Ένας συμπαντικός αντικατοπτρισμός στη γήινη πραγματικότητα

«Κρίσιμη πυκνότητα ορίζεται ως η τιμή πυκνότητας της ενέργειας με την οποία η διαστολή του σύμπαντος τοποθετείται μεταξύ της συνεχούς διαστολής και της κατάρρευσης. Σε αυτή τη τιμή πυκνότητας, το σύμπαν βρίσκεται σε ισορροπία». Με αυτό το κείμενο και τίτλο «Κρίσιμη πυκνότητα – Μετασχηματιστής» ο εικαστικός Κωνσταντίνος Αρχανιώτης έστησε ένα όπλο μεγάλης εμβέλειας με τηλεφακό και σιγαστήρα από αυτά που χρησιμοποιούν οι snipers πάνω σε ένα «αιμάτινο» χαλί μπουχάρα, το οποίο «αιωρείται» πάνω από κολονάτα ποτήρια μισογεμάτα με κόκκινο κρασί (Εικόνα 1).

Η «ισορροπία» του αναπνέοντος, παμφάγου και ανήθικου σύμπαντος αντανακλάται στην ευαίσθητη ισορροπία μιας εξίσου αιμοσταγούς γήινης πραγματικότητας. Με τα εφτά έργα-εγκαταστάσεις του στην Gallery 7, ο Αρχανιώτης αντικατοπτρίζει την σκληρότητα της καθημερινής ζωής στην σύγχρονη κοσμολογία με ένα τρόπο τόσο άμεσο που συγκλονίζει.

Μέσα από αυτόν τον εννοιολογικό αντικατοπτρισμό, καταδεικνύει την ενότητα της ανθρώπινης δράσης με εκείνη του σύμπαντος κόσμου. Μια ενότητα αφανής, αλλά καταλυτική, μια αντίστιξη που ακυρώνει την απόσταση του ανθρώπου με το αχανές.

Το μπαστούνι του, με την αγκάθινη λαβή (2) και τίτλο “Το τέλος του μεγαλείου” που παραπέμπει στην τραυματική εμπειρία των γηρατειών μετά το μεγαλείο των νιάτων, έχει το αντίστοιχό του στις τρομακτικές εσωτερικές μεταλλάξεις του σύμπαντος «όπου τα εξογκώματα που φαίνονται στη δομή μεγάλης κλίμακάς του – στα 100 μεγαπαρσέκ ή 300 εκατομμύρια έτη φωτός- είναι ομοιογενή και ισοτροπικά» σαν τα αγκάθια της τριανταφυλλιάς.

Το φιλί των δύο πορσελάνινων χορευτών (Εικόνα 3) που διακόπτει τραυματικά μια μεταλλική βίδα σαν το βέλος του έρωτα και λαμβάνει χώρα μέσα στο μίξερ του συμπαντικού χυλού, είναι μια άλλη παράσταση των «δυναμικών σχέσεων μεταξύ πραγμάτων – γεγονότων».

Χαμένος στην απεραντοσύνη και στο μυστήριο του dark matter (Εικόνα 4), της σκοτεινής ύλης, ο Αρχανίωτης που αυτοπροσωπογραφείται διασπασμένος, σκυμμένος πάνω σε ένα βιβλίο Λογικής, στοχάζεται επίπονα (όχι με σφυριές, όπως θα ‘λεγε ο Φρειδερίκος) αλλά με ένα αιχμηρό ατσάλινο καλέμι, μάλλον προσπαθώντας να απαγκιστρωθεί από τους περιορισμούς της.

Ο Αρχανιώτης πετυχαίνει να καταργήσει την «Συγκινητική Απόσταση» (είναι ο τίτλος της έκθεσής του) και τα φέρει τα συμπαντικά γεγονότα στο υπαρξιακό επίπεδο της ανθρώπινης κατάστασης, καταλύοντας έτσι τη μεταφυσική και ίσως ανοίγοντας μία ρωγμή ανθρωπιάς, μιας κατανόησης στον “ορίζοντα των γεγονότων”.

Τα έργα του δεν εννοιολογούν μόνο την ανθρώπινη κατάσταση, αλλά κι εκείνη του ίδιου του σύμπαντος. Ο καλλιτέχνης μέσα από την ανθρώπινη εμπειρία και την συμπαντική προσομοίωση που επιτυγχάνει, θέτει σε “ισορροπία” το Σύμπαν με τον Άνθρωπο.

Δεν πρόκειται για ύβρη, αλλά για κατάκτηση. Αφού μέσα από τα μικρά κείμενα της κοσμολογίας που παραθέτει οργανικά, ο μηδαμινός σε μέγεθος άνθρωπος κατορθώνει να διασπάσει και να υπερκεράσει -έστω και ιμπρεσιονιστικά- τα ασύλληπτα μεγέθη του σύμπαντος, ίσως, μάλλον νομιμοποιείται και να το νοηματοδοτήσει. Έτσι, η ρωγμή που ανοίγει ο καλλιτέχνης, γίνεται πύλη για την ενόραση, ίσως και για τη θέωση.

Η ισχυρή εσωτερική ενότητα και η υποδόρια ειρωνεία των εφτά εγκαταστάσεων της «Συγκινητικής Απόστασης» του Κωνσταντίνου Αρχανιώτη καθιστούν το έργο αυτό ελληνικά, ευρωπαϊκά και διεθνώς σημαντικό, γιατί εκτός από τα νοήματα είναι και όμορφο.