Ηραίον Περαχώρας: Ιερό-κόσμημα της Ήρας Ακραίας

Το Ηραίον Περαχώρας Λουτρακίου είναι πρόταση για μια σύντομη φυγή, μακριά από τις έγνοιες της καθημερινότητας, που βρίσκεται μια “ανάσα” μακριά από το Λουτράκι. Στα βορειοδυτικά της γνωστής λουτρόπολης και μετά το χωριό της Περαχώρας, κοντά στο Φάρο του ακρωτηρίου Μαλαγκάβι, σώζονται τα ερείπια του φημισμένου ιερού της Ήρας Ακραίας.

Στο νοτιότερο τμήμα του ιερού, γνωστού παλαιότερα ως ιερό της Ήρας Ακραίας, η λατρεία άρχισε κατά τη γεωμετρική περίοδο. Γύρω στο 800 π.Χ. οικοδομήθηκε ο πρώτος αψιδωτός ναός της Ήρας, από τον οποίο σήμερα δε σώζεται τίποτα. Κατά τον 6ο αι. π.Χ. ένας καινούριος ναός κτίστηκε δυτικότερα, δωρικού ρυθμού, με ορθογώνια κάτοψη διαστάσεων 10,3 Χ 31 μ. Συνοδευόταν από βωμό στα ανατολικά, ο οποίος ήταν επιμήκης και έφερε διακόσμηση τριγλύφων.

Τον 4ο αι. πΧ προστέθηκαν γύρω από το βωμό οκτώ ιωνικοί κίονες, που βαστούσαν ένα στέγαστρο για την προστασία των ιερέων και της ιερής φωτιάς από τους ισχυρούς ανέμους Ανατολικότερα οικοδομήθηκε κατά τον 4ο αι. π.Χ. μια διώροφη στοά σχήματος Γ, με δωρικούς κίονες στο ισόγειο και ιωνικούς στον πρώτο όροφο. Ένα κτίριο που αποκαλύφθηκε στα δυτικά του δωρικού ναού έχει ερμηνευθεί ως αγορά με θρησκευτική και εμπορική χρήση.

Σε απόσταση 200 μ. ανασκάφτηκε το δεύτερο τμήμα του ιερού, που είχε αρχικά ταυτιστεί με το λεγόμενο ιερό της Ήρας Λιμενίας. Η άποψη αυτή, που εκφράστηκε από τον καθηγητή H. Payne, βασίστηκε στην ύπαρξη ενός ορθογώνιου οικοδομήματος των αρχαϊκών χρόνων, που θεωρήθηκε ως ναός της Ήρας. Ο επόμενος ανασκαφέας, καθηγητής R. Tomlison, ερεύνησε το χώρο συστηματικά και ερμήνευσε το εν λόγω κτίριο ως εστιατόριο για τις λατρευτικές ανάγκες των πιστών.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι η βασική λατρεία θα ασκείτο στο νότιο τμήμα, στο λιμάνι, ενώ στην περιοχή του εστιατορίου θα βρίσκονταν βοηθητικές εγκαταστάσεις για τους λατρευτές. Πολύ κοντά ήλθε στο φως και μια υδατοδεξαμενή, με αψιδωτές τις στενές πλευρές της και με μία στήριξη της στέγης. Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον υδροσυλλεκτικό έργο του 4ου αι. π.Χ. με άριστη στεγανότητα.

Κατά την κλασσική και ελληνιστική περίοδο, το ακρωτήριο του Ηραίου έχει λατρευτικό χαρακτήρα, ενώ η εικόνα θα αλλάξει ριζικά κατά την ρωμαϊκή περίοδο. Ο χώρος εγκαταλείπεται πιθανότατα μετά την καταστροφή της Κορίνθου το 146 π.Χ. και στον χώρο της “δυτικής αυλής” κατασκευάζεται ρωμαϊκή αγροικία. Μεταγενέστερα, στον χώρο θα κτιστεί ο χριστιανικός ναός του Αγίου Ιωάννη, ο οποίος θα μετακινηθεί στην τωρινή του θέση ανατολικά του μικρού κόλπου, κατά την περίοδο των ανασκαφικών εργασιών του Payne.

Ο χώρος σήμερα στο Ηραίον Περαχώρας

Ο χώρος του Ηραίου σήμερα είναι επισκέψιμος και μάλιστα έχουν δημιουργηθεί λειτουργικοί διάδρομοι και βαθμίδες για τους επισκέπτες. Όπως, επίσης, υπάρχουν αναλυτικές ενημερωτικές ταμπέλες (Σ.Σ.: Καλό είναι να αντικατασταθεί το τζάμι με άθραυστο διαφανές υλικό). Σε πρόσφατη επίσκεψη διαπίστωσα ότι υπάρχει απόλυτη καθαριότητα, καθώς και σωστό κλάδεμα των υπαρχόντων αγρίων δέντρων και καθαρισμός των αγριόχορτων, που βρίσκονται μέσα και γύρω απ’ αυτό.

Η αφορμή για να φτιάξω το παρόν σημείωμα ήταν η ιδίοις όμμασι διαπίστωση της επικίνδυνης αποδόμησης της πέτρινης προβλήτας, ως αποτέλεσμα των κυμάτων που την κτυπούν. Έτσι βλέπουμε να στηρίζεται μόνο σε ένα σημείο –λείπει η άλλη κολώνα– όπως επίσης έχουν αποδομηθεί πολλά κομμάτια της κατασκευής. Οι δυο τελευταίες φωτογραφίες ανωτέρω είναι μάρτυρες της κατάστασης. Είναι κρίμα να αφεθεί να καταρρεύσει, μιας που το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων θα μπορούσε με ελάχιστο κόστος να την επισκευάσει. Το Ηραίον της Περαχώρας είναι ένα κόσμημα, που θα πρέπει να αποτελεί την βιτρίνα της περιοχής.

Ιστορικά στοιχεία από: ΗΡΑΙΟΝ, Αρχαίο ιερό, ΛΟΥΤΡΑΚΙ ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ (σε τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Λουτρακίου – Περαχώρας) & Ηραίο Περαχώρας (https://el.wikipedia.org)
Φωτογραφίες: Του γράφοντος