Ο βραβευμένος ζωγράφος Μάνος Ιωαννίδης

Στην Κωνσταντινούπολη, στον κόμβο Ανατολής και Δύσης, η ζωγραφισμένη εικόνα ενός πιγκουίνου που λιώνει αλλά και μια ανέστια, πολική αρκούδα και μια αποστεωμένη αγελάδα, έγιναν τα παγκόσμια σύμβολα για την ενεργό, κλιματική συνείδηση. Εκεί ακριβώς, πριν ένα μήνα, ο Έλληνας εικαστικός Μάνος Ιωαννίδης τιμήθηκε από τον WBAF, έναν οικολογικό οργανισμό συνδεδεμένο με την G20, για τη δύναμη και τον συμβολισμό των συγκεκριμένων έργων του.

Επειδή η τέχνη δεν σωπαίνει. Αλλά μιλάει. Και πονάει. Λεπτομέρεια: Αυτά τα βραβευμένα έργα όπως και οι πολύ γνωστές ποπ προσωπογραφίες ιστορικών προσώπων – από τον Τσε στην Μελίνα και από τον Άντυ Γουόρχολ στην Μαρία Κάλλας – θα εκτεθούν το καλοκαίρι στην Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας και Μουσείο Κατσίγρα σε επιμέλεια του καθηγητή Γιάννη Κολοκοτρώνη. Ας σημειωθεί ότι ο Μάνος Ιωαννίδης ζωγραφίζει μνημειακά πορτρέτα με το πρόσωπο σαν αποτροπαϊκή μάσκα ή, ακόμη πιο χαρακτηριστικά, σαν ένα τοπίο στο οποίο τα πάντα μπορούν να συμβούν. Σαν τον κρατήρα ενός ενεργού ηφαιστείου.

Σε εποχές όπου η τέχνη συχνά καταναλώνεται με την επιπολαιότητα ενός scroll, και η εικόνα αντιμετωπίζεται ως αισθητικό κολάζ χωρίς ουσία, υπάρχουν ακόμη καλλιτέχνες που επιμένουν να σπρώχνουν την εικόνα πίσω στο πεδίο του νοήματος. Να την φορτίζουν με μνήμη, αλήθεια, υπαρξιακό δάκρυ.

Ο Μάνος Ιωαννίδης, ο μαθητής του Γιώργου Παραλή, είναι ένας τέτοιος καλλιτέχνης. Με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη — εκεί όπου κατέλυσαν οι παππούδες του μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ερχόμενοι από την Έφεσο — κουβαλάει μέσα του τον διπλό κώδικα της ρίζας και της απώλειας. Και ίσως αυτός να είναι ο μυστικός τόνος που διατρέχει τα έργα του: ένας στοχασμός πάνω στην εύθραυστη ισορροπία του κόσμου. Από την άλλη πλευρά καμία εικόνα δεν έχει περιεχόμενο αν δεν της το δώσουμε εμείς…Καμία εικόνα δεν έχει νόημα αν δεν υπάρχει κάποιος να της το δώσει. Που σημαίνει να την αγαπήσει…

Το έργο τέχνης αποτελεί ένα πρότυπο σύστημα επικοινωνίας που χρησιμοποιεί στοιχεία από άλλους επικοινωνιακούς κώδικες ώστε να προκύψει ένα εντελώς καινούργιο νόημα ενώ ο συνεπής, ο έντιμος καλλιτέχνης αποδεικνύεται ο ρακοσυλλέκτης της κοινής μας μνήμης, ο εικονογράφος του συλλογικού μας παράπονου.

Το έργο του Μάνου Ιωαννίδη Melting Penguin, ένα απόλυτα σύγχρονο, εικαστικά λιτό αλλά συναισθηματικά συνταρακτικό σχόλιο για την κλιματική αλλαγή, τιμήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον διεθνή οργανισμό WBAF (World Business Angels Investment Forum). Πρόκειται για μια παγκόσμια πλατφόρμα που λειτουργεί παραπληρωματικά της G20 και επικεντρώνεται στην ενίσχυση κοινωνικών πρωτοβουλιών με πραγματική δράση και αλληλεπίδραση.

Το ότι ένα καθαρά εικαστικό έργο επιλέχθηκε να τιμηθεί ανάμεσα σε επιχειρηματικές, τεχνολογικές και κοινωνικές καινοτομίες, αποτελεί από μόνο του μια σπάνια και ουσιαστική αναγνώριση. Ο πρόεδρος του οργανισμού, ο διάσημος επιχειρηματίας ακτιβιστής Baybars Altuntaş, παρέδωσε προσωπικά το βραβείο, τονίζοντας ότι οι εικόνες του Ιωαννίδη έχουν τη δύναμη να αφυπνίζουν συνειδήσεις πιο αποτελεσματικά από χίλιες σελίδες αναφορών. Είναι μόλις η δεύτερη φορά στην ιστορία του WBAF που ένα έργο τέχνης τιμάται με τέτοιο τρόπο — μια σιωπηλή αποδοχή του ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως ηθικός καταλύτης. Η δουλειά του Ιωαννίδη είναι συγχρόνως κλασική όσο και μοντέρνα…

Και να πως θα όριζα το κλασικό. Ως εκείνη τη μορφή τέχνης που η διάρκεια – πιο σωστά η αντοχή της στα μάτια ενός συνεχώς εναλλασσόμενου κοινού – την καθιστά συνεχώς μοντέρνα. Σημερινή. Γνωστού όντος ότι η ανθρώπινη κωμωδία παίζεται ως επί το πλείστον με όρους δράματος. Από την άλλη, αυτό ακριβώς το παράλογο του κόσμου, την εντροπία του παγκόσμιου πολιτισμού, μόνο η τέχνη μπορεί να εξορκίσει.