Η επιστολή παραίτησης του Λιβαθινού από το Εθνικό Θέατρο – Όλο το παρασκήνιο

Στη δίνη νέων εξελίξεων βρίσκεται και πάλι το Εθνικό Θέατρο με την παραίτηση που υπέβαλε σήμερα από τη δραματική σχολή – όπως είχε προαναγγελθεί – ο Στάθης Λιβαθινός, καταξιωμένος ηθοποιός-σκηνοθέτης και πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής της πρώτης σκηνής της χώρας. Ανακοίνωση για το θέμα εξέδωσε και το Εθνικό Θέατρο, αναπάντητα, ωστόσο, παραμένουν κάποια ερωτήματα.

Το ρεπορτάζ του SLpress είχε εγκαίρως επισημάνει ότι o Λιβαθινός θα το έκανε.  Ο ηθοποιός-σκηνοθέτης δημοσιοποίησε την επιστολή της παραίτησής του, η οποία φέρει τον τίτλο “Επίλογος” και αναφέρει:  «Αγαπημένες μου μαθήτριες και αγαπημένοι μου μαθητές. Μετά και την τελευταία σας άρνηση να συνεργαστείτε μαζί μου έστω για 2 ώρες την βδομάδα, ώστε να ολοκληρώσετε τον κύκλο των σπουδών σας, μέσα στις δύσκολες εποχές που διανύουμε, δεν μου μένει τίποτα άλλο από το να σας αποχαιρετήσω».

»Ζητώ και πάλι συγγνώμη αν τυχόν πλήγωσα κάποια ή κάποιον από σας – η όποια αυστηρότητά μου δεν έκρυβε τίποτα περισσότερο από έγνοια και αγωνία, ώστε να αποκτήσετε τα απαραίτητα εφόδια για τη μελλοντική σας πορεία στο θέατρο. Χρειάστηκε πολύς κόπος και επιμονή χρόνων για να μπορέσω επιτέλους να δημιουργήσω αυτό το Τμήμα Σκηνοθεσίας, στο οποίο βρίσκεστε σήμερα, αλλά και να διαθέτει η Σχολή του Εθνικού Θεάτρου τις υποδομές που διαθέτει. Κρατήστε μόνο τα καλά κι αλλάξτε το θέατρο. Σας ευχαριστώ για όλα, όπως και τη διευθύντρια της Σχολής, αλλά και όσους συναδέλφους με στήριξαν. Καλή συνέχεια».

Τον “επίλογο” του Στάθη Λιβαθινού στην σχέση του με την πρώτη σκηνή της χώρας και την Σχολή που ο ίδιος ίδρυσε, με “πολύ κόπο και επιμονή χρόνων”, όπως λέει, επιβεβαίωσε και το Εθνικό Θέατρο. Στην ανακοίνωση που υπογράφουν ο πρόεδρος του ΔΣ, η καλλιτεχνική διευθύντρια και η διευθύντρια της Δραματικής Σχολής υπογραμμίζουν ότι ο σκηνοθέτης «έλαβε την απόφαση να αναστείλει επ’ αόριστον τα διδακτικά καθήκοντά του».

Στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται ότι «παρά τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε η διευθύντρια της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, δυστυχώς δεν κατέστη εφικτό να θεραπευθεί η δυσαρμονία που ανέκυψε κατά τη διδακτική διαδικασία και να επανέλθει κλίμα συνεργασίας και συναντίληψης μεταξύ του καθηγητή κ. Στάθη Λιβαθινού και των σπουδαστών της Σχολής». Και για τον λόγο αυτό, «ο κ. Λιβαθινός, έχοντας τη διάθεση να διευκολύνει τη λειτουργία και το εκπαιδευτικό έργο της Δραματικής Σχολής αλλά και να αποφορτίσει την κατάσταση, έλαβε την απόφαση να αναστείλει επ’ αόριστον τα διδακτικά καθήκοντά του».

Εδω προκύπτει όμως ένα άλλο ερώτημα. Η “συνεργασία” καθηγητή φοιτητών είναι αναμφίβολα μια απαραίτητη διάσταση σε οποιαδήποτε εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτή η “συναντίληψη” τι ακριβώς περιλαμβάνει όμως; Είναι οι φοιτητές συνδημιουργοί του προγράμματος σπουδών και της διδακτικής διαδικασίας; Καθορίζουν οι σπουδαστές τι θα διδαχθούν και κυρίως πως; Γιατί αν συμβαίνει αυτό, τότε δεν χρειάζονται καθηγητές, κάλλιστα μπορεί να “διδάσκει” ο ένας τον άλλον.

