Ομογενής εισαγγελέας κατάφερε να πάρουμε αρχαιότητες από τις ΗΠΑ

Εισαγγελική έρευνα στις ΗΠΑ, με επικεφαλής έναν ελληνικής καταγωγής βοηθό εισαγγελέα, οδήγησε στην επιστροφή στην Ελλάδα 55 αρχαιοτήτων που είχαν διακινηθεί παράνομα και αγοραστεί από συλλέκτες. Βασικό ρόλο έπαιξε ο 63χρονος Ματθαίος Μπογδάνος, που έχει αφιερώσει την ζωή του στο κυνήγι των αρχαιοκάπηλων. Ανάμεσα στις αρχαιότητες που επέστρεψαν και ένας κούρος.

Ο Μπογδάνος, γιος Έλληνα μετανάστη από τη Λήμνο, διάβαζε τα μεσημέρια στην ταβέρνα του πατέρα του και μετά σερβίριζε. Τον ενδιέφερε η πυγμαχία (στην οποία είχε μάλιστα καλές επιδόσεις για δυο δεκαετίες) και ο στρατός. Κατετάγη και παράλληλα κατάφερε να πάρει τρία πτυχία σε κλασικές, νομικές και στρατηγικές σπουδές.

Όταν υπηρετούσε στο Ιράκ, το μουσείο της Βαγδάτης απογυμνώθηκε από αμέτρητες αρχαιότητες και για πέντε χρόνια ο Μπογδάνος ηγείτο μιας ομάδας που είχε αποστολή την ανεύρεση των κλαπέντων αντικειμένων. Για την έρευνά και τα αποτελέσματά της βραβεύθηκε από τρεις φορείς στις ΗΠΑ.

Μέχρι το 2006 η ομάδα του κατάφερε να εντοπίσει πάνω από  10.000 έργα που διακινούνταν παράνομα και είχαν κλαπεί από το ιρακινό μουσείο ή και από άλλα. Έγραψε μάλιστα και ένα βιβλίο, με τίτλο “Οι Κλέφτες της Βαγδάτης και το πάθος ενός πεζοναύτη για Αρχαίους Πολιτισμούς”.  Το 2010, όταν ολοκλήρωσε την τελευταία του αποστολή στο Αφγανιστάν, μετατέθηκε στην Εισαγγελία, καθώς είχε και πτυχίο νομικής. Συνέχισε με πάθος να αναζητεί κλεμμένους θησαυρούς από μουσεία.

Οι αρχαιότητες που εντόπισε

Όσον αφορά στις ελληνικές αρχαιότητες που εντόπισε, παραδόθηκαν, σε ειδική τελετή, στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού από τον Αλβιν Μπραγκ, Γενικό Εισαγγελέα του Μανχάταν. Από αυτά τα αντικείμενα, τα 47 προέρχονταν από την λεγόμενη “Συλλογή M. Steinhardt”, όμως εντοπίστηκαν και οκτώ έργα προϊστορικής εποχής από την Θεσσαλία που δεν ανήκαν στην συλλογή. Ο Άλβιν Μπραγκ εξέφρασε τον ενθουσιασμό του και απένειμε τα εύσημα στην ομάδα του ομογενούς, Βοηθού Εισαγγελέα, Μάθιου Μπογδάνου και του Ειδικού Πράκτορα Ερευνών της Υπηρεσίας Εσωτερικής Ασφάλειας Ρίκυ Πατέλ.

«Είναι τιμή μου», είπε στην προσφώνησή του, «που είμαι εδώ και συνέβαλα σε αυτή τη διαδικασία. Ευχαριστώ για την πολύ καλή δουλειά τους συνεργάτες μας, τον ειδικό πράκτορα Ρίκυ Πατέλ και τον Μάθιου Μπογδάνο και την ομάδα του, ο οποίος ήταν εξαιρετικά ουσιαστικός σε αυτήν την έρευνα. Είναι μια καταπληκτική ομάδα αυτή που έχει συστήσει ο Μπογδάνος», είπε ο γενικός εισαγγελέας του Μανχάταν.

Ο κ. Μπογδάνος πρόσθεσε σεμνά ότι τα αντικείμενα δεν βρέθηκαν μόνον από την έρευνα της δικής του ομάδας, αλλά και από παράλληλη έρευνα της Εισαγγελίας της Νέας Υόρκης. Η συλλογή του 83χρονου πλέον Μάικλ Στάινχαρντ παραδόθηκε στις αμερικανικές αρχές πέρσι μετά από πολλά παζάρια και ο δισεκατομμυριούχος χρηματιστής ναι μεν γλίτωσε τη φυλακή, αλλά παρέδωσε όλα τα αντικείμενα για τα οποία δεν είχε πιστοποιητικά νόμιμης αγοράς και του απαγορεύθηκε να αγοράσει αρχαιότητες για το υπόλοιπο της ζωής του.

