Μια βόλτα στα μουσεία της Πάτρας – Πολεμικό Καταφύγιο και Αρχαιολογικό

Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος μας στα μουσεία της Πάτρας, ξεκινάμε με μία συγκινητική περιήγηση στο διασωζόμενο Πολεμικό Καταφύγιο Υψηλών Αλωνίων. Ευχή όλων να μην ξαναβρεθούμε σε καταφύγια, αν και ο πόλεμος στην Ουκρανία φέρνει στο προσκήνιο αυτούς τους χώρους προσωρινής διάσωσης.

Ο πολιτιστικός οργανισμός του Δήμου Πατρέων και η Δημοτική Βιβλιοθήκη λειτουργούν από το 2020 ως μόνιμο εκθεσιακό χώρο το συντηρημένο καταφύγιο στα Ψηλά Αλώνια, δίνοντας την ευκαιρία στον επισκέπτη να νιώσει στιγμές αγωνίας των ανθρώπων που προσέτρεχαν σ αυτό για να σώσουν την ζωή τους από δύσκολες συνθήκες της γερμανικής κατοχής.

Όπως θα πει η ξεναγός μας Ρένα Σκαρλάτου, είναι από τα πιο ιστορικά και ίσως το σημαντικότερο καταφύγιο από τα τριάντα που υπήρχαν στην Πάτρα κάποια σε σπίτια αστών, αλλά και σε εργοστάσια, που είχαν κατασκευαστεί για την προστασία του άμαχου πληθυσμού από τις συνεχείς αεροπορικές επιδρομές κατά την διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.

«Οι εργασίες συντήρησης ήταν δύσκολες και χρονοβόρες, αφού τα φυτά είχαν κλείσει την είσοδο και η υγρασία προκαλούσε φθορές. Για δύο μήνες οι υπάλληλοι της καθαριότητας αφαιρούσαν μόνο σκουπίδια, γιατί είχε γίνει στέκι παραβατικών ατόμων. Προκλήθηκαν ζημιές που αποκαταστάθηκαν υπήρχαν και γκράφιτι που επίσης κάποια δεν μπορέσαμε να τα αφαιρέσουμε, αλλά ο χώρος πλέον είναι επισκέψιμος» θα μας πει η κ. Σκαρλάτου.

Χτισμένο στα χρόνια του Νέρωνα

Σήμερα κινείται κανείς σε ένα χώρο που φτιάχτηκε με προδιαγραφές, που είχε συγκεκριμένες οδηγίες για να αποφεύγεται ο συνωστισμός, τα δυστυχήματα, να γίνεται εξοικονόμηση του οξυγόνου αν υπάρχει μακρά διάρκεια του συναγερμού, ενώ στο ειδικό έντυπο εποχής που εκτίθεται αναφέρεται πως «οι παραβαίνοντας τας ανωτέρω οδηγίας παραπέμπονται εις το Στρατοδικείον».

Πληροφορούμαστε ότι το παλαιό Πολεμικό Καταφύγιο Υψηλών Αλωνίων αποτελεί μέρος του ρωμαϊκού αναλημματικού τοίχου, μήκους 70 μέτρων. Χτίστηκε όπως εικάζεται στα χρόνια του Νέρωνα και κυρίως τον 19ο αιώνα, ενώ υπήρξαν αρκετές προσθήκες και βελτιώσεις την δεκαετία του 1930, που οδήγησαν στην σημερινή του μορφή. Ο φωτισμός διακριτικός, στην οροφή βλέπει κανείς και την παλιά συνδεσμολογία, ενώ ο εξαερισμός είναι εντυπωσιακός. Δύο πόρτες πρόσβασης υπάρχουν πολύ διακριτικά εμφανείς.

Η Απελευθέρωση σε έντυπα της εποχής

Σε προθήκες με σπάνιο φωτογραφικό υλικό, βλέπουμε δημοσιεύματα εφημερίδων εποχής, στιχάκια από ποιήματα που φορτίζουν την ατμόσφαιρα και σε συνδυασμό με παρέμβαση εικαστικών στο εσωτερικό του, γίνεσαι μάρτυρας της νεότερης ιστορίας, σε εποχές μελανές και δύσκολες. Μια ανάγνωση και μόνο στα σχόλια του βιβλίου επισκεπτών μαρτυρά την συγκίνηση που προκαλεί, την δύναμη και την πίστη στην ελευθερία και τη δημοκρατία του πολύπαθου λαού, αφού αξίζει να σημειωθεί ότι η Πάτρα ήταν η πρώτη πόλη της Ελλάδας που βομβαρδίστηκε από αεροπλάνα των Ιταλών το 1940!

Στις εσοχές του έργα καλλιτεχνών που δένουν με την χρήση του και στέλνουν μηνύματα.
Λεπτομέρειες που δείχνουν το σεβασμό στο χώρο, την έμπνευση και την διορατικότητα των εκθετών καλλιτεχνών, μας κατέδειξε και ο Χρήστος Γιαννόπουλος, υπεύθυνος χορευτικών τμημάτων και δράσεων του Πολιτιστικού Οργανισμού, που με τις άοκνες προσπάθειες του συμβάλλει την μαγεία και διάσωση της παράδοσης με την μεταλαμπάδευση της στη νέα γενιά. Το καταφύγιο είναι επισκέψιμο μετά από συνεννόηση.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών

Από τον εξωτερικό χώρο, το εντυπωσιακό κέλυφος και την αρχιτεκτονική του δομή καταλαβαίνεις ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών στον κεντρικό δρόμο εισόδου στην πόλη, είναι κάτι ξεχωριστό και ιδιαίτερο που σε καλεί να το γνωρίσεις.

