Οικόπεδα με θέα την Ακρόπολη!

«Και ακριβώς επειδή ο κόσμος δεν έχει τίποτε καλύτερο από το να πιστεύει το χειρότερο, ό,τι κακό λέγεται για ένα άτομο θεωρείται αυτομάτως αληθές! Έτσι ακριβώς το κουτσομπολιό αποκτά φονική υπόσταση. Και τα τριχοειδή αγγεία του κοινωνικού ιστού φουσκώνουν σχεδόν μέχρι να εκραγούν». [Αλεσσάντρο Πιπέρνο, “Ο Διωγμός”, σ. 27 Εκδόσεις Πατάκη 2010].

Όταν ήμουν φοιτητής διαπομπευόταν για βδομάδες αρχαιολόγος σε ένα νησί μετά από καταγγελία για καταστροφή αρχαίων. Το σκηνικό γνωστό: οι μπουλντόζες στο οικόπεδο, ο γείτονας με την κομμένη θέα και η κάμερα να εκθέτει την κατάσταση, παρουσιάζοντας με κατάλληλες λήψεις την εντύπωση της βλάβης των αρχαίων.

Με την εισαγωγή μου στην Αρχαιολογική Υπηρεσία ένας συνάδελφος, επίσης νεοδιόριστος, μου ανέφερε την πίεση που δεχόταν στην Εφορεία όπου εργαζόταν, λόγω των συνεχόμενων καταγγελιών για τον μορφολογικό έλεγχο προστατευμένου οικισμού. Στην παρατήρησή μου «Τι λες; Άρα, οι κάτοικοι είναι ευσυνείδητοι πολίτες», μου απάντησε ξερά: «Απλά ο ένας γείτονας καταγγέλλει τον άλλον, χρησιμοποιώντας την Αρχαιολογική Υπηρεσία».

Τα χρόνια πέρασαν και φτάσαμε σήμερα στον ντόρο για τις πολυκατοικίες της Ακρόπολης. Όπως έχει ειπωθεί, πρόκειται για μία περίπτωση, όπου οι όποιες ευθύνες για την οπτική όχληση θα πρέπει να αναζητηθούν στη μη επικαιροποίηση ενός κανονιστικού πλαισίου στην συγκεκριμένη περιοχή και όχι στη διοικητική ανεπάρκεια των αρχαιολόγων.  Από την εποχή που η συνοικία του Μακρυγιάννη μεταμορφωνόταν σε ζώνη υψηλού τουριστικού ενδιαφέροντος, οι αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες ζητούσαν την ρύθμιση του ελέγχου της εκεί οικοδομικής δραστηριότητας, χωρίς ωστόσο τα συναρμόδια υπουργεία να αποφασίζουν μία τέτοια αλλαγή.

Αντικρουόμενες γνωμοδοτήσεις ΚΑΣ

Πέραν αυτών, αντιπροσωπευτικό της αλλοπρόσαλλης κατάστασης είναι η εμπλοκή του ίδιου του ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο) στην υπόθεση. Τον Μάρτιο του 2019 μετά την διέγερση της κοινής γνώμης το ΚΑΣ ανακάλεσε την ομόφωνη γνωμοδότηση που το ίδιο είχε εκδώσει μόλις έξι μήνες πριν για την ανέγερση της μίας από τις δύο πολυκατοικίες. Η συγκεκριμένη αναδίπλωση περιγράφει για μία ακόμη φορά τον γνωστό τρόπο λειτουργίας αυτού του συλλογικού οργάνου με τις αντικρουόμενες γνωμοδοτήσεις του. Ίσως είναι καιρός κάποιος να τις καταμετρήσει.

