Μια βόλτα στα μουσεία της Πάτρας – Τεχνολογίας και Τύπου
13/07/2023
Για να φθάσει κάποιος στην Αχαϊκή πρωτεύουσα μέσω της Ολυμπίας οδού από την Αθήνα θα περάσει μια σειρά διοδίων, θα απολαύσει μια όμορφη διαδρομή δίπλα από τον Κορινθιακό, αλλά και θα γνωρίσει μια σειρά ποταμών που αξίζει να αναφερθούν. Για την τρίτη πόλη σε μέγεθος της Ελλάδας, την Πάτρα θα περάσει τον Ζαχολήτικο ποταμό, τον Κριό, τον Κράθι, τον Βουραϊκό ποταμό, τον Κερυνίτη, τον Μεγανίτη, τον Φοίνικα, ενώ πληροφορούμαστε από γιγαντοαφίσες ότι ζωντανεύει στις 30 Ιουλίου το 3ο παγκόσμιο συνέδριο Λαογραφίας και Ολυμπισμού στο Αίγιο, όπως κι άλλες δράσεις με καλοκαιρινό ηχόχρωμα σε Ακράτα, Ρίο και παραλιακούς οικισμούς. Η Πάτρα όμως παραμένει ο πιο ελκυστικός προορισμός και εκτός καρναβαλικής περιόδου με τέσσερα Μουσεία ξεχωριστά…
Μουσεία, που προσφέρουν στον επισκέπτη πολύτιμες γνώσεις, συγκινήσεις, προβληματισμό, περηφάνεια, κάνοντας ιδιαίτερα αυτό το ταξίδι αξέχαστο. Πρόκειται για το μουσείο Τύπου της Ένωσης Συντακτών Πελοποννήσου Στερεάς και Νήσων με μοναδικά αποκτήματα-ντοκουμέντα και για το μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών που θα “περιηγηθούμε” σε αυτό το άρθρο.
Στο επόμενο θα δούμε δύο άλλα μουσεία: Το πολεμικό Καταφύγιο στα Ψηλά Αλώνια της πόλης, που φέρνει στο νου δύσκολες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας και το Αρχαιολογικό μουσείο Πατρών, ένα από τα 203 ανάλογα μουσεία της χώρας με σπάνια ψηφιδωτά και αντικείμενα. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε κι άλλα μουσεία, όπως το σπίτι του Κωστή Παλαμά, το ιστορικό Κάστρο, το μουσείο των ζώων του τμήματος Βιολογίας κλπ. Εστιάζουμε στα συγκεκριμένα μουσεία για την δυναμική που έχουν, την τέλεια οργάνωση και την δυνατότητα ξεναγήσεων σε κάτι πολύ σημαντικό.
Το Μουσείου Επιστημών και Τεχνολογίας Πατρών
Το Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας βρίσκεται στην πανεπιστημιούπολη της Πάτρας και λειτουργεί σαν συνδετικός κρίκος, όπως το λέει ο τίτλος του, από το χθες στο σήμερα και το αύριο. Η περιήγηση του με τα απίθανα εκθέματα, την δέουσα επεξήγηση με αφίσες και αναφορές, βάζει τον επισκέπτη στον βηματισμό της τεχνολογίας από την αρχαιότητα στην πορεία ανά τους αιώνες, φθάνοντας στις μέρες μας όπου όλα εξελίσσονται ραγδαία.
Εδώ επιχειρείται εύστροφα η εκλαΐκευση της επιστήμης της τεχνολογίας του περιβάλλοντος, η αλληλεπίδρασης της εκπαίδευσης με τις τέχνες, η πρόοδος που καλπάζει σε συνδυασμό με τα πρώτα βήματα και τα πολύτιμα εκθέματα γύρω από τη λειτουργία του τηλέγραφου, του τηλεφώνου, του ραδιοφώνου, του κινητού, του φαξ, του μόντεμ και μια σειρά άλλων ενοτήτων.
Μία γνωριμία με τη γεωλογία και την κατανόηση του ρόλου των ορυκτών στην ανάπτυξη της τεχνολογίας, την φιλοξενία εξειδικευμένων εκθέσεων από το εξωτερικό, την υλοποίηση πειραμάτων, προγραμμάτων με μαθητές Λυκείων γύρω από τον ηλεκτρομαγνητισμό, την ασφάλεια στο διαδίκτυο, την πρόληψη του εθισμού, του διαδικτυακού εκφοβισμού και άλλων σύγχρονων παραμέτρων που το μουσείο πρωτοστατεί περνώντας μηνύματα για την αειφορία και την ποιότητα ζωής, το πολύτιμο νερό κ.α.
