«Επειδή είναι Αρμένιοι»

Γράφει ο Σαρκίς Αγαμπατιάν  – 

Χρειάστηκε λίγος χρόνος για «να το χωνέψω» και να γράψω αυτήν τη μικρή βιβλιοκριτική, διότι αυτά που περιγράφει η Τουρκάλα συγγραφέας Πινάρ Σελέκ στο εξομολογητικό της βιβλίο «Επειδή είναι Αρμένιοι», που εκδόθηκε πρόσφατα από τον «Στοχαστή», σε κάνουν να επαναστατήσεις, να εξοργιστείς, αλλά και να απογοητευτείς με όλα όσα συμβαίνουν στη σημερινή Τουρκία. Λειτούργησαν ωστόσο σαν παραισθησιογόνο και ιδού το αποτέλεσμα.

Δεν είναι πλέον μυστικό, εκτός από τους οπαδούς του Ερντογάν, πως πράγματι υπήρξε Γενοκτονία των αρμενικών πληθυσμών της Ανατολίας που σχεδίασε και εκτέλεσε η κυβέρνηση των Νεότουρκων το 1915. Ωστόσο, οι φανατικοί υπερασπιστές της τουρκικής ταυτότητας που στηρίζεται στη θρησκεία, την εθνότητα και την πίστη, σύμφωνα με τα λόγια του σημερινού «σουλτάνου», εξακολουθούν να αρνούνται αυτήν την πραγματικότητα, σε ένα κράτος που θεμελιώθηκε πάνω στα ερείπια και τα οστά των χριστιανικών λαών της Μικράς Ασίας.

Ο θάνατος ενός ολόκληρου λαού είναι δύσκολο να αποσιωπηθεί. Κι όμως, το κρατικό ψέμα και η προπαγάνδα της άρνησης, αντάξια ενός υπερ-αυταρχικού κράτους χωρίς τύψεις που περιγράφει η συγγραφέας, σε κάνουν να ανατριχιάζεις. Παρ’ όλα αυτά, η Πινάρ Σελέκ αναλύει τους μηχανισμούς της διαδικασίας του αρνητισμού και μας δείχνει πώς οι «απλές» λέξεις των υπερ-εθνικιστών μετατρέπονται σε βία. Λέξεις που κυμαίνονται από απλό διασυρμό ως περιφρόνηση και σωματική βία.

Η συγγραφέας ξεδιπλώνει όλα τα βιώματα και τα συναισθήματά της, όπως θα έκανε μια αφηγήτρια, αλλά με μια κυνική και πικρή προσέγγιση. Αν και ειδικότητά της είναι η κοινωνιολογία, το βιβλίο της είναι πιο πολύ μια ανοικτή επιστολή και μαρτυρία παρά ένα δοκίμιο. Μια ευαίσθητη μαρτυρία μέσα από την καρδιά της, χωρίς αμφιβολία, ένα ξέσπασμα οργής και πάθους που καταλήγει σε ένα μικρό κυκεώνα, όταν μιλά για την πολιτική της στράτευση ή την εμπειρία της στη φυλακή.

Με εμφανείς λογοτεχνικές αρετές

Αν όχι για το Αρμενικό Ζήτημα, αυτό το μικρό αφήγημα θα πρέπει να διαβαστεί για την πολύ ποιητική γραφή που χρησιμοποιεί η συγγραφέας, όταν κάνει μια πραγματική δήλωση αγάπης για την «Κωνσταντινούπολή της: την άλλη όψη της Πόλης, όπου βλέπει κανείς τις πληγές κάτω από τα φτιασίδια της σιωπής, αυτήν την ίδια Κωνσταντινούπολη που λατρεύει ο Ορχάν Παμούκ, αυτήν όπου πολλές κοινότητες, διαφορετικές πολιτιστικά, συνυπήρχαν και συμβίωναν ειρηνικά, αυτήν που η επίσημη Ιστορία θέλει να ξεχάσουμε προς όφελος των μουσουλμανικών κοινοτήτων.

Ένα βιβλίο με εμφανείς τις λογοτεχνικές αρετές, που καταφέρνει να μιλήσει για την ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας και την πολιτική συνειδητοποίηση ενός κοριτσιού και μιας νεαρής γυναίκας. Η Πινάρ Σελέκ, που γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1971, διηγείται με αδρές πινελιές την ιστορία της παιδικής της ηλικίας και την εκπαίδευσή της μέσα σε μια εθνικιστική Τουρκία, σε μια δικτατορία με κοινοβουλευτικό μανδύα. Πολύ σύντομα «η αναιδής Τουρκοπούλα» θα θέσει το ερώτημα: «Γιατί οι συμμαθήτριές της, οι μικρές Αρμενοπούλες του σχολείου της είναι τόσο διακριτικές, τόσο αθόρυβες, τόσο αόρατες;»

Η στράτευσή της θα είναι ολοκληρωτική στο πλευρό αυτής της κοινότητας των ξεχασμένων και μέχρι την άφιξή της στη Γαλλία το 2009 δεν θα πάψει να φωνάζει και να αμφισβητεί την ηγεσία της χώρας της για την αναγνώριση των δικαιωμάτων του αρμενικού λαού στην Τουρκία και της Γενοκτονίας του. Ήταν φίλη του Χραντ Ντινκ, του Αρμένιου ακτιβιστή και συντάκτη της δίγλωσσης εβδομαδιαίας «Αγκός» [Τουρκικά και Αρμενικά], που δολοφονήθηκε άνανδρα το 2007 από έναν 17χρονο Τούρκο εθνικιστή.

Κοινωνιολόγος, φεμινίστρια και ειρηνίστρια, η Πινάρ Σελέκ μας δίνει μια οικεία και ενοχλητική αφήγηση για τους αγώνες της ως στρατευμένη γυναίκα και πολίτης του κόσμου. Ένα υπέροχο βιβλίο, ενταγμένο στη μοναδική και συγκροτημένη σειρά των εκδόσεων «Στοχαστής», γύρω από την Αρμενία, το Αρμενικό Ζήτημα και όχι μόνον, απαραίτητο για να καταλάβουμε την κατάσταση της σημερινής Τουρκίας.