Για την υπόθεση των πολυκατοικιών δεν θα περιόριζα την ματιά μου στην ευθεία που τις συνδέει με την Ακρόπολη, αλλά θα αναζητούσα το στίγμα που έχουν στον χάρτη της Αθήνας. Το αθηναϊκό τοπίο, όπως διαμορφώθηκε στους νεώτερους χρόνους, είναι τραυματισμένο και επιβαρυμένο, χωρίς να έχει κάποιο σταθερό ποιοτικό υπόστρωμα. Η οικονομική αξία των ακινήτων, η κλίμακα και η μορφή τους μεταβάλλονται με ταχύτατους ρυθμούς.

Αν πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, καλό θα ήταν να δούμε τις προθέσεις ενός επιφανούς κατοίκου στην νέα πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους. Όταν ο Όθων αποφάσισε να χτίσει την ανάκτορά του (το κτήριο της Βουλής), δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι με τα χρόνια ένα τείχος πολυκατοικιών θα απέκοπτε την απευθείας οπτική επικοινωνία της κατοικίας του με την Ακρόπολη.

Είναι οξύμωρο, αλλά ούτε τα ίδια τα Παλαιά Ανάκτορα κατάφεραν να διατηρήσουν το προνόμιο της οπτικής σύνδεσης με τον σημαντικότερο λόφο του Λεκανοπεδίου. Τα μπροστινά οικόπεδα κατίσχυσαν της έδρας του ανώτατου άρχοντα και του κοινοβουλευτικού βίου της χώρας, εκεί όπου παράγεται το θεσμικό πλαίσιο προστασίας του μοναδικού αρχαιολογικού χώρου.

Κανιβαλισμός και κοινωνική υποκρισία

Ενώ το αθηναϊκό αστικό τοπίο είναι ανάγλυφο, οι αναγνώσεις για τις δύο πολυκατοικίες είναι συχνά επίπεδες. Σε αυτή την ρηχή γραμμή αρκετοί σπεύδουν να προδικάσουν και να χρίσουν κάποιους ενόχους. Ο δημόσιος υπάλληλος γίνεται ο καταλληλότερος για την απαιτούμενη θυσία. Τον εγκαταλείπουν σίγουρα πολλοί. Τα κίνητρα όλων σκιάζονται, ενώ οι προβολείς θαμπώνουν τους “ενόχους”.

Διαρρέουν απόρρητα έγγραφα ενός πειθαρχικού ελέγχου που ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, ώστε να διατηρηθεί η ένταση της κανιβαλικής διάθεσης. Γνωρίζω προσωπικά ορισμένους από τους εμπλεκομένους και δηλώνω ότι εκτιμώ βαθύτατα, όπως πάρα πολλοί συνάδελφοι, το ήθος και την ακεραιότητά τους. Τέτοια εξέλιξη είναι ιδιαιτέρως λυπηρή. Το επεισόδιο αποτελεί μία ακόμη επίθεση στο κύρος των αρχαιολόγων και της Υπηρεσίας τους.

Εάν όλο αυτό γινόταν θεατρικό ή κινηματογραφικό έργο, η Ακρόπολη δεν θα υπήρχε σε κάποια σκηνή. Στα “Οικόπεδα με θέα” (το θεατρικό του David Mamet που έγινε ταινία το 1992) τα προς πώληση ακίνητα απουσιάζουν, απλά γιατί η ουσία βρίσκεται στις μηχανορραφίες και τη σκληρότητα που επικρατούν στο περιβάλλον ενός μεσιτικού γραφείου.

Δεν θα σχολιάσω περαιτέρω τον κανιβαλισμό και την κοινωνική υποκρισία που έχει ξεδιπλωθεί με αφορμή τις πολυκατοικίες της Ακρόπολης. Θυμάμαι ότι, όταν τριγύριζα στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης, γύρω από το Επταπύργιο, όλα τα αυθαίρετα κτίσματα είχαν υψωμένες ελληνικές σημαίες. Κατανοώ. Χρειάζεται πάντοτε ένα αξιακό εθνικό σύμβολο, για να καλύπτονται η απάτη και οι αυταπάτες ορισμένων.