Νατάσα Μεταξά: Ευμενίδες To Be

Ένα έργο της Νατάσας Μεταξά εμπνευσμένο από το «Πολύπτυχο του Άιζενχάιμ» του Mathias Grünewald. Πρόκειται για ένα καθαρά πολιτικό έργο που ειρωνεύεται την Αναγέννηση, τον διαφωτισμό και την έννοια της θρησκευτικής πίστης σήμερα.

Γράφει η Ήρα Παπαποστόλου  – 

Όταν πήγα στο ατελιέ της Νατάσας Μεταξά, στάθηκα για πολύ ώρα μπροστά στο έργο της με τίτλο “Ευμενίδες To Be”. Το έργο δημιουργήθηκε για την έκθεση «Αρχαίος Ικέτης –Σύγχρονος Πρόσφυγας» που έγινε το 2016 στα πλαίσια του Διεθνούς Παγκοσμίου Συνεδρίου Φιλοσοφίας με τίτλο «Η Φιλοσοφία του Αριστοτέλη», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Είναι ένα πολύπτυχο με διαστάσεις 250 x 320 εκ., που αποτελείται από τέσσερα ξεχωριστά τελάρα, τρία κάθετα και ένα οριζόντιο και είναι φτιαγμένο με ακρυλικά, κάρβουνο και άμμο.

Το σχήμα του είναι εμπνευσμένο από το «Πολύπτυχο του Άιζενχάιμ» του Mathias Grünewald. Πρόκειται για ένα καθαρά πολιτικό έργο – ειρωνικό σχόλιο για την Αναγέννηση, τον διαφωτισμό και την έννοια της θρησκευτικής πίστης σήμερα. Στο κέντρο του πολύπτυχου απεικονίζεται μία γυναίκα πρόσφυγας, ανατολίτισσα, με ένα παιδί στην αγκαλιά. Βρεφοκρατούσα ή αναδυόμενη Αφροδίτη, ισορροπεί πάνω σε ένα σωσίβιο – μαγικό χαλί. Το χρώμα της δεν είναι ροδαλό αλλά χλωμό – μια αναφορά στον θάνατο- και η έκφρασή της υποδηλώνει τα όσα έχει περάσει.

Κυρίαρχο στοιχείο στο ειδυλλιακό τοπίο είναι ο ήλιος (που μοιάζει να ανατέλλει αλλά ίσως και να δύει) ο οποίος βρίσκεται εκεί στη θέση του θρησκευτικού φωτοστέφανου των αγίων. Επάνω του αναγράφεται η λέξη Capitalism ως δεσπόζουσα πίστη. Στο τελάρο που βρίσκεται δεξιά, απεικονίζεται ο πόλεμος, δηλαδή η αιτία της προσφυγιάς, και μια ανέμελη γυναίκα που μοιάζει με Ευρωπαία η οποία παρακολουθεί το σκηνικό με ένα καπέλο στο κεφάλι, σαν να βρίσκεται σε διακοπές. Στα αριστερά του έργου, το τοπίο παρουσιάζεται ειρηνικό, αφορά στην Δύση και περιλαμβάνει ένα απόσπασμα από τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου γραμμένο το 490 π.Χ. που, όμως, αποδεικνύεται εξαιρετικά επίκαιρο.

Η ζωγράφος το απεικονίζει με γραμματοσειρά της ίδιας εποχής που βρήκε στο επιγραφικό μουσείο. Παραθέτω τη μετάφραση: [… ] “Χορός: Δες εμένα την ικέτισσα, την εξόριστη, αυτήν που πέρα δώθε τρέχει, σαν μοσχάρι που λύκοι το κυνηγούν σε βράχους απόγκρεμνους, όπου έχοντας πίστη στη δύναμη του φωνάζει στο βοσκό μιλώντας του για τους κινδύνους του. Βασιλιάς: Δεν κάθεστε ικετεύοτας στην εστία του δικού μου σπιτιού. Αν η πόλη μιαίνεται ολόκληρη, ας νοιαστεί όλος ο λαός τη γιατρειά να βρει. Εγώ δεν μπορώ πιο μπροστά υπόσχεση να δώσω, αν δεν μιλήσω γι’ αυτά σ’ όλους τους συμπολίτες μου […]”.

