Με αφορμή κοινές επετείους για Χατζηδάκι, Σαββόπουλο και Λοΐζο

Σκέφτομαι πως ολόκληρη η ποίηση μας έχει κερδίσει παρά πολλά από την μουσική και από τους συνθέτες μας. Που έφεραν στα χείλη όλων δύσκολους ή και ακατανόητους στίχους όπως του Σικελιανού, του Σεφέρη, του Ελύτη, του Εγγονόπουλου, του Καβάφη, του Κατσαρού, των Λειβαδίτη, Καββαδία κ.α. Και επίσης σκέφτομαι πόσο άτυχοι υπήρξαν σπουδαίοι, νεότεροι ποιητές που δεν είχαν την τύχη να μελοποιηθούν από μεγέθη όπως του Μίκη, του Μάνου, του Μαμαγκάκη, του Μούτση ή του Μικρούτσικου.

Ποιητές του μεγέθους του Γιάννη Βαρβέρη – που λάτρευε τα τραγούδια – του Λευτέρη Πούλιου, του Γιάννη Κοντού, της Μαρίας Λαϊνά, της Ζέφης Δαράκη κ.α. Ενώ, αντίθετα, πόσο τυχερός στάθηκε ο Μιχάλης Γκάνας συνεργαζόμενος με τον Δημήτρη Παπαδημητρίου. Ή, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. Και πόσο “άτυχος” ο Νίκος Καρούζος. Συμπέρασμα: Το αδιέξοδο της σημερινής, αδιάβαστης και αγνοημένης ποίησης είναι το να ξαναγίνει τραγούδι. Όπως με την δημοτική ποίηση μας. Κάτι τέτοιο αποτελεί την μόνη διέξοδο στα αδιέξοδα και της “σκοτεινής” ποίησης και του ισοπεδωμένου τραγουδιού.

Από την άλλη σκέφτομαι ότι οι στιχουργοί μας – ποιητικά μεγέθη όχι ασήμαντα οι πιο πολλοί – υπήρξαν αληθινά ευλογημένοι αφού τους δόθηκε η δυνατότητα να μελοποιηθούν από το δίδυμο Μίκη -Μάνου και έπειτα από όλους τους υπόλοιπους. Ξεχωρίζω, όπως είναι φυσικό, τον Νίκο Γκάτσο και τον Μάνο Ελευθερίου. Οι οποίοι “θυσίασαν” μια μεγάλη σταδιοδρομία δόκιμου ποιητή γι’ αυτήν του στιχουργού. Αμέσως μετά τοποθετώ την μοναδική Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, την Σώτια Τσιώτου αλλά και τον γλυκύτατο Μιχάλη Μπουρμπούλη. Και βέβαια τον Λευτέρη Παπαδόπουλο και τον Άλκη Αλκαίο. Και τόσους άλλους που οι στίχοι τους απογειώθηκαν μέσα από την μουσική.

Οι μελοποιήσεις ποιητών

Όμως, προσέξτε, μια μουσική που μπορούσε να τραγουδηθεί από τους πολλούς. Εδώ κρύβεται η μεγάλη προσφορά. Τον Καβάφη τον έχουν μελοποιήσει όλοι οι μεγάλοι, σοβαροί μας μουσικοί. Από τον Δημ. Μητρόπουλο έως τον Χάρη Βρόντο. Όμως δεν τραγουδήθηκε όπως συνέβη π.χ με τον Ελύτη. Επίσης μαγικούς στίχους έχουν γράψει οι μεγάλοι τραγουδοποιοί Βασίλης Τσιτσάνης, Άκης Πάνου, Διονύσης Σαββόπουλος, ο Μαχαιρίτσας, οι Κατσιμιχαίοι αλλά και ο νεότερος Φοίβος Δεληβοριάς.

Είμαι ευτυχής που γράφοντας αυτό τον καιρό το βιβλίο “Με λένε Γιώργο”, δηλαδή την βιογραφία του Γιώργου Χατζηνάσιου, έχω την μοναδική ευκαιρία να συνθέσω ένα είδος ιστορίας των τραγουδιών της Μεταπολίτευσης. Εδώ προτείνω, πλην του ιερού διδύμου Μίκης – Μάνος και το ζευγάρι Γιάννης – Γιώργος. Δηλαδή τον Γιάννη Σπανό και τον Γιώργο Χατζηνάσιο με τον Μίμη Πλέσσα στο βάθος και τον Μάνο Λοΐζο αντιστικτικά. Τζαζ, πιάνο και μπουζούκι. Ελληνική πατέντα!

Αναφέρω εδώ επίσης πως το πολύτιμο “Μονόγραμμα” του Ελύτη έχει μελοποιήσει ο Γιώργος Χατζηνάσιος πρώτα και μετά ο Γιώργος Κουρουπός. Τέλος, θυμίζω τις τρεις, ποιητικές ανθολογίες του Γιάννη Σπανού οι οποίες ανακάλυψαν με μοναδική ευαισθησία τους “ελλάσονες” ποιητές μας. Και τους κατέστησαν κτήμα όλων μας.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν μίαν ανθολογία βαρυσήμαντων ποιητικά στίχων που όμως εντοπίζονται όχι στους μεγάλους συνθέτες ή τους ποιητές – στιχουργούς αλλά στο καθ’ αυτό λαϊκό, στο λεγόμενο “καψούρικο” τραγούδι. Παράδειγμα: Βρέχει φωτιά στη στράτα μου/ φωτιά που μ’ έχει κάψει. Ή, το υπέροχο της Άντζελας: Θα μιλήσω, όταν θέλω να μιλήσω…/ Κάνε στην άκρη, παρακαλώ… Στην παράδοση δηλαδή του “Τσάντα”, του Χαράλαμπου Βασιλειάδη, του Χρήστου Κολοκοτρώνη ή του Κώστα Βίρβου και του Πυθαγόρα (που ήταν και ηθοποιός)! Βοηθήστε με την συμμετοχή σας και τις δικές σας προτάσεις.