Λορέντζος Μαβίλης: Ο ήρωας ποιητής-στρατιώτης

Πριν από 110 χρόνια, το 1912, λίγο πριν φύγει για να καταταγεί εθελοντής στο σώμα των Γαριβαλδινών, ο ισπανικής καταγωγής Κερκυραίος ποιητής του σονέτου Λορέντζος Μαβίλης (1860-1912) είχε ποζάρει στον Λάκωνα γλύπτη Πέτρο Ι. Ρούμπο (1873-1941) για την προτομή του. Έπεσε στη μάχη του Δρίσκου, στην Ήπειρο. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος (1864-1936) απέστειλε προς την αδελφή του ποιητή Εσθήρ συλλυπητήρια επιστολή και 2000 δραχμές, προερχόμενες από τους Πανελλήνιους Εράνους των Βαλκανικών Πολέμων.

Έναν μήνα μετά τον θάνατό του, τον Δεκέμβριο του 1912 το τελικό γύψινο πρόπλασμα της προτομής του Μαβίλη, το οποίο φυλάσσεται στην Αναγνωστική Εταιρεία Κερκύρας, είχε ετοιμαστεί και το βλέπουμε να δημοσιεύεται στο αθηναϊκό περιοδικό “Παναθήναια”. Σώζεται μάλιστα λιτότερο αρχικό γύψινο πρόπλασμα με μετρήσεις για τη μεταφορά του στο μάρμαρο. Ως θέση της προτομής στην Αθήνα προτάθηκε ο Εθνικός (τότε Βασιλικός) Κήπος.

Τη ρεαλιστική προτομή του Μαβίλη την ολοκλήρωσε ο Ρούμπος τον Δεκέμβριο του 1915 στο εργαστήριό του, το οποίο στεγαζόταν κοντά στο Α’ Κοιμητήριο Αθηνών, διαδοχικά στις οδούς Δέφνερ και Ραζηκότσικα 14, όπου δούλεψε και το ηρώο της Τρίπολης το 1930. Τα έξοδα της προτομής τα είχε αναλάβει η Αναγνωστική Εταιρεία Κερκύρας, που τα κάλυψε από το υπόλοιπο της έκδοσης των Απάντων του ποιητή το 1913, τα οποία κόστισαν 3000 δρχ.

Εκτός από τη γλυπτική, ο Ρούμπος υπήρξε και εικονογράφος. Δικά του είναι τα σκίτσα στο γραμμένο στη δημοτική γλώσσα αναγνωστικό του δημοτικού σχολείου “Τα Ψηλά Βουνά” (1918), το κείμενο του οποίου είχε συντάξει ο Ζαχαρίας Λ. Παπαντωνίου (1877-1940). Αυτός έχει αποτυπώσει σε απόμερο αθηναϊκό καφενείο την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς του 1912, σε γελοιογραφικό σκίτσο, τη γραφική μορφή του Ρούμπου, «με το εταστικόν και το διερευνητικόν βλέμμα και με τα γωνιώδη και οξέα χαρακτηριστικά», όπως διαβάζουμε στο καλαίσθητο περιοδικό “Ο Καλλιτέχνης“. Το 1929 ο Ρούμπος περιλαμβάνεται μεταξύ των ιδρυτικών μελών του Σωματείου των Ελλήνων Γλυπτών.

Η προτομή του Μαβίλη έμεινε στο ισόγειο του δημοτικού μεγάρου της Κέρκυρας έως το 1929, οπότε στήθηκε αρχικά στην Άνω Πλατεία της πόλης και κατόπιν σε κηπάριο στο Μποσκέτο. Αντίγραφο της προτομής σε μάρμαρο στήθηκε με πρωτοβουλία του φίλου του ποιητή Κώστα Πασαγιάννη (1872-1933) στην ακρολιμνιά των Ιωαννίνων, θυμίζοντας τη θυσία του Μαβίλη, ο οποίος αγναντεύει απέναντι το χωριό Δρίσκος.

Τα αποκαλυπτήρια στην Αθήνα

Επί δημαρχίας Αμβρόσιου Πλυτά (1886-1964), στις 29 Νοεμβρίου 1938, επέτειο 26 χρόνων από τη μάχη του Δρίσκου, ο Δήμος Αθηναίων ανίδρυσε τη μαρμάρινη προτομή του Μαβίλη απέναντι από το μαιευτήριο Μαρίκας Ηλιάδη (Έλενας), στους Αμπελοκήπους, στην περιοχή της Στέγης Πατρίδος. Η περιοχή είχε ονομαστεί έτσι, επειδή εκεί βρίσκονταν οι πολυκατοικίες που τις σχεδίασαν κατά τη δεκαετία του 1930 οι αρχιτέκτονες Δημήτριος Κυριακός (1881-1971) και Κίμων Θ. Λάσκαρις (1905-1978) της Τεχνικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως για να τις προσφέρει το κράτος στους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Την προτομή την είχε αποκαλύψει ο πανίσχυρος υπουργός-διοικητής Πρωτευούσης Κώστας Γ. Κοτζιάς (1892-1951). Ως εκπρόσωπος του πρωθυπουργού και υπουργού Παιδείας Ιωάννη Μεταξά (1871-1941) είχε εκφωνήσει λόγο ο ικανός διευθυντής Γραμμάτων και Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας Κωστής Μπαστιάς (1901-1972). Είχε μιλήσει ακόμα ο ποιητής Μιλτιάδης Μαλακάσης (1869-1943), στίχοι του οποίου για τον Μαβίλη αναγράφονται στην πρόσθια πλευρά του μαρμάρινου βάθρου της προτομής.

Η ποιήτρια Μυρτιώτισσα (Θεώνη Δρακοπούλου 1885-1968), μητέρα του προικισμένου πρωταγωνιστή του θεάτρου και του κινηματογράφου Γιώργου Παππά (1903-1958), με την οποίαν ο Μαβίλης είχε συνδεθεί, είχε απαγγείλει το ποίημά του “Καλλιπάτειρα”. Η πλατεία με την προτομή ονομάστηκε Πλατεία Μαβίλη –όχι Πλατεία Μαβίλης!– το 1943 με εγκριτική πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων. Αντίγραφο της προτομής του Ρούμπου, έργο του Τηνιακού γλύπτη Πραξιτέλη Τζανουλίνου (γεννηθείς 1955) σε χαλκοκασσίτερο, έχει στηθεί από το 1981 στο Στρατόπεδο Μαβίλη, στο Καλπάκι της Ηπείρου.