Η πίπα έσβησε, το πιάνο σίγησε

Ο άνθρωπος που έφερε το Νίκο Καββαδία στα χείλη όλων των Ελλήνων και τον κρατάει εκεί για δεκαετίες, δεν είναι πια μαζί μας. Η πίπα του Θάνου Μικρούτσικου έσβησε και το πιάνο του σίγησε. Ο ίδιος έφυγε για το μεγάλο ταξίδι. Τo ταξίδι χωρίς επιστροφή μετά από αγώνα δυόμιση χρόνων. Ο ίδιος πάλεψε σαν μαχητής. «Δεν θα με νικήσει, θα το νικήσω εγώ», συνήθιζε να λέει. Μεταξύ χειρουργείων και θεραπειών, δεν σταμάτησε τις συναυλίες και τις πρόβες στο σπίτι του στο Μετς, μέχρι που οι δυνάμεις του τον εγκατέλειψαν. Ο Θάνος Μικρούτσικος συνήθιζε να λέει ότι η αγάπη του κόσμου ήταν το καλύτερο γιατρικό του.

Οι τελευταίοι δύο μήνες ήταν οι πιο δύσκολοι. Η οικογένεια του: τα τέσσερα παιδιά και η σύζυγός του Μαρία δεν έφυγαν ούτε λεπτό από το πλευρό του στο σπίτι και στο τέλος στο νοσοκομείο. Καλλιτέχνες και φίλοι έσπευσαν να τον δουν, έστω και για τελευταία φορά, στο δωμάτιο του Metropolitan. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες εισήλθε στην τελική ευθεία.

Ο ταλαιπωρημένος οργανισμός παρέσυρε για πρώτη φορά την ψυχή του. Η καρδιά του, όμως, καρδιά λιονταριού συνέχιζε να χτυπά και να τον κρατά στη ζωή. Έπρεπε να ξεκουραστεί… Τα τελευταία 24ωρα το μέλλον είχε πλέον κριθεί. Οι ώρες περνούσαν αργόσυρτα. Οι γιατροί είχαν προδικάσει το τέλος, φροντίζοντας να απαλύνουν τους πόνους του.

Η πρώτη γνωριμία με την μουσική

Ο Θάνος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1947, μία δύσκολη εποχή. Η οικογένειά του ήταν από τα παλιά τζάκια της Πάτρας. Ο πατέρας του ήταν καθηγητής μαθηματικών. Απολύθηκε από το γυμνάσιο όπου δούλευε εξαιτίας των αριστερών πεποιθήσεών του. Αλλά και η μητέρα του εκπροσωπούσε μία αστική παράδοση. Σε αυτήν ανήκε και η θεία του Ηλέκτρα, η οποία είχε παντρευτεί έναν κορυφαίο διανοούμενο: τον Αριστείδη Μικρούτσικο.

Αυτή η θεία τού σύστησε τη μουσική. Η ίδια έμενε δίπλα του σε ένα νεοκλασικό και έπαιζε μανιωδώς πιάνο. Στο σαλόνι της είχε δύο τρία πιάνα. Του μικρού Θάνου του άρεσε πολύ να την ακούει να παίζει Σούμπερτ. Ζήτησε, λοιπόν, να τον μάθει και έτσι άρχισε τα μαθήματα. Ήταν δεν ήταν πέντε ετών τότε… Πήγε στο δημοτικό, αλλά το πιάνο πιάνο. Πήγε, μάλιστα, και στο ωδείο.

Ήταν τέτοιο το ταλέντο του μικρού μαθητή που σύστησαν στους γονείς του να τον στείλουν με ειδική υποτροφία στην Αγγλία. Ο ίδιος ο Θάνος δεν θυμόταν γιατί τελικά δεν πήγε. Είχε, μάλιστα, ζητήσει εξηγήσεις από τους γονείς του που είχαν τα υποκοριστικά Μπέμπης και Μπεμπέκα, αλλά ούτε οι ίδιοι θυμόντουσαν το γιατί. Μάλλον δεν πήραν πολύ στα σοβαρά την πρόταση… Όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1960 αποφάσισε να εγκαταλείψει τα μαθηματικά (τα σπούδασε όπως ο πατέρας του και άλλα μέλη της οικογένειάς του) για τη μουσική κανείς δεν του είπε όχι.

Θάνος Μικρούτσικος και πολιτική

Εκτός από τη μουσική, όμως, τον είχε συνεπάρει από νωρίς και η πολιτική. Ο ίδιος περιέγραφε σε συζητήσεις ότι από την ηλικία των οκτώ ετών είχε συνείδηση της πολιτικής κατάστασης, ενώ ήταν έντονες στη μνήμη του και οι μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις στις πλατείες της Πάτρας, ειδικά σε αυτή του Αγίου Γεωργίου. Χαράχτηκε στο μυαλό του ειδικά μία του 1958 με ομιλητή τον Λεωνίδα Κύρκο.