Διάσημοι πρόσφυγες

Σε δεύτερο πλάνο, μια τηλεόραση μεταδίδει εικόνες καταστολής και ένας δυτικός άνδρας τις παρακολουθεί κρατώντας μια κιμωλία στο χέρι. Στο οριζόντιο τελάρο -που είναι η βάση του έργου- απεικονίζονται σε φρίζα διάσημοι σύγχρονοι πρόσφυγες από διαφορετικές χώρες. Από αριστερά προς τα δεξιά φαίνεται ο Freddy Mercury, τραγουδιστής του rock συγκροτήματος Queen, πρόσφυγας από την Ζανζιβάρη στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Isabel Allende συγγραφέας από την Χιλή, πρόσφυγας στην Αργεντινή και στην συνέχεια στις ΗΠΑ, ο Dalai Lama θρησκευτικός ηγέτης και διανοητής από το Θιβέτ, πρόσφυγας στην Ινδία.

Ακολουθεί η Iman, πρώτο μελαψό μοντέλο και πρόσφυγας από την Σομαλία στην Κένυα και, αργότερα, στις ΗΠΑ. Μετά ο Albert Einstein Εβραίος πρόσφυγας από την Γερμανία στις ΗΠΑ και το ζεύγος Georg και Maria von Trapp -οι πραγματικοί ήρωες της ταινίας «Sound of Music», που αρνήθηκαν να συνεργαστούν και να τραγουδήσουν για τον Αδόλφο Χίτλερ. Οι τελευταίοι έφυγαν με δέκα παιδιά, πρόσφυγες από την Αυστρία στην Ιταλία και περιτριγύριζαν τις χώρες της Ευρώπης χωρίς βίζα, μέχρι να εγκατασταθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το χρυσό χρώμα που πλαισιώνει το έργο βρίσκεται εκεί ως σύμβολο του φωτός (του αδιαπέραστου φωτός του Θεού), σύμφωνα με τον συμβολισμό που είχε στο Βυζάντιο: με χρυσό και επιχρυσωμένα υλικά κατασκευάζονταν πολλά διακοσμητικά έργα για εκκλησίες και παλάτια, εκφράζοντας τον πνευματικό πλούτο. Παρελθόν και παρόν τοποθετούνται μετά από μελέτη στους καμβάδες της Μεταξά για να εκφράσουν τον αιώνα που φεύγει. Έναν αιώνα που ξεδιπλώνεται μπροστά μας στο μεγαλείο του, με τους πολέμους του, τους αδιάφορους δυτικούς-ευρωπαίους πολίτες αλλά και τους πνευματικούς ανθρώπους που γέννησε.

Όσο για τους πρόσφυγες, είναι οι “Ευμενίδες to be”, αφού κάποια στιγμή θα πάρουν την εκδίκησή τους. Η ίδια η ζωγράφος λέει: “Ελπίζω να κατάφερα να αρθρώσω έναν εικαστικό λόγο καταθέτοντας τις σκέψεις μου για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Νομίζω ότι η σύγχρονη ζωγραφική έχει ανάγκη από έργα που κρύβουν μέσα τους νοήματα και βαθύτερες σκέψεις και που μπορούν να έχουν πολλαπλές αναγνώσεις”.

Ποιά είναι η Νατάσα Μεταξά

H Nατάσα Μεταξά σπούδασε ζωγραφική στο εργαστήριο του Βρ. Βλαχόπουλου και στη συνέχεια, φοίτησε στην Σχολή Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας και στη Σχολή Εικαστικών Τεχνών στη Νέα Υόρκη. Το 1986 πήρε πτυχίο ζωγραφικής από την ΑΣΚΤ με καθηγητές τον Δ. Μυταρά και τον Ν. Κεσσανλή. Σπούδασε επίσης χαρακτική στο εργαστήριο του Θ. Εξαρχόπουλου (ΑΣΚΤ). Το 1985 διακρίθηκε για την ταινία μικρού μήκους “Τα Χρώματα”.

Το 1996 πήρε το πτυχίο θεωρητικών σπουδών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Εχει πραγματοποιήσει 6 ατομικές εκθέσεις, ενώ παράλληλα έχει συμμετάσχει σε ομαδικές στην Ελλάδα, στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο. Ανέπτυξε πλούσιο διδακτικό έργο στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, με έντονη ερευνητική και συγγραφική δραστηριότητα. Έργα της βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 2015 το έργο της ‘‘Σκεπτόμενος τον Βερμεέρ’’ (Morning Light) ήταν shortlisted στην ‘‘Summer ExhibiWon of Royal Academy” του Λονδίνου. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.