Ο ζωγράφος και σκιτσογράφος των New York Times Pedro Pastor μιλάει στο SLpress

Ο Pedro Pastor ή αλλιώς Perico Pastor είναι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους καλλιτέχνες και illustrators της Καταλονίας. Γεννήθηκε το 1953 στο Ουργκέλ της Καταλονίας και μετακόμισε στη Βαρκελώνη στα 11 του. Σπούδασε αρχιτεκτονική και μαθηματικά, ενώ το 1974 εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις στην Αφρική. Το 1976 πήγε στη Νέα Υόρκη της Αμερικής, όπου έμεινε 13 χρόνια. Εκεί έκανε την πρώτη ατομική του έκθεση το 1980, ενώ συμμετείχε σε μεγάλες εκθέσεις σε διάφορες πόλεις όπως τη Νέα Υόρκη, το Μαϊάμι, το Χονγκ Κονγκ, το Τόκυο, το Παρίσι, τη Μαδρίτη και τη Βαρκελώνη.

Εργάστηκε για μια δεκαετία ως σκιτσογράφος στη New York Times και από το 1989 κατοικεί στη Βαρκελώνη. Το 1989 συμμετείχε στο μεγαλύτερο Art Show κατά του AIDS στη Νέα Υόρκη. Έχει βραβευτεί με το Morera Medal στη Lleida και το 1997 πήρε το ειδικό βραβείο της Ισπανικής Επιτροπής για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στον Αθλητισμό στις Καλές Τέχνες (Spanish Committee in the Biennial of Sports in the Fine Arts). Σήμερα, εκτός από τις εκθέσεις που συμμετέχει, εργάζεται στη La Vanguardia της Ισπανίας σχεδιάζοντας εξώφυλλα και κάνοντας σκίτσα.

• Πώς ξεκινήσατε την ενασχόλησή σας με τη ζωγραφική; 

Από όσο με θυμάμαι, η ζωγραφική για εμένα δεν ήταν επάγγελμα! Ήταν παιχνίδι. Όπως έπαιζα ποδόσφαιρο και διασκέδαζα, έτσι ακριβώς γινόταν και με τη ζωγραφική. Ήταν κάτι που το απολάμβανα. Σε γενικές γραμμές είμαι αυτοδίδακτος. Φοίτησα έναν χρόνο κοντά στον καλλιτέχνη Ντανιέλ Αργκιμόν, μαθαίνοντας την τεχνική της παραδοσιακής λιθογραφίας. Μετά τη στρατιωτική μου θητεία έκλεισα ένα εισιτήριο για τη Νέα Υόρκη, χωρίς επιστροφή στη φίλη Angels Ribes. Δεν είχα κάτι να με περιμένει εκεί, ήταν μια καλή ευκαιρία για δημιουργία. Έπρεπε να χρησιμοποιήσω τη φαντασία μου και να αυτοσχεδιάσω για το τι θα κάνω.

Για να επιβιώσω δίδασκα σε ένα ιδιωτικό σχολείο ισπανικά και γαλλικά. Έναν χρόνο μετά μου έκαναν τεράστια χάρη και δεν μου ανανέωσαν τη σύμβαση. Χάρη, γιατί κατάλαβα πως για να είμαι ευτυχισμένος θα έπρεπε να κάνω μια πιο ελεύθερη δουλεία. Τότε έχοντας κάποιες οικονομίες στην άκρη αποφάσισα να χαλαρώσω και να ακολουθήσω έναν κανόνα: “Να κάνω τα πράγματα, μόνο όταν θέλω να τα κάνω”.

Έτσι, δίνοντας χρόνο στον εαυτό μου πέρασα μία περίοδο απολαμβάνοντας τις μικρές καθημερινές στιγμές. Για κάποιους μπορεί να φανεί σαν χάσιμο χρόνο, όμως για εμένα ήταν ένα πολύτιμο διάστημα. Αργά αλλά σταθερά κατάφερα να δημιουργήσω ένα πελατολόγιο από εφημερίδες και περιοδικά για τα σκίτσα μου. Κι έτσι, μεταξύ άλλων, ξεκίνησε μια περίοδος δέκα χρόνων συνεργασίας με τη New York Times, δημοσιεύοντας καθημερινά τα σκίτσα μου, εξασφαλίζοντάς μου ένα πολύ καλό μεροκάματο.

