Οι Γερμανοί χρωστούν από λεηλασίες και στη Βόρεια Ήπειρο

Δολοφονίες, πυρπολήσεις, λεηλασίες πολιτιστικής αξίας πλούτου και αφαίμαξη των έτσι κι αλλιώς περιορισμένων πόρων της τοπικής οικονομίας.

Υπάρχουν πλούσιες μαρτυρίες περί τούτου που καταδεικνύουν ότι οι γερμανικές κατοχικές δυνάμεις ενθάρρυναν και στήριξαν μισελληνικούς κύκλους εντοπίων μουσουλμάνων εθνικιστών, δημιουργώντας τους πλαίσιο ελευθέρας δράσης εις βάρος των Ορθοδόξων Ελλήνων. Επιπροσθέτως, διέπραξαν οι ίδιες πράξεις που χαρακτηρίζονται εγκλήματα πολέμου.

Έχει αποδειχθεί ότι μόνο στις περιοχές Αργυροκάστρου δολοφονήθηκαν τουλάχιστον πέντε ορθόδοξοι ιερείς με το ανάλογο ψυχολογικό αντίκτυπο που είχε στις κοινότητες των πιστών στους Αγίους Σαράντα, τη Χιμάρα, το Αργυρόκαστρο, την Πρεμετή κ.α.

Είναι εκατοντάδες οι κατοικίες που πυρπολήθηκαν στα πλαίσια των επιχειρήσεων των Γερμανών το 1943 και 1944. Ολόκληροι οικισμοί πυρπολήθηκαν, αφού προηγουμένως είχαν λεηλατηθεί.

Αναφερόμαστε σήμερα σε ένα ενδεικτικό ντοκουμέντο που είχαν συντάξει στην Μητρόπολη Αργυροκάστρου, τους εαρινούς μήνες του 1946. Είναι σύντομο, λιτό, προφανώς μη εξαντλητικό, πλην όμως αρκετά περιγραφικό, για το τι ζημιές προκάλεσαν οι γερμανικές δυνάμεις κατά την παρουσία τους στις περιοχές αυτές την περίοδο από τον Σεπτέμβριο 1943 μέχρι τον Οκτώβριο 1944.

Ας σημειωθεί ότι η Μητρόπολη τότε δεν είχε επίσκοπο. Ιταλοί και Αλβανοί εθνικιστές είχαν εξαναγκάσει τον Μητροπολίτη Παντελεήμωνα να απομακρυνθεί από την έδρα και τα καθήκοντά του του από την άνοιξη 1941, όταν ο Ελληνικός Στρατός εγκατέλειψε τις περιοχές που είχε απελευθερώσει, λόγω της γερμανικής εισβολής.

Φαίνεται ότι οι υπηρετούντες τότε στην Μητρόπολη συνέλεγαν στοιχεία για άμεσες ζημιές που είχαν προκαλέσει οι Ναζί σε ιερούς χώρους λατρείας.

Εξάλλου στο Παρίσι διεξάγονταν η Διάσκεψη Ειρήνης και κράτη και λαοί αξίωναν και προσδοκούσαν αποζημιώσεις με βάση τις ζημιές που είχαν προκαλέσει οι δυνάμεις του Γ’ Ράιχ.

Περιέχει το εν λόγω έγγραφο δέκα επτά τουλάχιστον συνταρακτικές μαρτυρίες ανεξαρτήτως των λίγων στοιχείων που παρέχει. Δύναται να εξετάσει οι ιστορικός ερευνητής καθεμιά σε λεπτομερή εξέταση και να συνδυάσει με άλλα στοιχεία στην περιοχή.

Η έστω πρόχειρη έκθεση που παραθέτουμε τεκμηριώνει εξ άλλου την ίδια πρακτική που οι Γερμανοί ακολούθησαν στον ευρύτερο χώρο του Ελληνισμού.

Ειδικοί με γνώση για τους εκκλησιαστικούς και αρχαιολογικούς θησαυρούς άρπαζαν από ναούς και μοναστήρια ιερές εικόνες με αξία καθώς και άλλα λατρευτικά αντικείμενα.

Στη συνέχεια, ακολουθούσε το πλιάτσικο στα υπόλοιπα χρήσιμα περιουσιακά στοιχεία από τους Αλβανούς μπαλίστες (φασίστες), οι οποίοι στη συνέχεια πυρπολούσαν ναούς και μοναστήρια για την κάλυψη της όλης λεηλασίας που είχε προηγηθεί.

Η σύντομη Έκθεση αναφέρεται σε τουλάχιστον δέκα περιπτώσεις. Δεν είναι οι μόνες. Είναι όμως συγκλονιστικές. Και δεν είχαν λίγα, ειδικά τα συγκεκριμένα που περιέχει ο κατάλογος. Το περιεχόμενο του εγγράφου έχει ως εξής σε μετάφραση:

«Πυρπολημένα και λεηλατημένα Μοναστήρια από τους Γερμανο-Μπαλίστες.

