Η πανίδα, η χλωρίδα και το θηρίο άνθρωπος! – Μία έκθεση του ΕΜΣΤ

Έτσι, μετά τις γυναίκες τα δικαιώματα και τη θέση τους σ’ έναν κόσμο φτιαγμένο για άντρες, τώρα ήρθε η σειρά των δικαιωμάτων των ζώων σε συνάρτηση με τον άνθρωπο. Εξήντα περίπου καλλιτέχνες – μεταξύ των οποίων και πολλοί Έλληνες – συνθέτουν ένα άρτιο σύνολο, με το οπτικό σοκ συχνά να συγκαλύπτεται πολύ κομψά, και με θέμα τα ζώα και την πλανητική τους μοίρα σ’ έναν κόσμο όπου κυριαρχεί – όπως κυριαρχεί – το θηρίο – ή, αν προτιμάτε το κτήνος –  που λέγεται άνθρωπος.

Η νέα καλλιτέχνις Sue Coe γράφει σχετικά πως αν τα ζώα πίστευαν στον Θεό, τότε ο διάβολος θα ήταν ο άνθρωπος και η διευθύντρια Κατερίνα Γρέγου επιστρατεύει όλη την διεθνή της εμπειρία για να δαμάσει τους αχανείς χώρους του πρώην ΦΙΞ με την πρώτη, μεγάλη έκθεση στον κόσμο που έχει στο επίκεντρο της όχι μόνο τη ζωή αλλά και την ευζωία των ζώων. Καθίσαμε περίπου τρεις ώρες αλλά δεν εξαντλήσαμε όλα τα εκθέματα – για τα βίντεο μόνο χρειάζεται κανείς ένα δίωρο – και θα ξαναπάμε το συντομότερο. Και βέβαια ο προβληματισμός προκύπτει αβίαστα.

Πως ο άνθρωπος λειτουργεί απέναντι σε χλωρίδα και πανίδα;

Τί κάνουμε όλοι μας όταν και η πανίδα και η χλωρίδα όλου του πλανήτη συρρικνώνονται έως εξαφανίσεως εμπρός στον ανθρώπινο φασισμό; Τί κάνουμε με την γενοκτονία των ανώτερων ειδών και την εξαφάνιση των κατώτερων; Κάποτε το ανθρώπινο ζώο συμβίωνε με τα υπόλοιπα και διατηρείτο η φυσική ισορροπία. Σήμερα η νεωτερικότητα εντέλλεται τον μαζικό σφαγιασμό των ζώων – όχι πλέον τελετουργικά αλλά επιστημονικά – για να επιζήσει ο άνθρωπος. Αποκλειστικά.

Χάρηκα πολύ που είδα εκεί τους παλιούς μου φίλους Νίκο Τρανό, με την επιβλητική του σύνθεση όσο και τον Κωστή Βελώνη με τα περιπλανώμενα γλυπτά του. Τους Δημήτρη Τσουμπλέκα και Νίκο Μάρκου με τις τόσο ψαγμένες φωτογραφίες τους αλλά και τον πολύ γνωστό μου “άγνωστο” Μενέλαο Καραμαγγιώλη με το εξαίσιο βίντεο, για τον Ασπρόπυργο και τις ξεχασμένες ζωές του. Τα αδέσποτα δηλαδή και τη μοίρα τους. Ή, τη μοίρα μας καλύτερα. Σπουδαίες όσο και ευαίσθητες επιλογές εκ μέρους της επιμελήτριας. Μπράβο! Όλο το μουσείο είναι λοιπόν μία και μόνη έκθεση με τις ιστορικές του συλλογές και τα μόνιμα εκθέματα του απομακρυσμένα. Αξίζει αληθινά και τον κόπο αλλά και το κόστος που πρέπει να είναι τεράστιο. Άρα, συγχαρητήρια και στο ΥΠΠΟ και στους χορηγούς.

Τέλος, ο θεατής χαίρεται την πλουσιοπάροχη δωρεά του αείμνηστου γλύπτη Θόδωρου στο ΕΜΣΤ, εξίσου πλουσιοπάροχα παρουσιασμένη, αλλά και το συμπεπτυγμένο αφιέρωμα στις γυναίκες. Αντιλαμβάνεται κανείς πως η, παροδική φαντάζομαι, έλλειψη της ιστορίας της ελληνικής τέχνης από το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης –  που σήμερα λειτουργεί περισσότερο σαν Kunsthalle – εκ των πραγμάτων επιβάλλει στην Εθνική Πινακοθήκη να καλύψει αυτό το κενό έτσι ώστε οι νεότερες γενιές συνδυάζοντας αυτά τα δύο μουσεία να μάθουν – και να χαρούν –την τέχνη του τόπου τους. Ιδιαίτερα το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης επειδή δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από οποιοδήποτε άλλο ευρωπαϊκό μουσείο, είναι – πρέπει να είναι – και εξαιρετικός πόλος έλξης των εκατομμυρίων τουριστών της Αθήνας.

ΥΓ.1 Με ιδιαίτερη συγκίνηση ξαναείδα τα ζώα του Ευριπίδη Βαβούρη (1911- 1987) του σπουδαίου animalier και θυμήθηκα τη “Σκύλα” του Απάρτη στην ΕΠΜΑΣ ή τις “Γάτες” του Μηνά που είχα δείξει στο Μπενάκη. Άλλη μια απόδειξη ότι η Κατερίνα Γρέγου έχει ερευνήσει σε βάθος το θέμα της. Ως προς τα πειραματόζωα τώρα, μου έλειψε η πολύ γνωστή και αγαπημένη σειρά του Αρκά (αλλά και η παλιότερη του με τίτλο “Ξυπνάς μέσα μου το ζώο”). Νομίζω πως ο φίλος μου Αντώνης πρωτοπόρησε και στο θέμα αυτό και δικαιούται μια θέση στην έκθεση. Τέλος θυμάμαι το ιδιαίτερο βίντεο του Κώστα Τσόκλη με το φρικώδες σφαγείο των κουνελιών που είχε πρωτοπαρουσιαστεί πάλι από το ΕΜΣΤ στο Μέγαρο Μουσικής πριν από είκοσι τόσα χρόνια.

ΥΓ.2 Όσοι με ξέρουν, ξέρουν ότι δεν φείδομαι καλών λόγων όταν υπάρχει λόγος. Έτσι, με λύπη πληροφορήθηκα ότι ο Χριστόφορος Μαρίνος αποχωρεί από τον Δήμο Αθηναίων μετά από μία πολύ σύντομη, αλλά και πολύ ουσιαστική επιμελητική θητεία με μια σειρά εξαιρετικών εκθέσεων στην Δημοτική Πινακοθήκη. Κρίμα που το έργο ενός σοβαρού ιστορικού τέχνης δεν αναγνωρίζεται όπως του αξίζει. Η δημοτική αρχή της Αθήνας φαίνεται ότι ζήλεψε τη Λάρισα όπου οι αλμοδοβαρικές μαμάδες πρωτοπορούν σχετικά!

ΥΓ.3 Σκέφτομαι ειλικρινά να γίνω από σαρκοβόρο, συνειδητός βίγκαν. Ή, περίπου. Σαν τον Γιώργο Κατσάγγελο.