• Πώς η καθημερινότητά σας μέσα από τα σκίτσα σας οδήγησε στη δημιουργία ενός έργου τέχνης;

Όταν ξεκίνησα να ζωγραφίζω, το έκανα μόνο με τις πένες μου. Έπειτα εμπλούτισα τη γκάμα μου με ανατολίτικα χαρτιά, βούρτσες, ιαπωνικά και κινέζικα μελάνια. Ποτέ δεν έμαθα την τεχνική της καλλιγραφίας, απλώς ανακάλυψα τα εργαλεία. Το γεγονός ότι χρησιμοποιούσα εργαλεία τα οποία μου ήταν εντελώς άγνωστα, σήμαινε ότι έπρεπε να προσαρμοστώ στις απαιτήσεις τους.

Δεν έμαθα ποτέ Sumi ή κινέζικη καλλιγραφία, χρησιμοποιούσα όμως πάντα τη δική μου έμπνευση στα εργαλεία και για τον λόγο αυτόν δεν κρατάω τις βούρτσες όπως προστάζει η κινέζικη τεχνική. Προσπαθούσα να μιμηθώ τα αποτελέσματα που έβλεπα στις καλλιγραφίες, χωρίς να ξέρω τον παραδοσιακό τρόπο προσέγγισής τους. Χρησιμοποιούσα το δικό μου στυλ. Στην έκθεση που με κάλεσαν το 1988 στο Χονγκ Κονγκ τα έργα μου έλαβαν πολύ καλές κριτικές, γιατί ένιωθαν ότι δεν προσπαθώ να μιμηθώ την τεχνική τους.

• Ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο δουλεύετε;

Είμαι ευχαριστημένος με αυτά που κάνω. Η βασική μου συνταγή; Ακούω προσεκτικά τα εργαλεία μου και τις ιδέες του μυαλού μου. Δημιουργώ ιστορίες οι οποίες συνεχώς ανανεώνονται και επιβεβαιώνονται από αυτά που βλέπω γύρω μου. Όταν δουλεύω καλά σημαίνει ότι δουλεύω με αυτοπεποίθηση και για να ξεκινήσω χρειάζεται να κάνω μια προετοιμασία και να πάρω κάποιες αποφάσεις, “να προετοιμάσω το έδαφος”. Το σωστό χαρτί, τα σωστά εργαλεία και υλικά. Και τότε κάθομαι μπροστά στο χαρτί και ξεκινάω. Πολλές φορές χωρίς να έχω κάτι στο μυαλό μου.

Το βασικότερο για εμένα είναι να έχεις εμπιστοσύνη στα υλικά εργαλεία σου αλλά και στα υλικά του μυαλού σου, τις ιδέες σου! Δεν θα σε προδώσουνε! Και τότε θα ανακαλύψεις και θα δεις να βγαίνουν πράγματα που δεν είχες δει προηγουμένως.

• Πετυχαίνει πάντα αυτό;

Για να το πετύχεις χρειάζεται να προσαρμόζεσαι και στις ανάγκες της αγοράς. Έτσι σε μια συζήτηση που είχα με τον γκαλερίστα μου βγήκε το συμπέρασμα ότι οι μεγάλοι πίνακες είναι ωραίοι κι εκθαμβωτικοί. Χρειάζονται όμως και μικρότεροι, διότι υπάρχουν άτομα τα οποία δεν μπορούν να αγοράσουν μεγάλους και ίσως δεν έχουν τον ανάλογο χώρο να τους τοποθετήσουν.

Έτσι, καθώς σκεφτόμουν αυτή τη συζήτηση, φτάνοντας στο στούντιό μου παρατήρησα τυχαία μια νεαρή μητέρα η οποία κρατούσε στα χέρια της τον μικρό γιο της. Και πραγματικά, ήταν τόσο κουρασμένη που τα μάτια της σχεδόν έκλειναν! Έχω τέσσερις γιους και γνωρίζω πως είναι να μην κοιμάσαι μέρες και νύχτες για τα παιδιά σου. Γύρισα στο σπίτι έβαλα τα χαρτιά στο τραπέζι, άκουσα τα υλικά μου, εμπιστευτικά τη διαδικασία και… 25 πίνακες εμφανίστηκαν, οι οποίοι θα αποτελέσουν το κεντρικό θέμα για την έκθεσή μου στα τέλη Απριλίου στη Τζιρόνα. Ήταν ένα παιχνίδι.

Τα πράγματα εμφανίζονται πολύ ομαλά και όμορφα όταν χαλαρώσεις και δώσεις χώρο στον εαυτό σου. Φυσικά όταν είσαι επαγγελματίας αυτό δεν γίνεται πάντα. Κάποιες φόρες χρειάζεται να ζοριστείς και δεν είναι ευχάριστο, είναι όμως μια παραγωγική διαδικασία μέσα από την οποία μαθαίνεις πολλά. Σε βάζεις να σκεφτείς με διαφορετικές προσεγγίσεις. Το βασικό όμως είναι ότι, όταν έχεις προσδοκία και μπαίνεις σε μία κατάσταση εμπιστοσύνης για το αποτέλεσμα αλλά κυρίως στον εαυτό σου και τα εργαλεία σου, τα πράγματα συμβαίνουν.

