Ν. Δεσεκόπουλος: Μισός αιώνας καλλιτεχνικής δημιουργίας σαν φιλμ νουάρ

Μισός αιώνας καλλιτεχνικής δημιουργίας δεν είναι λίγος! Στη διάρκειά του ο Πειραιώτης ζωγράφος και χαράκτης Νίκος Δεσεκόπουλος (γενν. 1956) δεν έχασε τον ενθουσιασμό του, που του προκαλεί τη διάθεση να δημιουργεί, να έχει κάτι να πει, να μη σωπαίνει. Τον Μάιο-Ιούνιο στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων λειτουργεί αναδρομική έκθεση χαρακτικής και ζωγραφικής του.

Όπως ομολογεί, έκλεβε με το μάτι του κινήσεις του μηχανολόγου πατέρα του, όταν εκείνος σχεδίαζε. Ακολούθησαν τα σχολικά χρόνια στο Ζάννειο Πειραματικό Γυμνάσιο Πειραιά, κατά τα οποία ασκήθηκε περισσότερο στο σχέδιο. Δεκαεξάχρονος ήρθε σε επαφή με το λινόλαιο, υλικό που χαράζεται εύκολα και που τον κερδίζει. Η βοήθεια του καθηγητή του Ανδρέα Σκουρογιάννη στάθηκε καθοριστική· τον έκανε μάλιστα βοηθό του για σκηνικά σχολικών γιορτών. Του δίδαξε επιπλέον την τεχνική του σφουμάτου με κάρβουνο και με σφομύλι.

Παρακολουθεί ταχύρρυθμα μαθήματα σχεδίου στο φροντιστήριο προετοιμασίας για την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ), που το διατηρούσε ο ζωγράφος Βρασίδας Βλαχόπουλος (1927-1993). Μπήκε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου παρακολούθησε ζωγραφική (1974) στο Προκαταρκτικό Εργαστήριο του Λευτέρη Κανακάκι (1934-1985), χαρακτική (1974-80) στο Εργαστήριο του Κώστα Γραμματόπουλου (1916-2003), όπου ενεργός βοηθός ήταν ο Βασίλης Καζάκος (1945-2006), και συνέχισε με την τέχνη του βιβλίου (1979-80), μαθητεύοντας στο Φροντιστήριο του Γιάννη Παπαδάκη (1934-2013). Το 1980, με την ολοκλήρωση των σπουδών του, απέσπασε βραβείο στο Εργαστήριο Χαρακτικής και έπαινο του Φροντιστηρίου Τέχνης του Βιβλίου.

Παράλληλες δραστηριότητες

Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του στο Κέντρο Εκπαίδευσης Πολεμικού Ναυτικού “Παλάσκας”, στον Σκαραμαγκά, συντήρησε και στερέωσε από το 1982 έως το 1983 τις τοιχογραφίες του ναΐσκου Αγίου Δημητρίου στο στρατόπεδο, έργα που τα είχαν φιλοτεχνήσει ο Αγήνωρ Αστεριάδης (1898-1977), ο Παναγιώτης Τέτσης (1925-2016) και ο Κωνσταντίνος Ξυνόπουλος (1929-2001).

Το 1983 συμμετείχε ως ειδικός τεχνίτης στην οργάνωση του Β΄ Εργαστηρίου Χαρακτικής, κοντά στον Θανάση Εξαρχόπουλο (1927-2021). Περιστασιακά, για λίγο, μέσα στο 1983, συνεργάστηκε, συστημένος από τον Εξαρχόπουλο, με την ιδρυμένη το 1972 αγγειοπλαστική εταιρεία “Ιωνία” για τη σχεδίαση μακετών κεραμικών. Στα χρόνια 1985-96 εργάστηκε ως ζωγράφος ναών και εικόνων.

Από τη θέση του προέδρου της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών (2002-08) έχει προσφέρει πολλά –αρκεί να σημειωθούν η απόκτηση στέγης και εκθετηρίου της σε πάροδο κοντά στη σημερινό Μουσείο Ακρόπολης, καθώς και οι περίπου σαράντα εκθέσεις των μελών της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Εκπαίδευση και ζωγραφική

Η αμείλικτη για τον εικαστικό καλλιτέχνη καθημερινότητα έστρεψε και τον Δεσεκόπουλο προς τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου υπηρέτησε από το 1983 έως το 2014, χωρίς να εγκαταλείψει όμως τη χαρακτική και τις γραφικές τέχνες.

