“Ισμήνη”: Μία σύγχρονη ηρωίδα αρχαίας τραγωδίας

Η Καρόλ Φρεσέτ δημιούργησε μια Ισμήνη, η οποία έφερε στο φως όλα αυτά που ήταν βαθιά μέσα της κρυμμένα αιώνες. Της δόθηκε η ευκαιρία να καταθέσει την δική της εκδοχή για τα γεγονότα, για την αδερφή της Αντιγόνη και γενικότερα την σκληρή κατάσταση που βίωσε με την καταστροφή της οικογένειάς της.

Η Φρεσέτ είναι καταξιωμένη και έμπειρη θεατρική συγγραφέας, με σοβαρές σπουδές στο αντικείμενο. Τοποθετεί λοιπόν την Ισμήνη, απλά καθισμένη σε ένα τραπεζάκι με ένα ποτήρι νερό και μερικά φύλλα χαρτιού με τις σημειώσεις της. Μια γυναίκα του σήμερα, όπου καλείται να παραθέσει την δική της εκδοχή, για τα δραματικά γεγονότα του παρελθόντος.

Μέσα από αυτόν τον εξαιρετικό μονόλογο της ηρωίδας, η συγγραφέας δίνει στοιχεία για την πολιτική κατάσταση της εποχής, τον ρόλο του άνδρα και της γυναίκας, καθώς και την σημαντική δύναμη των θεών στην καθημερινότητα.
Οι πρώτες λέξεις που διάλεξε να πει η Ισμήνη μπροστά στο κοινό που την είχε καλέσει με επιστολή είναι:

«Είμαι Ελληνίδα» και στην συνέχεια αναφέρθηκε στο γνωστό σε όλους γενεαλογικό της δένδρο. Μια γυναίκα πονεμένη, τρομαγμένη από τις εμπειρίες της πρώτης νιότης, με τις μνήμες να καίνε τα μάτια και την ψυχή της.

Η Ισμήνη μπροστά στην τραγωδία

Πώς να ξεθωριάσει η εικόνα με το σώμα της μάνας της κρεμασμένο και το πρόσωπο του πατέρα της τυφλό, μέσα στα αίματα;

Το σπιτικό της ρήμαξε μετά τον θάνατο των γονιών και την θανατική καταδίκη που φύλαξε ο ένας αδερφός της για την άλλο.

Η Ισμήνη, πίστευε βαθιά στην ειρήνη, αυτή ταίριαζε με την δική της ψυχοσύνθεση. Έτσι, όταν κλήθηκε να διαλέξει ανάμεσα στ’ αδέρφια της, κανέναν δεν μπόρεσε να ξεχωρίσει. Πολέμησαν μεταξύ τους και βρέθηκαν να κείτονται νεκρά τα σώματά τους το ένα δίπλα στο άλλο. «Δεν έκλαψα, λέει. Προσπάθησα να βρω στο στήθος μου την αγάπη για τον Πολυνείκη, την αγάπη μου για τον Ετεοκλή».

« Ο θείος μου ο Κρέοντας, ανέλαβε τα ηνία…Δεν αγαπούσε τ’ αδέρφια μου…Συχνά τους έλεγε: είστε μικροί… Αγαπούσε την Αντιγόνη. Λάτρευε τη φωτιά των ματιών της…Εμένα δεν με έβλεπε».

Με εντολή του Κρέοντα ο Ετεοκλής ενταφιάστηκε με όλες τις τιμές, το σώμα του Πολυνείκη αφέθηκε να σαπίσει στον ήλιο, καθώς θεωρήθηκε προδότης της πατρίδας.

Αρκετές σελίδες στη μέση του βιβλίου, περιγράφουν με μαεστρία και δυνατούς διαλόγους την συνάντηση της Αντιγόνης με την Ισμήνη, προσπαθώντας η πρώτη να πείσει την Ισμήνη να λάβει μέρος στην παράνομη ταφή του αδερφού τους.

Μαγικό και εμπεριστατωμένο το ξετύλιγμα των δύο εντελώς αντίθετων χαρακτήρων. Η Αντιγόνη σκληρή και αποφασισμένη για το ιερό καθήκον της ταφής, για τον νόμο των θεών που πρέπει να υπερισχύει του νόμου των ανθρώπων. Η Ισμήνη αντίθετη, απάντησε, πως, «είμαστε γυναίκες, δεν γεννηθήκαμε να πολεμήσουμε τους άνδρες. Δεν είναι σωστό να επιχειρείς το αδύνατο». Η ειλημμένη απόφαση από την αδερφή της και ο τρόπος που την έδιωξε από κοντά της, στοίχησε πολύ στην Ισμήνη.

Ένα βιβλίο, ύμνος στη ζωή

Η περιγραφή, ο τόνος, η επιλογή των λέξεων μεγαλειώδης για την απόπειρα της Ισμήνης να ρίξει κρυφά χώμα στο νεκρό σώμα του αδερφού της, κινούμενη νύχτα υπό το σεληνόφως. Και εκείνη ακόμα η περιγραφή των κινήσεων της μετά από αυτήν της την πράξη, κατέστησαν απολύτως σαφές στον αναγνώστη τον χαρακτήρα της Ισμήνης, τις αξίες της και μέχρι που μπορούσε να φτάσει.

Η τύχη όμως, με την μορφή του δυνατού αέρα, πήρε το λεπτό στρώμα από το χώμα που έριξε. Έτσι, ποτέ κανείς δεν την πίστεψε όταν η Αντιγόνη καταδικάστηκε από την κανονική ταφή της σωρού του αδερφού της, παρότι ήθελε και εκείνη να πάρει μερίδιο από αυτή την θαρραλέα πράξη της αδερφής της ομολογώντας πως κι αυτή πήγε κρυφά και έριξε χώμα. Ζητούσε το δικαίωμα να καταδικαστεί μαζί της με την αδερφή της. Κανείς δεν την πίστεψε. Έτσι η Αντιγόνη φυλακίστηκε και πέθανε μόνη της.

Όλος αυτός ο δραματουργικός μονόλογος της Ισμήνης, αποτελεί ύμνο προς την ζωή. Ο καθ’ ένας τιμωρείται για τα λάθη του. Όπως και ο καθένας έχει το ρόλο του στο θέατρο του κόσμου και πρέπει να τον ολοκληρώσει.

Ένα έργο κόσμημα από κάθε άποψη, για τον αναγνώστη που αγαπά τα σπουδαία βιβλία.