Θυμάμαι όταν πήρα την απόφαση ότι θα γίνω επαγγελματίας ζωγράφος, είπα στον εαυτό μου ότι πρέπει να ασχοληθώ με πιο σοβαρά πράγματα, στρεσαρίστικα τόσο πολύ, που δεν μπορούσα να δημιουργήσω για 2-3 μήνες. Όταν χαλάρωσα επέστρεψα στους συνηθισμένους ρυθμούς μου. Γι’ αυτό πάντα λέω στα παιδιά μου να μην αγχώνονται και μην παίρνουν τις καταστάσεις πολύ βαριά.

• Πιστεύετε ότι υπάρχει διαφορά στη συμπεριφορά της γενιάς σας από τη σημερινή;

Πριν 40 χρόνια τα πράγματα ήταν πιο αισιόδοξα, γιατί μόλις βγήκαμε από τον πόλεμο, δεν είχαμε πολλά να χάσουμε και προσδοκούσαμε το καλύτερο. Τώρα είναι το αντίθετο, ειδικά στη γενιά των millenials είμαστε πιο απαισιόδοξοι, γιατί έχουμε περισσότερα από πριν και δεν ξέρουμε τι θα γίνει. Μην ξεχνάς όμως πως οι πιθανότητες του να μάθεις, να μοιραστείς, να ταξιδέψεις, να δημιουργήσεις, να καινοτομήσεις και να υλοποιήσεις είναι αμέτρητες! Μην ακούς πολύ αυτά που λένε. Να είσαι ευγνώμων, αλλά μην επαναπαύεσαι γι’ αυτά που έχεις και να αγωνίζεσαι γι’ αυτά που μπορείς να αποκτήσεις! Άνθρωποι με υπόβαθρο, εκπαίδευση, σωστή σκέψη, φυσικά, δεν αξίζουν περισσότερα από άλλους, έχουν όμως τα εργαλεία και μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν.

• Παρατηρούμε ότι το παγκόσμιο σκηνικό της τέχνης μεταμορφώνεται καθημερινά. Ποια είναι η άποψή σας;

Η αγορά της τέχνης έχει διευρυνθεί πολύ τα τελευταία σαράντα χρόνια. Όταν έφτασα στη Νέα Υόρκη, ήταν λίγοι οι καλλιτέχνες οι οποίοι κατάφερναν να εκθέσουν σε μουσεία και μεγάλες γκαλερί. Αυτοί αποτελούσαν ένα μερίδιο της αγοράς τέχνης. Υπήρχαν όμως αρκετοί, οι οποίοι ζούσαν από την τέχνη. Σήμερα το μερίδιο αυτών που βρίσκονται στο χρηματιστήριο της τέχνης έχει μεγαλώσει κι αυτό γιατί υπάρχουν περισσότερες δημοπρασίες και εμπορικές εκθέσεις. Η προσφορά που αποτελεί την αγορά της τέχνης, έχει αυξηθεί. Θυμάμαι την πρώτη φόρα που πήγαμε σε έναν οίκο δημοπρασιών. Ήταν στην Λεωφόρο Madison, και στη συνέχεια εξαγοράστηκε από τη Sotheby’s.

Καθίσαμε στις θέσεις μας και παρακολουθούσαμε. Δεν τολμούσαμε να κουνηθούμε διότι πιστεύαμε ότι θα μας πουλούσαν κάποιον πίνακα. Ένας George Braque, ξεκίναγε στα 40.000 δολ. Ο ίδιος πίνακας σήμερα, αν λάβουμε υπόψιν μας και τον πληθωρισμό κι όλα, κοστίζει εκατομμύρια! Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όχι μόνο η προσφορά, αλλά και η ζήτηση της αγοράς έχει αυξηθεί, διαμορφώνοντας νέα ισορροπία!

Γενικά παρακολουθώ τα στοιχείωδη στον κλάδο του χρηματιστηρίου και της αγοράς τέχνης, αλλά δεν το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον. Δεν πιστεύω ότι τα πράγματα που γίνονταν πριν 50 χρόνια είναι καλύτερα από αυτά που γίνονται σήμερα. Πιστεύω όμως ότι πολλοί από τους σημερινούς κι επαγγελματίες καλλιτέχνες, δεν απολαμβάνουν αυτό που κάνουν διότι είναι λες κι όλη την ώρα δημιουργούν με κάποιον να τους παρακολουθεί και να τους κρίνει. Σε έναν βαθμό όλοι λειτουργούμε έτσι, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμο ώστε να κατευθύνεται η δουλεία μας.

• Ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι η σχέση του καλλιτέχνη με το χρήμα;

H ιδέα πως οι καλλιτέχνες πρέπει να ζουν φτωχά χωρίς χρήματα, ξεκίνησε τον 19ο αιώνα. Με κινήματα όπως La Traviata και Bohème στα οποία οι αληθινοί καλλιτέχνες ζούσαν ξεχασμένοι και απαξιωμένοι! Όσο μεγαλύτερος καλλιτέχνης, τόσο φτωχότερος…και πενήντα χρόνια μετά τον θάνατό τους όλοι θαυμάζανε τα έργα τους και τα χρυσοπλήρωναν.

Το κλασικό παράδειγμα βέβαια είναι ο Van Gogh, του οποίου τα έργα μια εικοσαετία αργότερα κόστιζαν πολύ ακριβά. Αυτό όμως δεν βγάζει κανένα νόημα! Ζωγραφίζουμε επειδή μας εκφράζει και είμαστε καλοί σε αυτό και φυσικά θέλουμε να πληρωθούμε! Δεν είναι απληστία. Είναι η ποιότητα ζωής που μπορείς να έχεις. Για εσένα και την οικογένειά σου.

• Ποια είναι η σχέση σας με την Ελλάδα;

Έχω μία σχέση επιθυμίας και ενοχής! Επιθυμίας γιατί πάντα ήθελα να την επισκεφθώ και ενοχής γιατί δεν τα έχω καταφέρει. Είναι όμως στην ατζέντα μου και θα ήθελα να εκθέσω στην Ελλάδα. Είναι διαφορετικό να ταξιδεύεις για αναψυχή και διαφορετικό να το συνδυάζεις με έναν σκοπό. Να έχεις λόγο για να κάνεις τα πράγματα. Θαυμάζω την ιστορίας της Ελλάδας. Την αρχαία αλλά και τη νέα.

• Η Ελλάδα αποτελεί τα σύνορα της Ευρώπης και αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγάλο θέμα σχετικά με τους πρόσφυγες και μετανάστες. Ποια είναι η άποψή σας;

Σίγουρα αυτή η στιγμή είναι μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Κι αποτελεί ένα μείζον ζήτημα. Θεωρώ ότι είναι ένα θέμα πολύ ευαίσθητο και χρειάζεται νηφαλιότητα για να μην φανατιστείς. Φυσικά είναι εύκολο να λες την άποψή σου, όταν είσαι εκτός, καθήμενος στην πολυθρόνα σου και βροντοφωνάζεις “Ανοίξτε τα σύνορα, αφήστε τους να περάσουν, είναι άνθρωποι!”. Η κατάσταση είναι πολυσύνθετη και πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη στήριξη για την αντιμετώπιση του θέματος. Θα προτιμήσω όμως να μην πάρω θέση σε αυτό.

• Η εμφάνιση του κορονοϊού έχει συγκλονίσει την παγκόσμια κοινότητα…

Μερικές φορές τα πράγματα φαίνονται ακραία και κάποιοι αντιδρούν υπερβολικά. Ισχύει ότι περισσότεροι πεθαίνουν από γρίπη κάθε χρόνο και όπως προανέφερα είναι εύκολο να μιλάς όταν δεν σε έχει κάτι αγγίξει. Ωστόσο, όταν στην Κίνα κλείνουν την πόλη του Γιουχάν και ολόκληρη η Ιταλία είναι σε καραντίνα κάτι σημαίνει αυτό. Χρειάζεται ψυχραιμία στις αντιδράσεις όλων και να τηρούνται τα μέτρα ασφαλείας. Τα σούπερ μάρκετ κλείνουν επειδή κάποιοι από τη γειτονιά είχαν τον ιό. Τα μαγαζιά κλείνουν προνοητικά. Κι αυτό γιατί σήμερα είναι το σούπερ μάρκετ, αύριο μπορεί να είναι ο σταθμός του τρένου. Πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, διότι μπορεί να έχει καταστρεπτικές συνέπειες για την οικονομία και για όλους.

• Κλείνοντας, θα ήθελα να μας πείτε τι ετοιμάζετε αυτή την περίοδο.

Αν όλα πάνε καλά, θα εκθέσω στις 24 Απριλίου στη Τζιρόνα της Καταλονίας, με κεντρικό θέμα των έργων μου τη γυναικά που κοιμάται, αλλά θα υπάρχουν κι άλλα έργα μεγαλύτερης διάστασης. Τα περισσότερα έργα είναι αποτέλεσμα της περασμένης χρονιάς, όταν ήμουν στο Μονπελιέ. Η έκθεση αυτή είναι ένας τρόπος να επανεξετάσω τη δουλεία μου και να δοθεί έμπνευση για το μέλλον.