλους ελληνικούς,  μπορείτε να την ακούστε στη φυσική της γλώσσα, π.χ. τα γαλλικά επεισόδια στη γαλλική γλώσσα,  ή να χρησιμοποιήσετε τη δυνατότητα του μεταγλωττισμένου επεισοδίου, που εν προκειμένω έχει την κομψότητα να αποδίδει π.χ. τους γαλλικούς διαλόγους, ναι μεν στα αγγλικά, αλλά με γαλλική προφορά.

Και σε άλλους αρέσει το ψυχρό ύφος των Βρετανών, σε άλλους το πάντα υπερβολικό πάθος των Ισπανών, ή το “κοφτό” των Γερμανών σε αντίθεση με τα μονίμως πολλά  ντεσού των Γάλλων. Όμως στη σειρά ο θεατής βρίσκεται αντιμέτωπος με όχι και τόσο εύκολες ταυτίσεις, ούτε και εύκολες αποστασιοποιήσεις, αρέσκειες και απαρέσκειες με βάση το επιφανειακό στιλ, τη γλώσσα ή το σκηνοθετικό “εθνικό” ύφος.

Διακρίνει ότι είναι πάρα πολλά τα κοινά στοιχεία στην ανάκριση, τουλάχιστον στα δυτικά κράτη όπου ταυτίζονται οι τεχνικές. Αλλά και η αντίδραση, όταν κάποιος καλείται να  “βγάλει” κάτι από κάποιον που θέλει οπωσδήποτε να το κρατήσει μέσα του, είναι κι αυτή σχεδόν πανανθρώπινη, ώστε οι αποχρώσεις εθνικού στιλ σχεδόν χάνονται.

Και μένει η σχεδόν εξοντωτική ομοιότητα του Νόμου απανταχού και  η αγωνία του εν αμύνη υπόπτου ή όντως ενόχου –στοιχείο διαχρονικό, διαπολιτισμικό και σχεδόν συμπαθές. Όπως όταν κοιτάς στο κούτελο τις ρίζες των μαλλιών των ανθρώπων καθώς ιδρώνουν το καλοκαίρι. Οι στάλες ειναι τόσο ίδιες σε όλους. Στο Criminal μπορείς να δεις τον άνθρωπο πίσω από τον αστυνόμο, αλλά τον άνθρωπο και πίσω από τον κλέφτη. Ειδικά αν κοιτάξεις κλέφτες κι αστυνόμους στο κούτελο, στις ρίζες των μαλλιών.