Η ανάσταση της Ορθοδοξίας στην Αλβανία – Το θαύμα του Αναστάσιου

Λιτά μεν, αλλά με σπουδαία μηνύματα, η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αλβανία επέλεξε να γιορτάσει την 30η Επέτειο απ’ την Ενθρόνιση του Προκαθημένου της, Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ. κ. Αναστάσιου. Ταιριάζει η λιτότητα, τόσο στον χαρακτήρα του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου, όσο και ειδικότερα με τις καταστάσεις που αντιμετωπίζει η διεθνή κοινότητα: Από την οικονομική κρίση και τον πόλεμο στην Ουκρανία, μέχρι και τα γνωστά προβλήματα στον Ορθόδοξο κόσμο στις σχέσεις των τοπικών εκκλησιών.

Η ειδική προσευχή (που απ’ το Πάσχα ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος έχει προσθέσει στις τυπικές εκφωνήσεις κατά τη Θεία Λειτουργία και αφορούν στην κατάπαυση της αδελφοκτόνου πολεμικής σύγκρουσης στην Ουκρανία και την ανάγκη ώστε να αποκατασταθεί η ενότητα των Εκκλησιών) είχε ιδιαίτερη ηχώ, στη Συνοδική Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό της Ανάστασης του Χριστού, την περασμένη Τρίτη στις 2 Αυγούστου.

Επίσης έχει σημασία να αναφερθεί ότι (όπως προκύπτει απ’ τα δημοσίως γνωστά τόσο απ’ το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όσο και τις τοπικές Εκκλησίες) δεν υπήρξαν τα συνήθη συγχαρητήρια κι ευχητήρια μηνύματα. Ωστόσο, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, αλλά και Πατριαρχεία όπως της Μόσχας και της Ρουμανίας, επισημαίνουν την αναγνώριση του ρόλου του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου στην εδραίωση του χριστιανικού μηνύματος σε μια περιοχή και περίοδο καθόλα δύσκολη…

Η ενθρόνιση του Αναστάσιου

Την Κυριακή στις 2 Αυγούστου του 1992, αφού είχε προηγουμένως τηρήσει τις προβλεπόμενες διαδικασίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου και έχοντας τη συγκατάθεση των αλβανικών κρατικών αρχών, είχε πραγματοποιηθεί στον Μητροπολιτικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στα Τίρανα η ενθρόνιση του Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιου. Εκείνο που θα μείνει στην ιστορία είναι ότι είχαν προηγηθεί περιοδείες του Αναστάσιου σε όλη την γεωγραφική έκταση της Ορθοδοξίας στην Αλβανία (ως Πατριαρχικός Έξαρχος) κατά τα δέοντα διατυπωμένο αίτημα προς το Φανάρι από τη θεσμική αντιπροσωπεία της Ορθόδοξης κοινότητας ώστε να εκλεγεί ο Αναστάσιος Αρχιεπίσκοπος της Ορθοδόξου (τυπικά και μόνο) Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας.

Τυπικά δεδομένου καθώς έπειτα από την ανακήρυξη του αλβανικού κράτους το 1913 και την απόδοση του Αυτοκεφάλου το 1937, ακολούθησαν τα δύσκολα χρόνια της ιταλικής κατοχής στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετέπειτα οι αθεϊστικοί διωγμοί του καθεστώτος Χότζα, που είχαν αφανίσει την θεσμική δομή της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, για όσους γνωρίζουν ή μπορούν να εκτιμήσουν την ιστορική συγκυρία, δεν ενθρονίζονταν κατά τα ισχύοντα στον Ορθόδοξο κόσμο. Αναλάμβανε μία αποστολή που με όλα τα ανθρώπινα κριτήρια ήταν αδύνατη.

Τριάντα χρόνια μετά είναι πολλά εκείνα που αποδεικνύουν ότι στην περίπτωση της ανασύστασης της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας έχει αντιστραφεί η τάξη της λογικής. Σήμερα η Ορθοδοξία είναι μία πραγματικότητα που ευεργετεί την τοπική κοινωνία, η οποία  έχει το δικό της στρατηγικό βάρος και την ανάλογη επιρροή σε μια περιοχή θρησκευτικών και εθνικών ανταγωνισμών, αλλά και δύσκολων ισορροπιών.

