Ο ιδανικός φύλακας των μνημείων του Ιππίου Κολωνού

Εκατό πενήντα χρόνια συμπληρώνονται από τη γέννηση του πνευματώδους δημοσιογράφου και συγγραφέα Γεώργιου Β. Τσοκόπουλου, εκπροσώπου χορείας ολόκληρης ανθρώπων με γερή εγκυκλοπαιδική παιδεία και διαρκή ενημέρωση, όπως και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, που έφυγε πριν από εβδομήντα χρόνια. Η δράση των προσώπων αυτών συνδέεται με τον ελληνικό Μεσοπόλεμο, την εποχή που γνώρισε πολλούς και ποικίλους κραδασμούς.

Ο Τσοκόπουλος πέρασε από πληθώρα εντύπων του αθηναϊκού ημερήσιου και περιοδικού Τύπου. Ξεκίνησε από την εφημερίδα “Παλιγγενεσία” για να δουλέψει κατόπιν ως χρονογράφος ή αρθρογράφος και σε άλλες εφημερίδες (“Αστραπή”, “Νέον Άστυ”, “Νέα Ημέρα”, “Αθήναι”, “Καιροί”, “Εστία”). Λόγω της παράλληλης έντονης δραστηριότητάς του σε πολλά έντυπα, χρησιμοποίησε τα ψευδώνυμα “Ρωμανός”, “Σαρδανάπαλος”, “Φάλσταφ, Φαρσέρ”, “Φιλέας Φογγ”, “Ο Δείνα” και “Ο Ριπ”.

Επιπλέον, δεν τον άφησαν αδιάφορο περιοδικά και ημερολόγια που είχαν τη μορφή βιβλίων. Καταπιάστηκε άλλωστε και με το θέατρο, γράφοντας επιθεωρήσεις και δράματα. Συνίδρυσε την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, της οποίας διατέλεσε και πρόεδρος, και την Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου, ενώ υπήρξε ο κινητήριος μοχλός για την ίδρυση της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών της Αθήνας, στην οποία χρημάτισε αντιπρόεδρος.

Σημειώματα και άλλα κείμενα

Άφησε όμως και διηγήματα, μυθιστορήματα (ορισμένα για παιδιά), βυζαντινές μονογραφίες, ιδίως για τις γυναίκες στα χρόνια του Βυζαντίου και ιστορικά έργα για τις επαναστάσεις στην Κρήτη, την άλωση της Τριπολιτσάς, την ναυμαχία του Ναβαρίνου, τον Χαρίλαο Τρικούπη, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Ανδρέα Μιαούλη, τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, τον Ρήγα Φεραίο, αλλά και την βασίλισσα Αμαλία και τον βασιλιά Κωνσταντίνο ΙΒ’. Έφυγε από τη ζωή το 1923.

Τον Φεβρουάριο του 1909 ο Τσοκόπουλος δημοσίευσε στην εφημερίδα “Καιροί” του Πέτρου Κανελλίδη (1846-1911) ένα χρονογράφημα με θέμα έναν σκύλο που είχε γίνει φύλακας των μνημείων δύο φιλελλήνων, του Γερμανού αρχαιολόγου Καρόλου Οδοφρήδου Μυλλέρου (1797-1840) και του Γάλλου αρχαιολόγου-αιγυπτιολόγου Καρόλου Λενορμάν (1802-1859) στον λόφο του Ιππίου Κολωνού, στην ομώνυμη αθηναϊκή συνοικία, αυτήν του Κολωνού.

Η μνήμη των δύο επιστημόνων έμεινε, με την έγκριση του Δημοτικού Συμβουλίου των Αθηνών το 1924 και του 1884 αντιστοίχως, σε ισάριθμες αθηναϊκές οδούς του Μεταξουργείου. Στα δύο αρχαιοπρεπή μνημεία οι αναμνήσεις του αρχαίου παρελθόντος είναι παρούσες. Το μνημείο του Μυλλέρου συνιστά και το πρώτο ταφικό σήμα της πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους.

Δύο αρχαιοπρεπή μνημεία

Στημένο από το 1840, αποτελείται από μαρμάρινη πεσσόσχημη ανθεμωτή στήλη. Το ανυπόγραφο έργο το σχεδίασε ο Δανός αρχιτέκτων του Πανεπιστημίου Αθηνών Χριστιανός Χάνζεν (1803-1883) ή ο Γερμανός αρχιτέκτων-πολεοδόμος της τότε Αθήνας Εδουάρδος Σάουμπερτ (1804-1860) και το πέρασε με μάρμαρο Τηνιακός μαρμαρογλύπτης, από τους αρκετούς που εργάζονταν στα Νέα Ανάκτορα, στην σημερινή Βουλή των Ελλήνων.

Στην οπίσθια όψη της στήλης έχει λαξευτεί ένα αρχαιοπρεπές ελεγειακό ποιημάτιο του καθηγητή της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Φίλιππου Ιωάννου (1800-1880). Το μνημείο του Λενορμάν, χρονολογημένο το 1860, είναι λουτροφόρος, αρχαίο αγγείο που έμπαινε σε τάφους νέων, με ανάγλυφο σταυρό, με ανάγλυφη κατά δεξιά τομή και την κεφαλή του σε μετάλλιο. Περιέκλειε την καρδιά του!

Το έχει σχεδιάσει ο Γάλλος αρχιτέκτων των αρχικών σχεδίων της Παλαιάς Βουλής και του Ζαππείου Φραγκίσκος Μπουλανζέ (1807-1875), συγγραφέας το 1875 της ιστορίας του πρώτου ελληνικού εργατικού συνεταιρισμού στα Αμπελάκια της Θεσσαλίας. Ανιδρύθηκε, σύμφωνα με την επιθυμία του Λενορμάν, στην περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος, όπου σε εκδρομή άφησε την τελευταία πνοή του. Το μνημείο που βλέπουμε σήμερα δεν είναι του 1860, αφού το κατέστρεψαν σε σκοποβολή άγνωστοι, αλλά του 1937, ένα έργο του Μιχάλη Τόμπρου (1889-1974).

Όπως γράφει ο Τσοκόπουλος, ένας αδέσποτος σκύλος, που είχε εγκατασταθεί στον λόφο του Ιππίου Κολωνού και τρεφόταν από περιοίκους, δεν εγκατέλειπε τα δύο μνημεία. Υποδεχόταν με συμπάθεια τους επισκέπτες, κυνηγώντας εκείνους που ανέβαιναν για να βεβηλώσουν τον χώρο, δάγκωσε μάλιστα έναν από τους ασεβείς! Τον Φεβρουάριο του 1909 αίφνης ο πιστός φύλακας βρέθηκε νεκρός, ίσως από το δριμύ ψύχος ή από το ανθρώπινο μένος. Ο χώρος των δύο μνημείων έγινε το μνημείο του αθώου ζώου, του ευφυέστερου ανιδιοτελούς φρουρού του λόφου…