“Μικρή Ιστορία για Έναν Έρωτα”: Υπόδειγμα κινηματογραφικού Ιδεαλισμού και Διαφωτισμού

Τα αισθήματα είναι κυρίαρχα σε ένα μυθοπλασμένο σύμπαν όπου ο Άνθρωπος είναι το πρωταρχικό (αλλά όχι το κύριο) μέλημα. Η υποδουλωμένη φύση, το αστικό αλλοτριωμένο τοπίο, οι λασπωμένες ψωραλέες αλέες, οι βρώμικοι υαλοπίνακες, οι εγκλωβισμένοι άνθρωποι που δεν τραβάνε τις κουρτίνες όταν ξεγυμνώνονται ή κάνουν έρωτα σε κοινή θέα.

Αισθητική επιχρωματισμένης σέπια, ονειρικό περιβάλλον, ανθυπολανθάνουσα ατμόσφαιρα θρίλερ, απομυθοποίηση κάθε έννοιας “υψηλού”. Νεορομαντικός ιδεαλισμός, δημοκρατικός Διαφωτισμός, χριστιανικός ανθρωπισμός, ανθρωποκεντρική αφήγηση, ανθρωπομετρική οικονομία, φιλάνθρωπος στοχασμός: Αυτά θα δει κανείς στη “Μικρή Ιστορία για Έναν Έρωτα”.

Έρωτας και πραγματικότητα

Από τις ταινίες που βλέπονται με νοσταλγική θλίψη για το κατάντημα τού σύγχρονου ανθρώπου, τού ανεπιστρεπτί πνιγμένου στα τεχνολογικά δίχτυα μιας αγχωτικής και αγχογενούς πραγματικότητας με τοξικές σχέσεις. Βέβαια, η τοξικότητα των σχέσεων είναι πανάρχαια και σε αυτό το αριστουργηματικό έργο τής Έβδομης Τέχνης απαλύνεται από μια σοσιαλιστική απλότητα, από κάποιου είδους κομμουνιστική αλληλεγγύη, από μια θολή κοινωνικότητα όπου τα όρια θυμίζουν υδατογραφία και η διαπίδυση τού ενός ψυχισμού μέσα στον άλλον δεν προσκρούει στην περιχαρακωμένη “ιερή” ατομικότητα των ανταγωνιστικών οικονομιών δυτικού τύπου.

Αυτή η πολιτισμική διολίσθηση είναι ιδιαίτερα γοητευτική, σαγηνευτική, γιατί οι άνθρωποι όχι μόνον ζουν σε γυάλινους διαφανείς πύργους-κουτιά-κελιά, αλλά παίρνουν πολύ εύκολα το θάρρος να χτυπήσουν το κουδούνι τού απέναντι γείτονά τους, χωρίς αυτός/αυτή να τους πυροβολήσει, χωρίς πριν να τους ρωτήσει τι θέλουν, τι ζητούν και τι γυρεύουν.

Ακόμα και ο έρωτας είναι μάλλον ελεύθερος, παραπέμπει σε μια κάποια απροσδιόριστη κοινοκτημοσύνη. Δεν υπάρχει μήτε η πουριτανική υποκριτική ηθική, μήτε η χριστιανική ανάγκη εξομολογήσεως, προκειμένου να εξασφαλισθεί η πολυπόθητη “άφεσις αμαρτιών”, εγγύηση για την συγγνωστή επαναληπτικότητα τού “αμαρτήματος”.  Και παρ’ όλο που παραπέμπει εδώ ευθέως στην εντολή “Ου μοιχεύσεις” (όπως σε άλλη ανάλογη ταινία στο “Ου φονεύσεις”), τα πράγματα παρα-είναι χαλαρά και για τούτο επενεργούν περισσότερο γαληνευτικά στον σύγχρονο τρελαμένο θεατή-αναγνώστη, τον παρασυρμένο σε φρενιτικούς ρυθμούς που μήτε το σύνηθες μυοσκελετικό μήτε το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα αντέχει δίχως χημική υποστήριξη.

“Μικρή Ιστορία για Έναν Έρωτα”: Μια ιδιαίτερη ταινία

Από τις πιο παράξενες, αλλόκοτες, εξωτικές ταινίες που μπορεί να απολαύσει κανείς σε ανοικτούς ή κλειστούς κινηματογράφους, σε γιγαντοοθόνες ή σε κινητά-pc-laptop-tablet… [και ό,τι άλλο προσεχώς προκύψει]. Κάποια έργα Τέχνης σπάνε το φράγμα τού Πανδαμάτορα Χρόνου ακριβώς επειδή καταδύονται ως γεωτρύπανα στον κατά το μάλλον ή ήττον αναλλοίωτο “υδροφόρο (πολιτιστικό) ορίζοντα”.

Η ουσία είναι αυτό που μένει, είναι και συγχρονικό και διαχρονικό “κεφάλαιο” κι η όποια “προστιθέμενη αξία” υπακούει σε πολλούς, αστάθμητους, απροσδιόριστους παράγοντες. Ο αλγόριθμος τού χρηματιστηρίου πολιτιστικών αξιών είναι μια διαφορική εξίσωση με πολλές μεταβλητές κι η απλή μαθηματική-στατιστική καμπύλη τού Gauss είναι τόσο απλοποιητική που δεν περιγράφει (μήτε καν καταγράφει) τα παγκόσμια ρεύματα.

Δεν θα την έλεγα “ταινία για όλη την οικογένεια”, θα τη χαρακτήριζα όμως απάντηση στη σχιζοειδή διάκριση σώματος-ψυχής-πνεύματος. Έρωτας δίχως σωματικότητα είναι πηγή πολλών νευρώσεων, πυροκρουστήρας πολλών παρανοϊκών ψυχώσεων, καταλύτης απείρων ψευδαισθητικών παραισθήσεων. Ο καταναλωτισμός στο σεξ καθιστά παρόμοιες ταινίες αναλόγου ύψους-βάθους πηγάδια στην έρημο μιας συναισθηματικώς αποξηραμένες τροπικής λίμνης.

Krótki Film o Milosci |1988|  Έγχρωμη| Δραματική | Πολωνική | Διάρκεια: 87′.

Σκηνοθεσία: Κριστόφ Κισλόφσκι, Με τους: Γκραζίνα Ζαπολόφσκα, Ολαφ Λουμπαζένκο, Στεφανία Ιβίνσκα