Ο ταξιδιώτης και η τέχνη των ανοιχτών ματιών

Το ταξίδι είναι τέχνη! Το αποδεικνύει πειστικά ο φιλόσοφος της εποχής μας Αλαίν ντε Μποττόν στο βιβλίο του “Η τέχνη του ταξιδιού” (εκδ. Πατάκη, 2002), στο οποίο εκτιμά το ταξίδι ως ένα από τα πλέον συναρπαστικά πράγματα της ζωής. Το ταξίδι για τον Μποττόν ξεκινάει από κάποιο ερέθισμα, μια φωτογραφία, ένα βιβλίο, μια αφήγηση κάποιου φίλου, περνά στην ονειροπόληση και στην εσωτερική προετοιμασία, στη μελέτη, στον σχεδιασμό του ταξιδιού και στην οργάνωση και στην πραγματοποίησή του.

Ο Μποττόν μας ξεναγεί σε όλα εκείνα που μας προσφέρουν απόλαυση ή απογοήτευση, καθώς ταξιδεύουμε. Ο καιρός, τα αεροδρόμια, τα μπαρ των ξενοδοχείων, τα ειδύλλια των διακοπών, τα ενδιαφέροντα έθιμα, τα τοπία που προσφέρουν έμπνευση. Αυτά φυσικά προ κορονοϊού και καραντίνας… αυτά που ελπίζουμε να επανακατακτήσουμε σύντομα.

Ο Μποττόν καταθέτει και κάποιες ιδέες για το πώς μπορούμε να αντλήσουμε μεγαλύτερη ευχαρίστηση από το ταξίδι, ανοίγοντας περισσότερο τα μάτια μας για την πρόσκτηση της ομορφιάς. Έχει ένα ολόκληρο κεφάλαιο σχετικά «με την τέχνη που ανοίγει τα μάτια μας». «Η αίσθηση του ωραίου, γράφει, που μας δίνει ένας τόπος φαίνεται να γεννάται άμεσα και αυθόρμητα μέσα μας – με τον ίδιο τρόπο που προκύπτει η αίσθηση του κρύου από το χιόνι και της γλύκας από τη ζάχαρη».

Ο Μποττόν αποδίδει καθοριστική σημασία στην εικαστική παιδεία και κάνει μια εκτενή αναφορά στην περίοδο που ο Βαν Γκογκ έζησε στην Προβηγκία (Αρλ 1889, 15 μήνες, 200 πίνακες, 100 σκίτσα και 200 επιστολές) όπου, μεταξύ άλλων, ζωγράφισε ελαιόδεντρα. Γράφει λοιπόν ο Μποττόν ότι «ορισμένα μέρη μπορεί να τα παραβλέπουμε, γιατί ακριβώς τίποτε δεν μας έχει προτρέψει να αντιληφθούμε την αξία τους και να τα εκτιμήσουμε, ίσως ακόμη και επειδή, για κάποιο τυχαίο λόγο, μας προκαλούν αρνητικούς συνειρμούς και μας κάνουν να τα απορρίπτουμε. Αν όμως τα λιόδεντρα μας φαίνονται αδιάφορα, η εντύπωσή μας ενδεχομένως βελτιώνεται στην περίπτωση που στρέψουμε την προσοχή μας στο ασημί των φύλλων τους, ή στη δομή των κλαδιών τους».

Η τέχνη λοιπόν ανοίγει τα μάτια και κάνει την απόλαυση του ταξιδιού πιο μεγάλη. Και είναι καιρός, τώρα, στην “ανάπαυλα” της πανδημίας να ξανασκεφτούμε το ταξίδι αυτό καθαυτό πέρα από τον τουρισμό του shopping και του κλικ στη φωτογραφική μηχανή του κινητού. Οι περισσότεροι πια βγάζουν φωτογραφίες μπροστά σε ένα αξιοθέατο αντί να το “κοιτάξουν” και να το “κατεβάσουν” στον σκληρό δίσκο των αναμνήσεων και της εμπειρίας.

Η τέχνη του ταξιδιού είναι εν τέλει όλη η διαδικασία διεύρυνσης της εμπειρίας και οι νέες τάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο στρέφονται προς αυτή την κατεύθυνση, εγκαταλείποντας το περιβόητο all inclusive, όπου τα πάντα προσφέρονται στο χέρι. Ο τουρισμός της ακινησίας αντικαθίσταται με τον τουρισμό της εμπειρίας, όπου κι εκεί υπάρχουν οι “έτοιμες εμπειρίες” που προσφέρονται κι αυτές που αναζητούνται από τον ίδιο τον ταξιδιώτη.