Κλαούντια Καρντινάλε: H αγαπημένη της Ιταλίας στη σφαίρα του μύθου

Η Καρντινάλε, που έφυγε χθες (Τρίτη, 23/9) από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών, υπήρξε αυτό το προϊόν σικελικού coolness, μαγκρεμπινής ομορφιάς και ιταλικής φινέτσας είχε τα δικά του χαρακτηριστικά, εντελώς πρωτότυπα. Μια αναδίφηση στην καριέρα της δίνει μια πρώτη γεύση.

Εγκαταστάθηκε έφηβη στη Ρώμη, εμφανίστηκε σε μικρούς ρόλους στο σινεμά και, το 1958, έκανε αίσθηση με το «Goha» του Ζακ Μπαρατιέ. Ο ρόλος που την ανέδειξε, ωστόσο, ήταν, δυο χρόνια αργότερα, ήταν αυτός της Τζιανέτα Τζιανέλι στο «Ο Ρόκο και τ’ Αδέλφια του», του Λουκίνο Βισκόντι. Στην καριέρα της συνεργάστηκε με όλους τους σπουδαίους Ιταλούς δημιουργούς, ξανά με τον Βισκόντι στον «Γατόπαρδο» (1963), με τον Φεντερίκο Φελίνι στο «8 1/2», με τον Σέρτζιο Λεόνε στο «Κάποτε στη Δύση» που ήταν κι η ταινία που άνοιξε την καριέρα της στο διεθνές κοινό.

Δοκιμάστηκε επιτυχώς και στην κωμωδία, με την πλέον αξιομνημόνευτη παρουσία της στον «Ροζ Πάνθηρα» του Μπλέικ Εντουαρντς. Δεν φοβήθηκε την ηλικία της ούτε κάποιο ματαιόδοξο “γκρέμισμα του μύθου”, έπαιζε μέχρι τα 75, την θυμάμαι τελευταία φορά στο Effie Gray, στο πλευρό της (σπουδαίας) Έμα Τόμσον. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στο “Βlood Brothers” όπου συμπρωταγωνίστησε με τον Φράνκο Νέρο, στο Fitzcarraldo, που συνεργάστηκε με το αλλοπρόσαλο ντουέτο των Βέρνερ Χέρτζογκ και Κλάους Κίνσκι, στις περιπέτειες όπως το Il prefetto di ferro του συζύγου της Πασκουάλε Σκουτιέρι.

Ζωή – μυθιστόρημα

Πολύ πιο περιπετειώδης -υλικό για πέντε ταινίες τουλάχιστον- ήταν η διαδρομή της στη ζωή, σύμφυτη από ένα σημείο και μετά με την Τέχνη.

Η καριέρα της Κλαούντια Καρντινάλε ξεκίνησε τυχαία, όταν στα 18 της την διάλεξαν μέσα από το πλήθος και στέφθηκε «Η πιο όμορφη Ιταλίδα στην Τυνησία» – σε έναν διαγωνισμό που δεν είχε δηλώσει συμμετοχή. Το έπαθλο ήταν ένα ταξίδι στο φεστιβάλ Βενετίας, όπου της πρόσφεραν συμβόλαια, αλλά εκείνη είπε όχι. «Είναι όπως με έναν άντρα. Όταν σε κυνηγάει και πεις ‘ναι’ αμέσως, σε λίγο καιρό θα φύγει. Αν όμως πεις ‘όχι’, θα σε θέλει για πολύ καιρό» θα πει χαρακτηριστικά.

Υπήρχε όμως κι ένας άλλος λόγος. Η Καρντινάλε ήταν έγκυος και σύντομα θα έφερνε στον κόσμο ένα αγόρι. Δεν αποκάλυψε ποτέ την ταυτότητα του πατέρα, αν και αργότερα αποκάλυψε σε ένα γαλλικό περιοδικό ότι είχε πέσει θύμα βιασμού. Τελικά, δέχτηκε την πρόταση του παραγωγού Φράνκο Κριστάλντι, ο οποίος την έβαλε σε συμβόλαιο 18 χρόνων και την παντρεύτηκε. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα η Καρντινάλε είχε μεταμορφωθεί στο αντίπαλο δέος της Μπριζίτ Μπαρντό. Η ζωή της ήταν αυστηρά ελεγχόμενη: όχι μόνο οι κινηματογραφικοί ρόλοι, αλλά και το χτένισμα, το βάρος, η κοινωνική της ζωή. Στον κόσμο έλεγαν ότι ο γιος της ήταν ο μικρότερος αδελφός της, και τον μεγάλωνε η οικογένεια της Καρντινάλε. Θα ακολουθούσε η ρήξη με τον Κριστάλντι – ο οποίος έβαλε εμπόδια στην καριέρα της- και η συνάντηση με τον Σκουιτιέρι, με τον οποίο θα “εκλεινε” την προσωπική της ζωή έως τον θάνατο του τελευταίου.

Σε φανερή αντίστοιξη μεταξύ ομορφιάς, εμβέλειας και ταπεινότητας την ηπιότητα του χαρακτήρα της Καρντινάλε μαρτυρούν μια σειρά από στοιχεία. Αξίζει να παραθέσουμε δύο:

Πρώτον, ο Βέρνερ Χέρτζογκ, στο ημερολόγιό του από τα γυρίσματα του Fitzcarraldo, έγραψε ότι η Καρντινάλε ήταν η αντίθεση στην τρέλα του Κλάους Κίνσκι: «Είναι πάντα χαρούμενη, μια αληθινή επαγγελματίας, και έχει μια λάμψη μπροστά στην κάμερα. Στην παρουσία της ο Κίνσκι φερόταν σαν κύριος». Η Καρντινάλε θα πει: «Εγώ δεν τον φοβόμουν ποτέ. Αυτός φοβόταν εμένα!»

Δεύτερον, η ίδια δεν είχε ποτέ τολμήσει να παίξει στο θέατρο γιατί θεωρούσε πάντα ότι η φωνή της δεν θα είχε την κατάλληλη απήχηση σε ζωντανό ακροατήριο. Τελικά το 2000 πείθεται να παίξει στη Βενετσιάνα που ανεβαίνει σε θέατρο του Παρισιού. Ακολούθησε μια τουρνέ στην Ιταλία το 2002/2003 με έργο του Πιραντέλλο σε σκηνοθεσία Σκουιτιέρι. Το 2005 συμμετείχε σε ανέβασμα του Γλυκού πουλιού της νιότης και τον επόμενο χρόνο του Γυάλινου κόσμου του Τένεσι Ουίλιαμς.

Όχι μόνο μια πανέμορφη γυναίκα, ένας έξυπνος άνθρωπος, μια πανάξια επαγγελματίας η Καρντινάλε είχε και κοινωνικό αποτύπωμα. Από το 2000 ήταν Πρέσβειρα Καλής Θέλησης της UNESCO για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών, με δημόσιο λόγο εμφατικά έμφυλο και φεμινιστικό από φιλελεύθερη σκοπιά.