Παναγία των Παρισίων: Μια ιστορία παθών

Στις φλόγες παραδόθηκε το απόγευμα της Δευτέρας η Παναγία των Παρισίων, ο ναός σύμβολο της Γαλλίας και της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής. Ένα κτίσμα συνυφασμένο με την ιστορία του γαλλικού λαού, σύμβολο του ευρωπαϊκού πολιτισμού, που ακόμη και αυτοί που δεν το είδαν ποτέ από κοντά, το ανάπλασαν με την φαντασία τους, μέσα από το ομώνυμο, επίσης αριστούργημα, έργο του Βίκτωρα Ουγκό.

Οι φλόγες που εξαπλώθηκαν σε όλο τον ναό είχαν ως αποτέλεσμα να καταρρεύσει το εμβληματικό βέλος του κωδωνοστασίου, το κωδωνοστάσιο, όπου φώλιαζε ο Κουασιμόδος, και ο τρούλος. Πρόκειται για μια τραγωδία για την ανθρωπότητα και τον παγκόσμιο πολιτισμό, παρότι, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, ο εμβληματικός ναός γλίτωσε από την ολοκληρωτική καταστροφή.

Η Παναγία των Παρισίων, γνωστή και ως Νοτρ Νταμ ντε Παρί ή απλώς  Νοτρ Νταμ, είναι ο μητροπολιτικός ρωμαιοκαθολικός ναός της πόλης του Παρισιού. Αυτό το μοναδικό γοτθικό αριστούργημα βρίσκεται στο Ιλ ντε λα Σιτέ του ποταμού Σηκουάνα, στην «καρδιά» της γαλλικής πρωτεύουσας.

Η Νοτρ Νταμ άρχισε να κατασκευάζεται το 1163 και ολοκληρώθηκε 109 χρόνια αργότερα, το 1272. Τον θεμέλιο λίθο του ναού έθεσαν ο Πάπας Αλέξανδρος Γ΄ και ο Βασιλεύς Λουδοβίκος Ζ΄ και από εκείνη την στιγμή μέχρι την αποπεράτωσή του, αλλά και αργότερα, έως το 1375, ο ναός έγινε το επίκεντρο της συγκέντρωσης όλων των καλλιτεχνών της εποχής και των φορέων  της πνευματικής καλλιέργειας. Πάνω στα θεμέλιά του άλλωστε ιδρύθηκε και το πασίγνωστο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, η Σορβόννη.

Το 1699, ο οξυκόρυφου ρυθμού ναός, με το δικαιολογητικό της επισκευής του, υπέστη ακρωτηριασμούς, ενώ και στην διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης καταστράφηκαν αρκετά από τα ανάγλυφα των τοίχων του και αποκεφαλίστηκαν δεκάδες αγάλματα. Ακόμη και το 1804, όταν εκεί στέφθηκε αυτοκράτορας ο Ναπολέων Βοναπάρτης, ο ναός βρισκόταν σε άθλια κατάσταση.

Λίγα χρόνια αργότερα ωστόσο, το 1831, ο ρομαντικός Βίκτωρ Ουγκώ, με το μυθιστόρημά του «Παναγία των Παρισίων», ώθησε πολίτες και Πολιτεία να ζητήσουν την επιτάχυνση των εργασιών αποκατάστασης του ναού. Στην αναστήλωση που έγινε στην διάρκεια του 190υ αιώνα προστέθηκε από τον αρχιτέκτονα Eugène Viollet-le-Duc και το κωδωνοστάσιο, το ύψος του οποίου έφτανε τι 90 μέτρα.

Πάθη ιστορικά, πάθη ανθρώπων

Το βιβλίο του Ουγκώ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση του ναού. Και ο ίδιος ο ναός όμως, η Παναγία των Παρισίων ήταν πάντα ένα ανοιχτό βιβλίο. Και αυτό γιατί οι μεσαιωνικές τοιχογραφίες της κεντρικής πύλης (η Δευτέρα Παρουσία, ο βίος της Παρθένου Μαρίας και εικόνες από τη ζωή της Αγίας Άννας), η  στοά των βασιλέων της Ιουδαίας και του Ισραήλ, που βρίσκεται πάνω από τις τρεις Πύλες, αλλά και τα ζωγραφισμένα αγάλματα ήταν η Βίβλος των αναλφάβητων του Μεσαίωνα.

Η Παναγία των Παρισίων υπήρξε όμως και ένας χώρος πάθους, στην ιστορία, την αρχιτεκτονική και την λογοτεχνία, ήδη από το 1314. Ήταν η χρονιά που με εντολή του βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππου του Ωραίου ρίχνονταν στην πυρά, στον περίβολο του ναού, ο Μεγάλος Μάγιστρος των Ναϊτών, οι Μάγιστροι της Ακουϊτανίας και της Νορμανδίας και ο Μεγάλος Επιθεωρητής του Τάγματος, σημαίνοντας το τέλος ενός ιδιότυπου οικονομικού πολέμου.

Αιώνες αργότερα, γύρω στα 1790, οι Γάλλοι επαναστάτες είδαν τον διάκοσμο του ναού ως σύμβολο της εξουσίας των βασιλέων που καθαίρεσαν, και, στο πνεύμα της εποχής, επιδόθηκαν στην καταστροφή θρησκευτικών απεικονίσεων και στον αποκεφαλισμό αγαλμάτων.

Με επίκεντρο τον ίδιο ναό έστησε το δικό του πάνθεον των ρομαντικών παθών, στο ομώνυμο κλασσικό μυθιστόρημά του, και ο Βίκτωρ Ουγκό. Και όλοι οι επισκέπτες της Παναγίας των Παρισίων, εκτός από τους μεσαιωνικούς φύλακες, τα γκαργκόιλ, έβλεπαν πάντα με την φαντασία τους τον Κουασιμόδο στο κωδωνοστάσιο και την τσιγγάνα Εσμεράλδα να χορεύει στον περίβολο του ναού. Πάντα, εκτός από την Δευτέρα 15 Απριλίου 2019, την ημέρα που στην Παναγία των Παρισίων «χόρευαν» μόνον οι φλόγες τον δικό τους καταστροφικό χορό.