Η δίνη της αλήθειας της Ιστορίας – “Οι φωνές του ποταμού Παμάνο” Jaume Cabre

Υπάρχουν κάποια έργα τέχνης που η θέαση ή η ανάγνωσή τους είναι γροθιά στο στομάχι. Ο Ισπανικός Εμφύλιος και η απόρροια του φρανκισμού έχουν δώσει πλούσιο υλικό έμπνευσης στο χώρο των τεχνών (λογοτεχνία, κινηματογράφος, ζωγραφική). Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παρατηρούμε και Ισπανούς δημιουργούς να καταπιάνονται με τις ίδιες θεματικές θέλοντας να προβάλουν τις δικές τους αλήθειες. Αλήθειες για μια εποχή που συγκλόνισε και καθόρισε, πάνω από 50 χρόνια του 20ου αιώνα, τη χώρα τους.

Ο Καταλανός Jaume Cabre έγινε ευρύτερα γνωστός στα ελληνικά γράμματα με το μυθιστόρημά του “Confiteor” (Ισπανία 2011, Ελλάδα από εκδ. Πόλις 2016). Ωστόσο, είχε προηγηθεί η κυκλοφορία ενός πρωιμότερου έργου του, στο οποίο στράφηκαν πολλοί αναγνώστες μετά την επιτυχή κυκλοφορία του “Confiteor”. Οι “Φωνές του ποταμού Παμάνο” (Ισπανία 2004, Ελλάδα από εκδ. Πάπυρος 2008) δεν είναι απλώς ένα ακόμα μυθιστόρημα για τον Ισπανικό Εμφύλιο.

Ξεκινάει από αυτόν, αλλά βλέπουμε σταδιακά να οδηγείται στα μίση και τα πάθη που γέννησε, στην εποχή του φρανκισμού, ενώ μαίνονταν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος στην Ευρώπη. Φτάνει μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα και στη διαχείριση αυτής της μνήμης, τόσο από την πλευρά των ανθρώπων (πρωταγωνιστών;) όσο και της Καθολικής Εκκλησίας.

Η ιστορία πραγματεύεται τη ζωή και τις όψεις της κάποιων ανθρώπων σ’ ένα ασήμαντο χωριό των Πυρηναίων. Άνθρωποι-μαριονέτες που βρέθηκαν στο λάθος τόπο, τη λάθος ώρα. Ο κύριος πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο Ουριόλ Φουντέλιας, δάσκαλος και Φαλαγγίτης (ή μήπως όχι;) μας παρουσιάζεται μέσα από τις σελίδες του ημερολογίου του, διατρέχοντας τόσο την σκληρή εθνική ιστορία, όσο και μια άλλη παράλληλη ιστορία πόνου, έρωτα και πάνω απ’ όλα εκδίκησης.

Οι χαρακτήρες του Jaume Cabre

Για μια ακόμη φορά ο αναγνώστης του Cabre θα έρθει αντιμέτωπος με την αγαπημένη τεχνική του. Συγκεκριμένα, αυτήν της εγκιβωτισμένης αφήγησης και των πολλαπλών χρονικών παρουσιάσεων, διατρέχοντας έτσι χρονικές αποστάσεις του τότε με το σήμερα. Τυχόν ομοιότητες που θα συναντήσει, σε επίπεδο χαρακτήρα ηρώων-αντιηρώων, μπορεί να τον σοκάρουν, αλλά θα κατανοήσει καλύτερα την ανθρώπινη φύση και τις αδυναμίες της.
Βία, απώλεια αθωότητας, διαφθορά, η εξουσία και οι μηχανισμοί της, είναι κάποια από τα στοιχεία που διατρέχουν τις σελίδες αυτού του πυκνογραμμένου, αλλά αριστοτεχνικού μυθιστορήματος.

Ο Cabre στο παρόν έργο του θα μιλήσει για τις πληγές που η τοπική και η δημόσια ιστορία δεν μπορούν να διαχειριστούν με ευκολία. Θα τονίσει την αξία του χρήματος που μπορεί να ισοπεδώσει συνειδήσεις και να φτιάξει αγίους. Το βιβλίο χρειάστηκε 7 χρόνια για να γραφτεί. Όπως αναφέρει και ο ίδιος αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να διαμορφώσει συνεκτικούς χαρακτήρες που να έχουν ηθικό βάθος.

Χαρακτήρες που να σκέφτονται, που να είναι αντιφατικοί, που να ξέρουν να κλάψουν, να γελούν, να είναι μάλλον δειλοί και κάποιες φορές θαρραλέοι. Γι’ αυτό ίσως η προσωπική έρευνα που κάνει για κάθε ένα του μυθιστόρημα, μαζί με τη συγγραφή να διαρκεί τόσο πολύ.

Η τέχνη μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη, ακόμα κι αν πολύς κόσμος δεν το πιστεύει, αναφέρει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας και εμείς το επικροτούμε 100%. Ταινίες όπως αυτές του Αγκούστι Βιγιαρόνγκα («Αβέβαιος Θρίαμβος» & «Μαύρο Ψωμί») και συγγραφείς όπως ο Jaume Cabre και ο Χαβιέρ Θέρκας έχουν τη δύναμη να είναι ένα όπλο ενάντια στη λήθη.
Κυκλοφορεί από τις εκδ. Πάπυρος σε εξαιρετική μετάφραση από τα καταλανικά του Ευρυβιάδη Σοφού.