Ο κούρος χρονολογείται στο 560 π.Χ., έχει ύψος 78,8  εκατοστά και θεωρείται έργο Βοιωτού γλύπτη. Το χάλκινο γλυπτό με κεφαλή γρύπα χρονολογείται στο 660 π.Χ. έχει ύψος 31,24 εκατ. και προέρχεται από την Σάμο αν και ως σύμβολο ο γρύπας συνδέεται με την μινωική Κρήτη.

Από την Κρήτη είχε κλαπεί και πωληθεί και η λάρνακα που βρέθηκε και κατασχέθηκε στη συλλογή του χρηματιστή. Χρονολογείται στο 1400-1200 π.Χ. Την αγόρασε το 2016 –άγνωστο από ποιον– ένας μεσάζοντας ονόματι υποτίθεται Ευγένιος Αλεξάνδρου, με θεωρητική έδρα της επιχείρησής του τις Σεϊχέλες, έναντι 574.000 δολαρίων. Η αγορά έγινε για λογαριασμό του Στάινχαρντ. Ο συλλέκτης τον πλήρωσε μέσω μιας χρηματοπιστωτικής εταιρείας που ξέπλενε χρήμα, με έδρα την Μάλτα. Η λάρνακα (φέρετρο της αρχαιότητας) σήμερα “πιάνει στην πιάτσα” το ένα εκατομμύριο δολάρια.

Στην τσιμπίδα του νόμου

Ο Στάινχαρντ είχε αποκτήσει παράνομα από αρχαιοκάπηλους δεκάδες αρχαιότητες, από 11 χώρες και έπεσε στην τσιμπίδα του νόμου από μια ελληνική αρχαιότητα (μαρμάρινη κεφαλή αλόγου του 500 π.Χ.) που είχε δανείσει για να εκτεθεί σε μουσείο. Η αγορά της δεν μπόρεσε να νομιμοποιηθεί και άρχισαν οι έρευνες.

Μετά από τρία ολόκληρα χρόνια ερευνών, ο ζάπλουτος χρηματιστής δέχθηκε να παραδώσει 180 κομμάτια των συλλογών του (από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές συλλογές στον κόσμο). Αυτά που παρέδωσε εκτιμάται ότι έχουν αξία 70 εκατομμυρίων δολαρίων, αν και για εμάς είναι πραγματικά ανεκτίμητα. Είχαν κλαπεί από την Ελλάδα, την Μικρά Ασία, την Βουλγαρία, την Αίγυπτο, το Ιράκ, το Ισραήλ, την Ιταλία, την Ιορδανία, τον Λίβανο και την Συρία.

Τα κομμάτια που παραλάβαμε είχαν φιλοτεχνηθεί στην Θεσσαλία, στην Κρήτη, στην Πάρο, στη Νάξο, στην Σάμο και στην Ρόδο. Δυστυχώς το υπουργείο Πολιτισμού δεν παρέχει αναλυτικές πληροφορίες για τα αντικείμενα και έτσι όσα μάθαμε, τα διαβάσαμε στους New York Times και σε άλλα ειδικά αρχαιολογικά έντυπα που αναφέρονται κάπως αναλυτικά στα 180 αντικείμενα που παρέδωσε ο Στάινχαρντ. Μεταξύ αυτών που παραδόθηκαν στην Ελλάδα είναι αγγεία και ξίφη και εδώλια.

Να προσθέσουμε και μια “κακία” για την Τουρκία, η οποία έχασε ένα εξαιρετικό έργο –όχι πως ήταν και δικό της δηλαδή, αλλά πάντως κλάπηκε από την Μικρά Ασία και μπορούσε να το διεκδικήσει. Συγκεκριμένα ο Στάινχαρτν είχε πάρει από αρχαιοκάπηλους ένα σπανιότατο αντικείμενο, ένα ρυτόν (για χοές ή για να πιει κάποιος κάτι σε τελετουργία) με κεφαλή ελαφιού που φιλοτεχνήθηκε το 400 π.Χ. στη Μικρά Ασία –στην αρχαία Μύλασα, κοντά στην Αλικαρνασσό και την Κνίδο.

Το ρυτό κλάπηκε το 1991 από την Μύλασα και εμφανίστηκε το 1993, όταν ο Στάινχαρντ θρασύτατα το δάνεισε για έκθεση στο μητροπολιτικό μουσείο της Νέας Υόρκης. Όταν διαπιστώθηκε ότι ήταν αγορασμένο από αρχαιοκάπηλους, κατασχέθηκε. Η Τουρκία, ενώ ειδοποιήθηκε ότι μπορεί να το ζητήσει πίσω, έχασε την προθεσμία, οπότε το κράτησαν οι Αμερικανοί και εκτιμάται ότι αξίζει τρία εκατομμύρια δολάρια.

Και τα ανωτέρω αντικείμενα βρέθηκαν στην συλλογή του Στάινχαρντ. Η κουκουβάγια και η πάπια εκτιμάται ότι είναι πρωτοκορινθιακού ρυθμού του 650 π.Χ., ενώ το κριάρι είναι από την Ιωνία.