Οι “Αναμνήσεις 60 ετών” και το γλυπτό μιας απώλειας
14/04/2024
Το 1954 ο, γεννημένος στην Αγία Μαρίνα της Κάσου, Γρηγόριος Αντ. Κακομανώλης (1884-1963) προχώρησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου σε αυτοέκδοση βιβλίου 248 σελίδων με τις αναμνήσεις του 60 ετών, προσφορά στο νοτιότερο νησί των Δωδεκανήσων. Συμπεριέλαβε τη βιογραφία του, διηγήματα, την ενασχόλησή του με τον προσκοπισμό και διάφορα άρθρα.
Τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου του Κακομανώλη, οι κατά τόπους επιτροπές Κασιωτών θα τα προόριζαν για να ενισχυθεί το Ταμείο Ανοικοδομήσεως του νησιού. Στην αφιέρωση της αυτοέκδοσής του που έχει και φωτογραφικό υλικό δεν παραλείπει να μνημονεύσει τον προπάππο από τη μητέρα του, πατέρα Αντώνιο Σακελλάρη, τους προσφιλείς γονείς του και τον λίαν προώρως θανόντα μονογενή υιό του Αντωνάκη.
Ο συγγραφέας, αυτοδημιούργητος στην επαγγελματική πορεία του, ίδρυσε με τον Σπυρίδωνα Ψωρούλλα, τον οποίον γνώρισε το 1908, την εμπορική και ναυτική Εταιρεία στο Πορτ Σάιντ της Αιγύπτου. Η επιχείρηση αναπτύχθηκε με τους πιο αίσιους οιωνούς, χάρη και στην ειλικρινή συνεργασία των δύο συνιδρυτών, σημειώνοντας 25 χρόνια ζωής. Η εμπειρία του Κακομανώλη στην ιδρυμένη το 1901-2 στο Πορτ Σάιντ γερμανική γαιανθρακευτική εταιρεία “Δεκαδέ” στάθηκε καθοριστική της ακμής της.
Όμως τον Νοέμβριο του 1924 η απώλεια του δεκαεννιάχρονου μοναχογιού του Αντωνάκη σε μεγάλο αθηναϊκό νοσοκομείο από γάγγραινα που προήλθε από την αμέλεια δύο ιατρικών ειδικοτήτων στιγμάτισε την υπόλοιπη ζωή του. Και για να παρηγορηθεί αποφάσισε να ανιδρύσει οικογενειακό μαρμάρινο ταφικό μνημείο στο Α΄ Κοιμητήριο Αθηνών. Ανέθεσε τη φιλοτέχνησή στον γλύπτη Δημοσθένη Γ. Παπαγιάννη (π. 1890 μετά το 1945), ο οποίος δούλευε στην οδό Αναπαύσεως 14, και επέλεξε να αγοράσει καλό οικόπεδο για την τελευταία κατοικία του αγαπημένου παιδιού του, απέναντι και λίγο πιο κάτω από την Κοιμωμένη του Χαλεπά.
Έντονος συναισθηματισμός
Το μνημείο απεικονίζει σύμπλεγμα δύο μορφών: το ντυμένο ακόμα με τη σχολική ενδυμασία αγόρι, ο Αντωνάκης Γρ. Κακομανώλης, κάθεται στο θρανίο του και πίσω του το αγκαλιάζει προστατευτικά ο Φύλακας Άγγελός του, ο οποίος έχει επίσης και την έννοια του Πενθούντος Πνεύματος. Για τη μορφή του αγοριού γνωρίζουμε ότι είχε ποζάρει στον γλύπτη γειτονόπουλό του, γεγονός που εξασφαλίζει την απαραίτητη φυσικότητά του, ενώ η μορφή του αγγέλου διακρίνεται για το συγκρατημένα κλασικιστικό ύφος της. Πίσω από τις δύο μορφές, ο ουρανός σχηματοποιείται γεωμετρικά.
Δύο επιγράμματα, το ένα στη γαλλική και το άλλο στην ελληνική γλώσσα, εντείνουν τη συναισθηματική υπερβολή. Μέσα από τον διάλογο των ζωντανών με τον νεκρό, ο γλυκερός τόνος στην απάντηση του νεκρού αγοριού («Η Παναγιά μ’ άλλες καρδιές και Σας θα βαλσαμώση») καθιστά πιο αδύνατη την εικαστική αποτύπωση. Το σύνολο εκφράζει υπερβολικά, όσο και αν είναι οπωσδήποτε αυτονόητα, τα πένθιμα αισθήματα των γονέων και των συγγενών.