Παρασκήνιο

Πως όμως προέκυψε όλη αυτή η αναστάτωση και μάλιστα λίγες μόλις ημέρες μετά τις σοκαριστικές καταγγελίες σε βάρος του Δημήτρη Λιγνάδη, του τέως καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού, ο οποίος έχει ήδη προφυλακιστεί για βιασμό κατά συρροή; Ας ξεκαθαρίζουμε λίγο τα πράγματα, επειδή μάλλον έχουμε χάσει τη μπάλα. Ο Στάθης Λιβαθινός δεν κατηγορείται ούτε για βιασμό ούτε για σεξουαλική παρενόχληση. Στην ουσία, θεσμικά, δεν έχει κατηγορηθεί για κάτι και είναι περίεργο το πώς κυκλοφόρησε το όνομά του ως φερόμενου για αποπομπή ή υπό παραίτηση από τη θέση διδάσκοντα στη Δραματική Σχολή του Εθνικού.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στις 30 Ιανουαρίου, και ενώ είχαν αρχίσει οι αποκαλύψεις για κακοποιητικές συμπεριφορές στον καλλιτεχνικό χώρο, οι οποίες δεν περιορίζονταν στις κακουργηματικού χαρακτήρα καταγγελλόμενες πράξεις εναντίον του Δημήτρη Λιγνάδη, οι σπουδαστές της Δραματικής Σχολής εξέδωσαν μία ανακοίνωση συμπαράστασης προς τα θύματα.

Μέρος αυτής της ανακοίνωσης περιελήφθη και στην κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν διδάσκοντες και σπουδαστές της Δραματικής Σχολής, μετά τη συνάντηση που είχαν στις 6 Φεβρουαρίου για να αποκατασταθεί «το τραυματισμένο κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης» μεταξύ τους. Κάτι το οποίο, όπως οι ίδιοι ανέφεραν, στην από κοινού ανακοίνωσή τους, συνέβη μετά την συγκεκριμένη συνάντηση.

Σε αυτήν την ανακοίνωση, όπως και στην πρώτη, αναφέρεται ότι «οι σπουδαστές αναφέρθηκαν σε μεμονωμένα περιστατικά που αφορούσαν πρακτικές διδασκαλίας, όπου παρατηρήθηκε αυταρχική συμπεριφορά και, κατά τα λεγόμενα των σπουδαστών, χρησιμοποιήθηκαν μειωτικά, απαξιωτικά και ομοφοβικά σχόλια, τα οποία τραυμάτιζαν την αξιοπρέπειά τους και δημιουργούσαν ένα κλίμα διακρίσεων και φόβου. Τα παράπονα αυτά εκφράστηκαν ανοιχτά, ενώπιον του συνόλου διδασκόντων και σπουδαστών. Η Σχολή έχει προχωρήσει ήδη στη διερεύνηση των περιστατικών που αναφέρθηκαν, ώστε να επιλυθούν τα ζητήματα».

Μετά την πρώτη ανακοίνωση του Συλλόγου Σπουδαστών, η διεύθυνση της Σχολής τους είχε καλέσει, και σωστά έπραξε, να καταγγείλουν συγκεκριμένες περιπτώσεις απαξιωτικής συμπεριφοράς εις βάρος τους. Ακολούθησε, ωστόσο, η συνάντηση διδασκόντων-σπουδαστών και η κοινή ανακοίνωσή τους, η οποία ανέφερε ότι αποκαταστάθηκε «το τραυματισμένο κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης».

Φεύγει ο Λιβαθινός από το Εθνικό

Οι πληροφορίες θέλουν, πάντως, να υπάρχουν καταγγελίες για αυταρχική συμπεριφορά του Στάθη Λιβαθινού. Ο σκηνοθέτης, ερωτηθείς από το protothema.gr εάν έχουν εκφραστεί παράπονα για τον ίδιο από σπουδαστές του, παρέπεμψε στην κοινή ανακοίνωση σπουδαστών-καθηγητών.

Τι σημαίνει όμως αυταρχική συμπεριφορά, ειδικά μέσα στο πλαίσιο μιας διδασκαλίας που εμπεριέχει και την εξάσκηση; Πόσο αυταρχικός μπορεί να χαρακτηριστεί, ένας απαιτητικός δάσκαλος, ανεξαρτήτως της περίπτωσης Λιβαθινού; Σχόλια του τύπου “πως απήγγειλες έτσι το ποίημα” ή “τι μονόλογος ήταν αυτός” μπορούν να χαρακτηριστούν απαξιωτική συμπεριφορά, ειδικά όταν πρόκειται για ηθοποιούς που θα πρέπει να είναι σε θέση να διαχειριστούν ακόμα και αποδοκιμασίες από το μελλοντικό κοινό τους; Γιατί αν μιλάμε για αυτό, τότε “κάποιον λάκκο έχει η φάβα”.

Για την ιστορία, ο Στάθης Λιβαθινός υπήρξε ιδρυτής και διευθυντής της  Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, επί καλλιτεχνικής διεύθυνσης Νίκου Κούρκουλου, καθώς και δημιουργός του Εργαστηρίου Σκηνοθεσίας Θεάτρου, από το οποίο βγήκαν πολλές “φουρνιές’ σκηνοθετών. Υπήρξε, επίσης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου κατά την περίοδο 2015-2019, πριν αντικατασταθεί από τον Δημήτρη Λιγνάδη, παραμένοντας δάσκαλος στη δραματική σχολή.