Συνεργασία με το Ινστιτούτο Παστέρ
«Από τον Ιανουάριο του 2023 ξεκινά η συνεργασία με το Ινστιτούτο Παστέρ. Στην μόνιμη έκθεση προσπαθούμε να συγκεράσουμε την επιστήμη με την τεχνολογία να αναδείξουμε την αλληλεπίδραση που υπάρχει, τις ραγδαίες αλλαγές που μπαίνουν στην καθημερινότητά κι επιβάλλουν νέες προσεγγίσεις» θα πει η υπεύθυνη του μουσείου Πένυ Θεολόγη Γκούτη.
H ψυχή της όλης προσπάθειας είναι να γίνει αυτός ο χώρος ένα κέντρο βιωματικής μάθησης, που θα καλλιεργεί στον επισκέπτη ερεθίσματα για ενεργοποίηση των αισθήσεων, έξαψη της φαντασίας, την παρατηρητικότητα, την προσφορά γνώσης, το σεβασμό στο ιστορικό παρελθόν, την μετάβαση από τους κώδικες κρυπτογραφίας της αρχαίας Ελλάδας, στα βήματα της επικοινωνίας που έκανε προοδευτικά η ανθρωπότητα.
Αφίσες, φωτογραφικό υλικό, αναφορά σε μορφές της επιστήμης με κωδικοποιημένο το έργο τους, εκθέματα πολύτιμα που σε καθοδηγούν σ αυτή την διαδρομή, κάνουν την περιήγηση στο Μουσείο, όχι απλά ενδιαφέρουσα, αλλά εμπειρία ζωής.
Βλέπει κανείς εύγλωττα το χάρτη των Φρυκτωριών απ’ όπου ο Αγαμέμνων μετέδωσε με την χρήση φωτιάς σε πύργους την είδηση για την πτώση της Τροίας από το όρος Ίδη στις Μυκήνες, μια μέθοδο πρόδρομο 2500 χρόνια, μετά του κώδικα των σημάτων Μορς.
Το μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας ήταν όραμα του Σταμάτη Αλαχιώτη καθηγητή Γενετικής, Προέδρου του Τμήματος Βιολογίας, πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών και σήμερα Ομότιμου καθηγητή και συγγραφέα. Την υλοποίηση αυτού του οράματος μετά την κτηριακή του υποδομή, ανέλαβε από το 1998 η αρχιτέκτονας -εθνολόγος Πένυ Θεολόγη Γκούτη που επένδυσε μεράκι, γνώσεις, προσπάθειες και ατέλειωτες ώρες δουλειάς, βάζοντας το δικό της προσωπικό στοίχημα επιτυχίας και υλοποίησης αυτού του ονείρου.
«Απασχολούμαι εντατικά εδώ και 25 χρόνια αποκλειστικά», θα μας πει. «Τα πρώτα χρόνια όταν ανέλαβα, δεν είχα γραφείο,καρέκλα να καθίσω, δεν ήξερα που να βάλω τις συλλογές, το αταξινομητο υλικό αλλά επειδή με διακρίνει το πείσμα, δεν υπήρχε περίπτωση να μην πετύχω τον στόχο που βάζω», θα προσθέσει, μιλώντας με καμάρι για το δημιούργημα της που σήμερα το επισκέπτονται πανεπιστημιακοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό, πολλοί φοιτητές, ενώ υπάρχουν μόνιμα προσαρμοσμένα προγράμματα επισκέψεων σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Μουσεία με ιδιαίτερα εκθέματα
Στο αμφιθέατρο που υπάρχει οργανώνονται αφιερώματα, θεματικές βραδιές, συνέδρια, πολιτιστικές κι άλλες πρωτοβουλίες. Η ίδια και ως αντιπρόεδρος του Διεθνούς συμβουλίου Μουσείων έχει μια ευρεία αντίληψη της λειτουργικότητας του, ώστε να μην είναι μια απλή στατική προσέγγιση, αλλά διαδραστική.