Αν και την Πάτρα την αγάπησε πολύ, η οικογένεια μετακόμισε στην Αθήνα. «Η πορεία μου ήταν προδιαγεγραμμένη προς μία κατεύθυνση: είτε στο Μαθηματικό, είτε στο Πολυτεχνείο». Αφορμή για την οικογενειακή μετακόμιση στάθηκε και μία επαγγελματική πρόταση που δέχθηκε ο πατέρας του από το γνωστό φροντιστήριο του Μανωλκίδη. Ήταν Φθινόπωρο όταν έφυγε το φορτηγό με τα έπιπλα της οικογένειας με κατεύθυνση την τότε αστική Κυψέλη: στο άνετο διαμέρισμα-ρετιρέ του 4ου ορόφου στην οδό Κεφαλληνίας 20.

Μαθητής ακόμα εμπλέκεται έντονα στην πολιτική, ενώ τον στιγματίζει, όπως και πολλούς συνομηλίκους του, η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Δεν χάνει διαδήλωση για διαδήλωση. Είναι η περίοδος που παθιάζεται και με τον Μίκη Θεοδωράκη. Τα δικά του τραγούδια παίζει στο πιάνο και τραγουδάει με τους φίλους του.

Ένα βράδυ βρέθηκε και στην “Παράγκα”, όπου τραγουδούσε ο Διονύσης Σαββόπουλος. Αφού το πρόγραμμα τελείωσε και ο κόσμος έφυγε κάθισε στο πιάνο να παίξει κάτι μετά από προτροπή της παρέας. Προφανώς έκανε καλή εντύπωση, καθώς την επόμενη ημέρα του πρότειναν δουλειά. Άρχισε να εργάζεται ως πιανίστας στη μπουάτ.

Πως γεννήθηκε “ο Σταυρός του Νότου”

Η τελευταία δουλειά σε μπουάτ πριν από την πτώση της Χούντας ήταν στο “Χνάρι” το χειμώνα του 1974. Είχε ήδη κάνει δύο δίσκους σε ποίηση Καρυωτάκη. Το 1979 κυκλοφορεί ο “Σταυρός του Νότου” σε ποίηση του Νίκου Καββαδία που ήταν το απόσταγμα μίας πολυετούς αγάπης. Στην ζωή του είχε μπει από την περίοδο που ήταν μαθητής. Του είχαν κάνει εντύπωση τα κλασικά ποιήματα, κυρίως το Μαραμπού.

Τα χρόνια πέρασαν, οι αναζητήσεις διαφοροποιήθηκαν και ο Καββαδίας είχε ξεχαστεί. Οι συνθήκες της επανασύνδεσής τους ήταν ολίγον τι πεζές… Επρόκειτο να γυριστεί ένα τηλεοπτικό σίριαλ με τίτλο “Πορεία μηδέν ενενήντα” και το θέμα του ήταν ναυτικό. Οι παραγωγοί του ζήτησαν να γράψει μουσική και τότε θυμήθηκε τον Καββαδία! Οι παραγωγοί αρχικά εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους, αλλά συμφώνησαν.

Του συνέβη, μάλιστα, ένα παράδοξο, όπως το είχε περιγράψει. Καθόταν τα βράδια και έβγαιναν ένα-ένα τα τραγούδια με τρομερή ευκολία. Αυτό, μάλιστα, τον προβλημάτισε. Άρχισε να φοβάται μήπως ήταν πολύ βιαστικός ή απλοϊκός. Έγραψε οκτώ τραγούδια. Τα οκτώ έγιναν δεκαέξι και κάπως έτσι γεννήθηκε “Ο Σταυρός του Νότου”.

Οι γυναίκες της ζωής του

Ο Θάνος Μικρούτσικος παντρεύτηκε τρεις φορές. Η πρώτη του σύζυγος ήταν η Κοραλία Σωτηριάδη, σημερινή σύζυγος του σκηνοθέτη Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και ιδρυτικό μέλος του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Μετά τον χωρισμό τους παντρεύτηκε την ηθοποιό Ειρήνη Ιγγλέση, με την οποία απέκτησε τις πρώτες του κόρες: την Σεσίλ και την Κωνσταντίνα. Και οι δύο ασχολούνται με τον χορό. Η τελευταία, μάλιστα, ήταν σύζυγος του Χρήστου Θηβαίου, με τον οποίο έχει αποκτήσει τον 10χρονο σήμερα Θάνο.