Δίδαξε χαρακτική στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (2002-08) και στο Ανοιχτό Εργαστήριο Χαρακτικής Δήμου Νίκαιας-Αγίου Ιώαννη Ρέντη (2018), με μαθήματα και για ενηλίκους. Στο ενεργητικό του αριθμεί δεκαεπτά ατομικές εκθέσεις, εκτός των πάνω από διακόσιες είκοσι συμμετοχών του σε ομαδικές εκθέσεις και σε δύο συλλεκτικά λευκώματα.

Στη ζωγραφική του παραμένει πιστά παραστατικός, χωρίς να προσχωρεί σε οιασδήποτε εκδοχής αφαιρετική απόδοση θεμάτων του. Καθηλωμένος σε χώρους καφενείων επί μακρά διαστήματα ωρών και ημερών, δεν κουράζεται να συγκρατεί και να μελετά άδειες ξύλινες ψάθινες καρέκλες, τον ρυθμό της ανάσας των κάθε είδους καφενόβιων. Αποτυπώνει την ανθρώπινη απουσία δίκην παρουσίας σε έργα του με σινική μελάνη, με τέμπερα και με ελαιοχρώματα σε ψυχρές κατά πλησμονή τονικότητες. Πρέπει να προσεχθούν και άλλες ζωγραφικές συνθέσεις του που με τον φυσιοκρατικό χαρακτήρα τους δείχνουν επιρροές του από τον ερωτισμό της ινδικής ζωγραφικής.

Χαρακτική – Τέχνη του Βιβλίου

Ως προς τη χαρακτική επιδόθηκε στην αρχέγονη ξυλογραφία του πλάγιου ξύλου. Ευδιάκριτες θεματογραφικές κατηγορίες των χαρακτικών του είναι οι εξής οκτώ: 1. Αιγαιοπελαγίτικη Αρχιτεκτονική – Ταξιδιωτικά, 2. Ελληνικά Καφενεία – Καρέκλες, 3. Νεοκλασικά Κτήρια, 4. Βάρκες – Αιγαίο, 5. Δέντρα – Φυτά, 6. Ηλεκτρισμός, 7. Ανθρώπινες Μορφές – Φαντάσματα, 8. Μικροχαρακτική – Σελιδοδείκτες – Κτητορικά Βιβλιόσημα (Ex Libris). Συνηθίζει να λέει για τη χαρακτική ότι είναι η τζαζ των εικαστικών τεχνών, που απαιτεί γνώση σχεδίου, σύνθεσης, χρώματος και τεχνικής.

Οι εικόνες του παραπέμπουν σε εξπρεσιονιστικά φιλμ νουάρ, χάρη στους ημιτονισμένους όγκους μελανιού. Φως και σκοτάδι ανακτούν την απόλυτη έντασή τους στις ξυλογραφίες του, με τη γεωμετρημένη χάραξη και με τη λιτή διαγραφή των εικόνων τους. Σε τριών διαστάσεων μικροκατασκευές του επικολλά ξυλογραφικές εκτυπώσεις νεοκλασικών αρχοντικών με έγχρωμα μελάνια, διαμορφώνοντας περιβάλλοντα.

Ευάριθμες οι χαλκογραφίες του με οξύ, επειδή είναι απαραίτητο να τηρούνται οι χρόνοι οξειδώσεων των χάλκινων πλακών, κινούνται στην ίδια ατμόσφαιρα, κυρίως με απόψεις νησιώτικων τοπίων και με βάρκες. Επισημαίνουμε τη συνεργασία του το 2014 με τον γλύπτη Θόδωρο Παπαγιάννη (γενν. 1942) σε κοινή έκθεσή τους στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, όπου δέσποζε η ανθρώπινη μορφή στις μεγάλου μεγέθους ξυλογραφίες του.

Δεν παραμέλησε, τέλος, την τέχνη του βιβλίου, με εικονογραφήσεις-επιμέλειες (Λένας Παππά, Ενδόφωνα, 1981· Άννας Αμπατιέλου, Γνωριμία με τα νεοκλασικά σπίτια της γειτονιάς, Πειραιάς 1991· Η ιστορία μιας καρέκλας. Ελληνικό καφενείο-καρέκλα, γένους θηλυκού, Πειραιάς 1994· Κούλας Ν. Φαφούτη, “Δεν θέλω και δεν πρέπει να ξεχάσω…”, Κύμη 2006).