Στα πιο σπάνια και πολύτιμα εκθέματα του μουσείου Επιστήμης και Τεχνολογίας είναι το εικονοτηλέφωνο, μια πανάκριβη συσκευή που κρίθηκε ασύμφορη και χρησιμοποιήθηκε μόνο στα αεροδρόμια για 10 μήνες. Ένα εικονοτηλέφωνο από τα ελάχιστα διασωζόμενα, εκτίθεται στο μουσείο.
Παράλληλα προβάλλονται στις προθήκες οι φάκελοι πολυτελείας επίδοσης των τηλεγραφημάτων του ΟΤΕ, που κοσμούνται με έργα μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων. Πιο κάτω παρουσιάζεται το πρώτο μόντεμ, αρχές δεκαετίας 1970, που προέρχεται από το πανεπιστήμιο Πατρών. Τα μικρόφωνα από στούντιο ραδιοφώνου που εκτίθενται είναι δωρεά του Μουσείου της Ακρόπολης και πολλά άλλα σημαντικά εκθέματα είναι δωρεές ιδιωτών, αλλά και του Πελοποννησιακού λαογραφικού Ιδρύματος.
Οι πρώτες τηλεπικοινωνίες στην χώρα μας ξεκινούν το 1859: Τηλέγραφοι φαξ, τέλεξ, γραμμόφωνα, πικάπ, κασετόφωνα, οι πρώτοι υπολογιστές της δεκαετίας του 1950, τα ραδιόφωνα τεράστια, ολόκληρα έπιπλα, τα τρανζίστορ, οι πρώτες ασπρόμαυρες τηλεοράσεις, τα τηλεφωνικά δίκτυα στην Ελλάδα, με τις κλασσικές τηλεφωνήτριες επί τω έργω στις φωτογραφίες εποχής, αλλά και photo που αποτυπώνουν την απίθανη εικόνα των εκατοντάδων εναέριων καλωδίων στη Νέα Υόρκη το 1909, με την εμφάνιση του τηλεφώνου, κλέβουν την ματιά και το ενδιαφέρον του επισκέπτη.
Από τα μοναδικά αποκτήματα του Μουσείου, που για το στήσιμο του δούλεψαν εντατικά τέσσερις συνταξιούχοι τεχνικοί του ΟΤΕ επί ένα εξάμηνο, είναι το εν λειτουργία σήμερα εντυπωσιακό τηλεφωνικό κέντρο που αγοράστηκε τη δεκαετία του 1970 από την Ανατολική Γερμανία, με χιλιάδες ενότητες συνδεσμολογίας επισκέψιμο περιμετρικά. Πρόκειται για το μοναδικό στον κόσμο σωζόμενο και μάλιστα λειτουργικό κέντρο με δυνατότητα κάλυψης 10.000 συνδέσεων, όπως θα πει η υπεύθυνη του Μουσείου Πένυ Θεολόγη Γκούτη.
Η ιστορία του γαλλικού αυτοκινήτου
Πολύτιμη είναι η συνεργασία του Μουσείου με το Γαλλικό Ινστιτούτο σε πολλά επίπεδα, όπου αυτή την περίοδο παρουσιάζει έκθεση για την ιστορία του αυτοκινήτου στην Γαλλία, με το πρώτο αυτοκίνητο της Πεζώ, το 1898-99. Η vintage εποχή του 1920 με την εμφάνιση αυτοκινήτων της Ρενώ, της Σιτροέν κ.α. εταιριών ενώ αναφέρεται ότι 1929 η Γαλλία διέθεται ένα αυτοκίνητο ανά 39 κατοίκους! Βέβαια τα σκήπτρα στην αυτοκινητοβιομηχανία τότε τα είχε η Αμερική…
Συνιστούμε ανεπιφύλακτα την επίσκεψη στο Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας Πατρών. Είναι ένα από τα μουσεία που διαρκώς εμπλουτίζεται με νέες προτάσεις, αλλά κι εκθεσιακό υλικό διευρύνοντας συνεχώς την ύπαρξη του. Στόχος και η οικοδομική του ολοκλήρωση με βάση τον αρχικό σχεδιασμό που εντυπωσιάζει ως αρχιτεκτονική σύλληψη και ευχής έργο.