• 1. Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου (Τσέπο) πυρπολήθηκε πλήρως μαζί και ο Ναός του. Το σύνολο των αξιόλογων αντικειμένων του λεηλατήθηκε, μαζί και Ιερά Εικόνα ανεκτίμητης αξίας. Τα ζωντανά αρπάχτηκαν, από 250 κεφάλια γίδες έμειναν 60. Τα βοοειδή από 25 έμειναν μόνο 10. Οι ζημιές υπολογίζονται κατά προσέγγιση σε 200.000 αλβανικά φράγκα.
• 2. Η Ιερά Μονή του Τριμπουκίου. Πυρπολήθηκαν όλοι οι χώροι, διασώθηκε μόνο ο Ναός.
• 3. Μονή Σπηλαίου. Κάηκαν όλα τα δώματα. Ο Ναός διασώθηκε. Κατά τις δηλώσεις του Ηγουμένου από τα ζωντανά έμειναν μόνο 15 γίδες από 67 που είχε και τούτο διότι τις απομάκρυνε ό ίδιος στο χωριό καταγωγής του…
• 4. Μοναστήρι της Τσιάτιστας. Πυρπολήθηκε ολοκληρωτικά από τους Γερμανούς και έμεινε μόνο ο ναός. Τα ζωντανά όλα πάρθηκαν από τους Γερμανο-Μπαλίστες.
• 5. Μοναστήρι της Πέπελης. Όλο το συγκρότημα πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς. Διασώθηκε μόνο ο Ναός, μεγάλες ζημιές σε αποθέματα και εξοπλισμό.
• 6. Τα Μοναστήρια του Δρυάνου και Γιωργουτσατών υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές σε αποθέματα και ζωικό κεφάλαιο.
• 7. Το Μοναστήρι της Κάμενας πλησίον του Δελβίνου υπέστη μεγάλες ζημιές σε αποθέματα κι εξοπλισμό.

Ναοί Ενοριών:

• 1. Ιερός Ναός του Λαμπόβου του Ζάππα. Λεηλατήθηκαν όλα τα τιμαλφή. Ο Επιτάφιος (πρόκειται για δωρεά του Εθνικού Ευεργέτη Ευαγγέλου Ζάππα που είχε ανοικοδομήσει και το Ναό της Υπαπαντής του Κυρίου στη γενέτειρα του σ.μ.) μεγάλης αξίας, κατά τις πληροφορίες της Επισκοπής τούτης υπερβαίνει τα 250 Χρυσά Ναπολεόνια. Λεηλατήθηκαν και άλλα πολλά αντικείμενα του Ναού από τους Γερμανούς, και δίπλα στο Ναό όπου ήταν τα Σχολικά Κτίρια της εν λόγω Κοινότητας που είχε ιδρύσει ο Μεγάλος Ευεργέτης Κ. Ζάππας, πυρπολήθηκαν πλήρως.
• 2. Ο Ιερός Ναός της Πολύτσανης, ο Κεντρικός. Πυρπολήθηκε πλήρως μαζί με το σύνολο των εκκλησιαστικών αντικειμένων.
• 3. Ο Ιερός Ναός της Σέπερης Ζαγοριά, κάηκε εξ ολοκλήρου χωρίς τίποτε να σώθηκε από τα Εκκλησιαστικά σκεύη και τον εξοπλισμό.
• 4.Ο Ιερός Ναός στη Νίβανη. Υπέστη εκτεταμένες ζημιές.
• 5.Ο Ιερός Ναός του Καρόκι στο Δέλβινο. Κάηκε ολοσχερώς μαζί με τα Εκκλησιαστικά σκεύη. Απωλέσθηκαν και τα Ιερά βιβλία.
• 6. Ο Ιερός Ναός Σενίτσας Δελβίνου έχει ουσιαστικές καταστροφές.
• 7. Ο Ιερός Ναός Αγίων Σαράντα. Του λεηλατήθηκαν όλα τα Εκκλησιαστικά σκεύη κι αντικείμενα από τους Ιταλούς.
• 8. Οι Ναοί στα χωριά Μάλτσανη, Γριάσδιανη και Σμίνετσι – Δελβίνου. Κοινότητες τούτες που κάηκαν ολοσχερώς από τους Γερμανούς και τους Μπαλίστες, έχουν υποστεί μεγάλες ζημιές και το σύνολο των Εκκλησιαστικών σκευών με μεγάλη αξία λεηλατήθηκαν.
• 9. Οι Ναοί της περιοχής Χιμάρας όλοι έχουν υποστεί εκτεταμένες ζημιές.
• 10. Ο Ι. Ναός της Σούχας – Λιμπόχοβο. Κάηκε ολοσχερώς και μαζί όλα τα Εκκλησιαστικά σκέυη και τιμαλφή».