Και όταν αυτό γίνει, ως πρώτη προτεραιότητα δεν υπάρχει περίπτωση να πας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών που λειτουργεί με νέα αντίληψη προβολής των υπέροχων εκθεμάτων του τα τελευταία 15 χρόνια στο κτήριο που κατασκευάστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Θεοφάνη Μπομπότη, συνολικού εμβαδού 5.955 τ.μ. και να μην φύγεις εντυπωσιασμένος με την οργάνωση, την επεξήγηση και την προβολή των σπάνιων εκθεμάτων του.

Στις μόνιμες εκθέσεις υπάρχουν ευρήματα που χρονολογούνται από την 4η χιλιετία π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. και προέρχονται από την πόλη των Πατρών, καθώς και από περιοχές της νότιας και της δυτικής Αχαΐας. Χαρακτηριστικό ότι δεν υπάρχει συμφόρηση στις αίθουσες. Στις προθήκες των αντικειμένων προβλέφθηκαν στην οροφή καθρέφτες, έτσι ώστε επισκέπτης να παρατηρεί και το εσωτερικό των αντικειμένων.

Ξεχωρίζουν είδωλα θεών κι ανθρώπων με πολλά αντικείμενα του ιδιωτικού και του δημόσιου βίου των αρχαίων που εντυπωσιάζουν για τα σχέδια, την αισθητική και την ευρηματικότητα τους. Γυάλινα-πήλινα σκεύη, μεταλλικά, σκιάστρα και διακοσμητικά παραθύρων, περίτεχνα, εντυπωσιακά ψηφιδωτά, με ελληνικές επιγραφές και ολοζώντανες απεικονίσεις…

Το κάλλος της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς

Ξεδιπλώνεται ανάγλυφα το κάλλος και η μαγεία μικρών ή μεγάλων θησαυρών της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς στις τρεις ενότητες του μουσείου, που φιλοξενεί και περιοδικές εκθέσεις, οργανώνει επισκέψεις και αναλαμβάνει πολιτιστικές δράσεις. Τα ρωμαϊκά ψηφιδωτά, τα γλυπτά, τα μυκηναϊκά αγγεία και όπλα, κτερίσματα και πολλά άλλα εκθέματα προσφέρουν μια εύγλωττη παραστατική εικόνα του δημόσιου, ιδιωτικού και θρησκευτικού βίου της αρχαίας Αχαΐας.

Από τα πιο εντυπωσιακά σημεία είναι αναμφίβολα η έκθεση των ψηφιδωτών τα οποία, παρά τον όγκο τους, παρουσιάζονται τέλεια διασωζόμενα σε κατακόρυφα επίπεδα, δημιουργώντας πολύχρωμα πετάσματα ανάμεσα στα οποία διέρχεται ο επισκέπτης, ενώ μπορεί να τα θαυμάσει και πανοραμικά από ειδικό διάδρομο που δημιουργήθηκε σε άνοιγμα του πρώτου ορόφου.

Στις προθήκες του μουσείου θαυμάζει κανείς τον καθημερινό βίο των ανθρώπων της εποχής βρίσκοντας πολλά κοινά στοιχεία, την εξελιγμένη τέχνη της υφαντικής, τους τρόπους ψαρέματος, κυνηγιού αλλά και την έμφαση που έδιναν ομορφιά και την λειτουργικότητα της κατοικίας, στον ερωτικό βίο, χαρακτηριστικά τα αγαλματίδια, τα περίτεχνα χρυσά κι άλλα κοσμήματα, τον καλλωπισμό των γυναικών, παράλληλα με στοιχεία που χαρακτηρίζουν και την βαρύτητα που δινόταν και στο θάνατο.

Μαρμάρινοι σαρκοφάγοι με γλυπτά διαφόρων τεχνοτροπιών, ταφές με τους νεκρούς, πλουσίων η καθημερινών ανθρώπων, οστεοφυλάκια κάθε διαβάθμισης και τεχνικής, διακοσμημένα κρανία μικρών παιδιών με λουλούδια, αλλά και γυναικών με άψογη οδοντοστοιχία, κλέβουν το βλέμμα και δημιουργούν συναισθήματα θαυμασμού.

Καλό θα είναι ο επισκέπτης να συνεχίσει θαυμάζοντας και τους Μυκηναϊκούς τάφους της Βούντενης, που είναι εντυπωσιακό το πως λαξεύτηκαν στον λόφο και πως έχουν διατηρηθεί, ενώ το μέγεθος ορισμένων εξ αυτών είναι σαν ένα διαμέρισμα. Το τοπίο είναι φανταστικό και ιδίως το καλοκαίρι προσφέρεται η επίσκεψη κι εκεί.