Ο Αναστάσιος κατόρθωσε όχι απλά να ανασυγκροτήσει τυπικά μια Ορθόδοξη Εκκλησία, κάτι που πέτυχε έχοντας πολλές φορές απέναντι και αντίπαλο τις πολιτικές εξελίξεις. Κατόρθωσε να είναι πραγματικότητα η Ορθόδοξη κοινότητα με δομές και θεσμούς σε μια χώρα που “επενδύονται” πολλά έτσι ώστε να προβάλει ως μια αμιγώς μουσουλμανική γωνία στην ευαίσθητη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Τα επιτεύγματα του Αρχιεπισκόπου

Σε επετείους ή καλοπροαίρετα ρεπορτάζ για την πορεία, τα επιτεύγματα, τις πρωτοπόρες και πρωτότυπες παρεμβάσεις του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου, γίνεται αναφορά συνήθως σε αντικείμενα που είναι εύκολα αντιληπτά. Είναι προφανές ότι έχουν σπουδαία σημασία. Σε μια εκκλησία που είχαν καταστραφεί περισσότεροι από 1600 ναοί, παρεκκλήσια, μονές κ.α. και είχαν μετατραπεί ακόμη και σε στάβλους ζώων, έχει σημασία να αποκατασταθούν οι στοιχειώδεις κτιριακές λατρευτικές υποδομές.

Πλέον των 350 είναι οι ναοί που έχουν κτιστεί ανά την Αλβανία, χάρη στην φροντίδα του Αρχιεπισκόπου. Άλλοι τόσοι, που αποτελούν και διασωθέν απόθεμα της πνευματικής και πολιτιστικής Ορθόδοξης κληρονομιάς, έχουν αποκατασταθεί με τις καλύτερες προδιαγραφές, όπως και τα κτίρια σχετικά με τις διοικητικές ανάγκες των τοπικών επισκοπών (σχολικές μονάδες, κέντρα υγείας, κέντρα κοινωνικής μέριμνας και προσφοράς). Για το έργο που επιτελείται στον τομέα της εκπαίδευσης, βασική παράμετρος για την Ελληνική Εθνική Μειονότητα και την ανάπλαση της κοινωνίας της Αλβανίας, προσεχώς θα ακολουθήσει ειδικό ρεπορτάζ συνεργάτη μας.

Όμως αυτό που θέλει ιδιαίτερη υπογράμμιση αφορά στην διάδοση και εμπέδωση ενός υγιούς κλίματος γνήσιας Ορθοδοξίας και ομολογίας αληθείας. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος εστιάζει ειδικά στον άνθρωπο και την αξιοπρέπεια του. Με τα μοναδικά του χαρίσματα και κυρίως με το όπλο της ανιδιοτελούς θυσιαστικής του παρουσίας μέσα στο πολυποίκιλα δοκιμαζόμενο ποίμνιο του, για περισσότερο από 30 χρόνια, έχει κατορθώσει να υπερβεί το κλίμα καχυποψίας για την εθνική του καταγωγή που επισημαίνεται, για ευνόητους λόγους, από συγκεκριμένους κύκλους. Οι εορτασμοί του Πάσχα, των Θεοφανίων, η αγάπη που εκδηλώθηκε στην περιπέτεια του με τη λοίμωξη του κορωνοϊού, αποτελούν την καλύτερη απόδειξη ότι, παρά τις περί του αντιθέτου εμμονές χειραγωγούμενων ΜΜΕ, η κοινωνία ξέρει να ανταποδίδει.

Εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί ότι η επιτυχής αυτή πορεία του Αναστάσιου επί τρεις δεκαετίες, τα επιτεύγματα στη θεσμική συγκρότηση της τοπικής Εκκλησίας, η συγκρότηση με κριτήρια διαιώνισης των τοπικών επισκοπών και ενοριών, η εμπέδωση της πεποίθησης περί του ιστορικού δικαίου σε εκατοντάδες χιλιάδες γηγενείς Ορθοδόξους αποτελεί γεγονός ιστορικής σημασίας. Γεγονός που η ιστορία θα ταυτίσει, εάν δεν ταυτίζει ήδη, με την ηγετική φυσιογνωμία του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου. Που έστω και απ’ την ταπεινή και άσημη γωνία της Αλβανίας φωτίζει και καθοδηγεί…