Ο «Εξαιρετικός Μινάς» της Κιουτάχειας: Ο Αρμένιος κεραμίστας που αφηγούνταν ιστορίες με πηλό

Το Μουσείο Πέρα στην Κωνσταντινούπολη, γνωστό για τη μόνιμη συλλογή του από κεραμικά της Κιουτάχειας, παρουσιάζει μια ξεχωριστή μορφή: τον Αρμένιο κεραμίστα Μινά Αβραμίδη, που υπέγραφε απλώς ως Μινάς. Χωρίς επίθετο — αν και οι αρχειακές πηγές το διασώζουν. Το έργο του όμως είναι αρκετό για να τον αναγνωρίσεις: ζωντανό, χιουμοριστικό, με ακρίβεια στη λεπτομέρεια και μοναδικό ύφος.

Ο Μίνας Αβραμίδης εργάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα στην Κουτάχια. Μετέτρεψε τα απλά γυαλισμένα κεραμικά σε αφηγηματικούς πίνακες: έναν χριστιανό μάρτυρα με στεφάνι από άνθη· έναν άνδρα με μουστάκι που σηκώνει πιστόλι σε θεατρική απελπισία – εργα με ταυτότητα και χαρακτήρα.

Ο επιμελητής της έκθεσης, Γιαβούζ Σελίμ Γκιουλέρ, αναδεικνύει τον Μινά όχι μόνο ως τεχνίτη, αλλά ως εικαστικό αφηγητή, που επαναπροσδιόρισε τα παραδοσιακά μοτίβα και εμπνεύστηκε από λιθογραφίες, φωτογραφίες και χριστιανικούς θρύλους. Ξεχωρίζει ιδιαίτερα η σειρά πιάτων «Γενοβέφα», που δημιουργήθηκε κατά παραγγελία γύρω στο 1910. Πρόκειται για έργα με τολμηρή σύνθεση και εντυπωσιακή λεπτομέρεια, που παραμένουν φρέσκα μέχρι σήμερα.

Η έκθεση με τίτλο «Ο Εξαιρετικός Μινάς» φωτίζει και την πορεία της διασποράς.

Όπως πολλοί άλλοι τεχνίτες της Κιουτάχειας, ο Μινάς αναγκάστηκε να μετακινηθεί μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δίδαξε κεραμική στην Αθήνα, εργάστηκε στη Φλώρινα και τελικά εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Η έκθεση παρακολουθεί αυτή τη διαδρομή — όχι μόνο ενός ανθρώπου, αλλά και μιας παράδοσης που δεν χάθηκε, αλλά μεταφέρθηκε, ανανεώθηκε και εξελίχθηκε μέσα από τα χέρια του.

Το Μουσείο Πέρα (Pera Museum) στην Κωνσταντινούπολη, όπου φιλοξενείται η έκθεση, ιδρύθηκε το 2005 από το Ίδρυμα Σουνά και Ινάν Κιράτς και φημίζεται για τις σημαντικές συλλογές του, μεταξύ των οποίων και τα κεραμικά της Κιουτάχειας. Η έκθεση «Ο Εξαιρετικός Μινάς: Ιστορία Έμπνευσης και Καινοτομίας στην Κεραμική της Κιουτάχειας» αναδεικνύει το έργο του Μινά Αβραμίδη (1877–1954), κεντρικής μορφής στην αναβίωση της κεραμικής τέχνης της περιοχής στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ού αιώνα.