Η δεύτερή του σύζυγος, με την οποία διατηρούσε άριστες σχέσεις, είχε δηλώσει το 1993 σε συνέντευξή της: «Το να είσαι σύζυγος είναι καταρχήν δύσκολο. Τώρα το να είσαι σύζυγος καλλιτέχνη αυτό είναι κάτι διαφορετικό, γιατί ξεφεύγει από τα καθιερωμένα. Ένα καθημερινό ζευγάρι μπορεί να έχει ένα πρόγραμμα με λογικά ωράρια, αλλά με εμάς, αφού και εγώ είμαι ηθοποιός, ήταν διαφορετικά. Πιστεύω πάντως ότι δεν είναι δύσκολο να είσαι σύζυγος καλλιτέχνη, αρκεί να το γνωρίζεις και ν’ αγαπάς το αντικείμενο με το οποίο ασχολείται ο σύντροφός σου. Διάλεξα να παντρευτώ τον Θάνο, ήξερα ότι ήταν συνθέτης και μου άρεσε ιδιαίτερα».

Ο τρίτος και τελευταίος γάμος του ήταν με τη συγγραφέα Μαρία Παπαγιάννη. Οι δυό τους ταίριαξαν με μοναδικό τρόπο στη ζωή και συνεργάστηκαν πολλές φορές καλλιτεχνικά. Η Μαρία Παπαγιάννη έγραφε θεατρικά έργα και ο Μικρούτσικος τα έντυνε με τη μουσική του. Απέκτησαν την Αλεξάνδρα και τον Στέργιο. Η Αλεξάνδρα τελείωσε τις σπουδές της στη μουσική στο Λονδίνο, ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα της. Ο Στέργιος διανύει το πρώτο έτος των σπουδών του στην Αρχαιολογία στο πανεπιστήμιο Αθηνών.

Οι μεγάλες του αγάπες

Άνθρωπος του ταξιδιού! Έτσι δήλωνε. «Την ώρα που πέφτω στο κρεβάτι, στα λεπτά που απομένουν μέχρι να με πάρει ο ύπνος κάνω απίθανα ταξίδια». Αγαπημένος του προορισμός: το Παρίσι! Την πόλη του φωτός την αγάπησε ιδιαίτερα. Πρωτοπήγε το 1980 και από τότε δεν σταμάτησε να το επισκέπτεται, έχει πάει εκεί σχεδόν πενήντα φορές! Ήταν τέτοιο το πάθος του με το Παρίσι που αν έπεφτε πάνω σε κάποια εκπομπή στην τηλεόραση ή ντοκιμαντέρ για αυτό έχανε μέχρι και τελικό του Παναθηναϊκού στο Champions League!

Η γνωριμία με τη δεύτερη σύζυγό του Ειρήνη έγινε στα τέλη του 1976, στο θέατρο. Εκείνη καθόταν σε μία γωνία, φορώντας μαύρα και έπλεκε ένα πουλόβερ κατά τη διάρκεια της πρόβας. Τον είχε εντυπωσιάσει λίγα χρόνια νωρίτερα, όταν ερμήνευε έναν βασικό ρόλο σε έργο της Λούλας Αναγνωστάκη. Ο ίδιος είχε εξομολογηθεί ότι δεν ήταν εύκολη η συμβίωση τους στην αρχή. Σε μία φάση που η σχέση περνούσε κρίση, της έδωσε τελεσίγραφο: «ή με παντρεύεσαι ή φεύγω». Στην πρώτη κόρη τους Σεσίλ έδωσαν το όνομα της αδελφής της Ειρήνης που είχε φύγει από τη ζωή. Η Κωνσταντίνα είχε το όνομα της γιαγιάς της από τον πατέρα της, της περιβόητης “Μπεμπέκας”

Η γνωριμία με την τρίτη σύζυγό του Μαρία προέκυψε κι αυτή μέσα από τη δουλειά. Δημοσιογράφος εκείνα τα χρόνια η Μαρία είχε πάει σε συνέντευξη Τύπου, όταν ο Θάνος ήταν υπουργός Πολιτισμού. Μία ημέρα του ζήτησε μία συνέντευξη με θέμα το Μέγαρο Μουσικής. Όταν η συνέντευξη τελείωσε τον κατέβασε να βρει ταξί -ποτέ δεν έμαθε να οδηγεί ο Θάνος- και κάποιος από τους δύο έκανε την πρώτη κίνηση.

Η Μαρία ισχυριζόταν ότι ο Θάνος της πρότεινε να τα πουν, ενώ ο Θάνος θυμόταν ξεκάθαρα ότι αυτή την κουβέντα την ξεστόμισε η Μαρία. Όπως και να έχει, η Μαρία ξέχασε το μαγνητοφωνάκι της. Όταν πήγε να το πάρει εκείνος της είπε ότι δεν του τηλεφώνησε. Τότε έκοψε ένα χαρτάκι, στο οποίο έγραψε το τηλέφωνό της. Της τηλεφώνησε αμέσως. Από τότε, όπως είχε δηλώσει εκείνος: «η ευτυχία στο σπίτι είναι δεδομένη».