Παναγία των Παρισίων: και μετά τι;

Είναι φυσικό και αναμενόμενο, μετά από την οιαδήποτε καταστροφή μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, το συλλογικό σώμα μιας κοινωνίας να αντιδρά κυρίως με το θυμικό του, με το συναίσθημα. Πολύ περισσότερο, όταν το μνημείο που επλήγη έχει συνδεθεί με την ταυτότητα μιας ηπείρου, όπως στην προκειμένη περίπτωση. Και προφανώς δεν είναι αποκλειστική υπόθεση του λαού του μόνο…

Μια ψυχραιμότερη αντιμετώπιση θα επέβαλε να σκεφτούμε πέρα από συνωμοσίες και σκοπιμότητες, να σταθούμε δηλαδή περισσότερο στον ίδιον τον παραλογισμό που κρύβεται πίσω από το τυχαίο. Η θεά Τύχη, η ρωμαϊκή Fortuna, παρουσιάζεται να στρέφει όπου επιθυμεί το τιμόνι του καραβιού που κυβερνάει, και στην καιρική δυσμένεια (δεν είναι άτοπη η νεοελληνική χρήση του όρου «φουρτούνα» για κάθε θαλασσινή ή άλλη συμφορά), το ίδιο και τον τροχό ή το κέρας της Αμαλθείας, της αφθονίας, που κρατάει!

Στην περίπτωση της λογοκρατούμενης Γαλλίας, το ζήτημα καταντά οδυνηρό. Δεν υπήρξαν οι δέουσες προβλέψεις; Ή η αιτία είναι απτότερη, με αφετηρία οικονομική, η οποία φαίνεται να έχει επιφέρει την καθίζηση των ανθρώπινων συνειδήσεων, ακόμα και όταν αυτές έχουν την αρμοδιότητα και την υποχρέωση να βρίσκονται μέσα σε τέτοιο μνημείο;

Χτυπήθηκε ένα σύμβολο, ναι! Αλλά πρέπει να αναλογιστούμε πώς θα αντιπαλέψουμε τις έκδηλες αιτίες του κακού, τόσο του πολιτισμικού όσο και του όντως συνειδησιακού. Δεν είναι η μυθολογημένη επική εικόνα του Βίκτωρος Ουγκό (1802-1885) το 1831, που προσωποποίησε το μεσαιωνικό παρελθόν, όπως είδε ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943). Ίσως η ευστοχότερη εικόνα της άμεσης σχέσης του ανεπανάληπτου ναού και του κορυφαίου Γάλλου συγγραφέα δόθηκε από τον Δημήτρη Χαντζόπουλο (γ. 1956), στο σκίτσο του στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» (17 Απριλίου), με την καίρια αντιστροφή: την βρεφοκρατούσα Παναγία να αποτίνει τιμή στο μνημείο του Ουγκό που έχει στηθεί μπροστά από την Παναγία των Παρισίων.

Διατυπώθηκαν απόψεις για την κατανοητή ανάγκη της αποκατάστασης της Παναγίας των Παρισίων, στο κλίμα μάλλον ρομαντικού, φορτισμένου από το παρελθόν, τρόπου. Ορισμένα επιστημονικά χέρια δεν έχασαν την ευκαιρία να γράψουν για σχηματική, αλλά ευθεία, συνέχεια της Παναγίας των Παρισίων, του Παρθενώνα, του Κολοσσαίου και της Αγίας Σοφίας! Το βασικό όμως δίλημμα μοιάζει να παραμένει: πρόσδεση στο αναμφίβολης αξίας παρελθόν ή πρόταση, μέσω των αξιών του, προς ένα ανοιχτό μέλλον;