Το 1ο Μουσείο Τύπου με μοναδικά κειμήλια
Τύχη αγαθή να είμαι η μοναδική επισκέπτης εκείνη την ημέρα στο Μουσείο του Τύπου και να έχω την αποκλειστικότητα του ενδιαφέροντος της υπεύθυνης του, μιας ιδιαιτέρως ευγενικής νέας κυρίας που μου αφιερώνει χρόνο και μοιράζεται τις γνώσεις της γύρω από το σοβαρό έργο που έγινε και συνεχίζεται σε αυτό το πρώτο μουσείο του Τύπου στην χώρα μας. Ένα δεύτερο εγκαινιάσθηκε τον Μάιο στο Βόλο, ενώ στα Χανιά υπάρχει το μουσείο Τυπογραφίας με μηχανήματα κι άλλο υλικό.
Από τα φοβερά αποκτήματα γνήσια χειρόγραφα, τόμοι εφημερίδων που έγραψαν ιστορία, τίτλοι εντύπων που κάποιοι δικαιολογημένα προκαλούν περιέργεια, γκραβούρες, αλλά και ο μηχανισμός του περιώνυμου Λαχείου Συντακτών, με πλήθος άλλων μαρτυριών του χθες με αναφορά στην Πάτρα και την ευρύτερη Πελοπόννησο.
Υπάρχει το αυθεντικό εισιτήριο των Ολυμπιακών αγώνων, το γνήσιο εισιτήριο της εταιρίας Τhomson-hiouston του ηλεκτρικού τροχιοδρόμου (τραμ) που ήταν τότε πολύ πρωτοποριακό το 1902 ως ηλεκτροκίνητο μέσο μεταφοράς που εκινείτο μέσω χάλκινων καλωδίων με δύο άμαξες αυτοκινούμενες ή ρυμουλκούμενες, σε σχέση με τα υπόλοιπα τραμ που ήταν ατμήλατα ή ιππήλατα.
Αρχεία ιστορικών εφημερίδων
Σε φυλασσόμενο ειδικό χώρο θα δει κάποιος όλους τους τίτλους των εφημερίδων της περιοχής όπως “Νεολόγος”, “Πελοπόννησος”, “Καλαμαι”, “Κοινή Γνώμη”, “Καθήκον, “Το Φως”, “Εσπέρας”, “Χρόνος”, “Ο Πατρεύς”, “Επί τα Πρόσω”, “Αμερόληπτος”, “Άρατος”, “Η Φωνή”, “Νέα Εποχή”, “Πρόοδος”, “Απελπισία”, “Ο Φίλος του Λαού”, “Λαϊκή”, “Μεσσηνία”, εφημερίδες του Ναυπλίου “Ο Άργος”, “Ευθύνη”, “Εθνεγερσία” κι άλλες.
Παρατηρούμε του τόμους του “Νεολόγου” μια προοδευτικής ημερήσιας εφημερίδας του 1896, που εκδιδόταν με στοιχεία και την μέθοδο του Γουτεμβέργιου, βλέπουμε ταξινομημένο σε δεμένους τόμους το αρχείο της ιστορικής εφημερίδας “Πελοπόννησος” πολύτιμης πηγής για τα τεκταινόμενα στην Αχαΐα αλλά και γενικότερα, μια προθήκη αφιερωμένη στην ιστορία της αντίστασης μέσα από την αποδελτίωση του Τύπου, πολύτιμες ιστορικές εκδόσεις, κειμήλια, όλα ταξινομημένα και προστατευμένα.
Ένα μοναδικό ταξίδι…
Είδαμε το πιο σπάνιο ίσως χειρόγραφο, με την υπογραφή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που υπέγραφε ως “πατριώτης” και με το όνομα του… Το έγγραφο έχει ημερομηνία 21 Μαρτίου 1827.Τ ο βλέμμα πέφτει στους δερματόδετους τόμους του Πελοποννησιακού πολέμου Θουκυδίδου, ιστορία του 1696 που είναι γραμμένοι στα Ελληνικά και Λατινικά. Το ταξίδι στα μουσεία διαρκεί…
Ευχαριστίες ανήκουν στην “ψυχή” του μουσείου την κ. Κατερίνα Τσίρου για την όρεξη της να αναδεικνύει του θησαυρούς του, να ανοίγει τους ορίζοντες προσέγγισης του αναλόγως στους επισκέπτες, σχολεία, ερευνητές, φοιτητές, δημοσιογράφους και να το κάνει φιλόξενο και προσεγγίσιμο ώστε όλοι να κερδίσουν σε γνώσεις γύρω από τα τεκταινόμενα του Τύπου και την πορεία του δεκαετίες πριν, αγόγγυστα και με πλατύ χαμόγελο! Αυτό με συνοδεύει με την αναχώρηση μου.
