Επιχείρηση “Athena II”: Πως εξαρθρώθηκε το μεγαλύτερο διεθνές δίκτυο αρχαιοκαπηλίας

Από Ισπανία και Ιταλία μέχρι Αργεντινή και από Κολομβία μέχρι Τσεχία και Αφγανιστάν δρούσε ένας στρατός αρχαιοκάπηλων και διακινητών πολιτιστικών θησαυρών. Η συνεργασία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Τελωνείων (WCO) και της INTERPOL για την εξάρθρωση εγκληματικών δικτύων εμπορίας έργων τέχνης και αρχαίων απέφερε εντυπωσιακά αποτελέσματα: Περισσότερα από 19.000 αρχαιολογικά αντικείμενα και έργα τέχνης, 101 συλλήψεις υπόπτων και 300 έρευνες είναι ο απολογισμός της σαρωτικής επιχείρησης “Athena II” που τέθηκε σε λειτουργία το φθινόπωρο του 2019.

Τα εγκληματικά δίκτυα εκμεταλλεύτηκαν αρχαιολογικά αγαθά και έργα τέχνης που λεηλατήθηκαν από χώρες που επλήγησαν από πόλεμο, καθώς και έργα που είχαν κλαπεί από μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Νομίσματα από διαφορετικές περιόδους, αρχαιολογικά αντικείμενα, κεραμικά, ιστορικά όπλα, πίνακες ζωγραφικής και απολιθώματα ήταν η λεία των δικτύων που απομυζούσαν τον πολιτισμό σε 103 χώρες! Στην Ευρώπη, μάλιστα, οι αστυνομικές διευθύνσεις έξι κρατών, ανακοίνωσαν την κατάσχεση 108 ανιχνευτών μετάλλων. Αυτό αποδεικνύει ότι η λεηλασία αρχαίων στην Ευρώπη καλά κρατεί και μάλιστα είναι μια προσοδοφόρα επιχείρηση.

Η ισπανική αστυνομία, σε συνεργασία με την κολομβιανή, ανακάλυψε στο αεροδρόμιο Barajas στη Μαδρίτη μερικά πολύ σπάνια προκολομβιανά αντικείμενα που αποκτήθηκαν παράνομα μέσω λεηλασίας στην Κολομβία. Ανάμεσα σε αυτά ήταν μάλιστα και μια μοναδική χρυσή μάσκα Tumaco και αρκετά χρυσά αγαλματίδια και αρχαία κοσμήματα. Συνελήφθησαν τρεις διακινητές στην Ισπανία ενώ οι κολομβιανές αρχές πραγματοποίησαν έρευνες σε εσωτερικούς χώρους στη Μπογκοτά, με αποτέλεσμα να κατασχέσουν 242 ακόμη αντικειμένων από την προκολομβιανή εποχή. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη κατάσχεση στην ιστορία της χώρας.

Στην Αργεντινή, μόνο από μια έρευνα υπόθεσης διαδικτυακής πώλησης κατασχέθηκαν 2.500 αρχαία νομίσματα. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη κατάσχεση για αυτήν την κατηγορία αντικειμένων, ενώ η δεύτερη μεγαλύτερη κατάσχεση έγινε από την αστυνομία της Λετονίας με συνολικά 1.375 νομίσματα να έρχονται στα χέρια των Αρχών. Στο αεροδρόμιο της Καμπούλ στο Αφγανιστάν εντοπίστηκαν και κατασχέθηκαν στο τελωνείο 971 πολιτιστικά αντικείμενα, τα οποία είχαν προορισμό την Τουρκία.

Στην επιχείρηση Athena II της Παγκόσμιας Οργάνωσης Τελωνείων (WCO) και της INTERPOL, που διεξήχθη το φθινόπωρο του 2019, συνέδραμε αποφασιστικά ο συγχρονισμός της με την ευρωπαϊκή επιχείρηση Pandora IV, η οποία συντονιζόταν από την ισπανική αστυνομία (Guardia Civil) και την Europol.

Θραύση αρχαιοκάπηλων στο διαδίκτυο 

Οι αστυνομία έριξε το βάρος της στην παρακολούθηση των διαδικτυακών αγορών και των ιστότοπων πωλήσεων, καθώς το διαδίκτυο αποτελεί σημαντικό μέρος του παράνομου εμπορίου πολιτιστικών αγαθών. Υπό την καθοδήγηση της ιταλικής αστυνομίας, τελωνειακοί, εμπειρογνώμονες της Europol, της Interpol και η WCO κατάφεραν να χαρτογραφήσουν ενεργούς στόχους και έτσι να κατασχέσουν 8.670 πολιτιστικά αντικείμενα για διαδικτυακή πώληση. Πρόκειται για 28% του συνολικού αριθμού των αντικειμένων που ανακτήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της διεθνούς καταστολής.

«Ο αριθμός των συλλήψεων και των αντικειμένων δείχνει την κλίμακα και την παγκόσμια εμβέλεια του παράνομου εμπορίου πολιτιστικών αντικειμένων, όπου κάθε χώρα με πλούσια κληρονομιά αποτελεί πιθανό στόχο», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας της INTERPOL Jürgen Stock. «Εάν, στη συνέχεια, λάβετε υπόψιν τα σημαντικά χρηματικά ποσά που εμπλέκονται και το απόρρητο των συναλλαγών, αυτό παρουσιάζει επίσης ευκαιρίες για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και απάτη, καθώς και χρηματοδότηση δικτύων οργανωμένου εγκλήματος» προσέθεσε.

Είναι η δεύτερη φορά που η Europol, η INTERPOL και η WCO αντιμετώπισαν από κοινού το εμπόριο πολιτιστικής κληρονομιάς. Δεδομένης της παγκόσμιας φύσης αυτής της καταστολής, μια 24ωρη επιχειρησιακή μονάδα συντονισμού (OCU) διευθύνθηκε από κοινού από το WCO, την INTERPOL και την Europol. Εκτός από τη βοήθεια για την ανταλλαγή πληροφοριών και την έκδοση ειδοποιήσεων, η OCU πραγματοποίησε επίσης ελέγχους σε διάφορες διεθνείς και εθνικές βάσεις δεδομένων, όπως η βάση δεδομένων της INTERPOL σχετικά με τα κλεμμένα έργα τέχνης και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών της Europol.