Ποιοι και γιατί αντιδρούν στην “Κλεοπάτρα του Netflix”

Αρνητικά σχόλια συγκεντρώνει το σίριαλ με τίτλο “Βασίλισσα Κλεοπάτρα” που το Netflix προγραμματίζει να προβάλει στις 10 Μαΐου. Η πλατφόρμα υποστηρίζει ότι θέλει να αναδείξει τον πολιτικό νου τής “αδικημένης από την ιστορία” Κλεοπάτρας, θεωρώντας ότι η βασίλισσα των Πτολεμαίων δεν όφειλε την επιβίωσή της αποκλειστικά στον ερωτισμό της, αλλά ήταν σοφή. Το θέμα όμως είναι -μεταξύ άλλων- ότι η Κλεοπάτρα παρουσιάζεται ως κεντροαφρικανή και αυτό αφαιρεί ουσιαστικά την ελληνικότητα της καταγωγής της και άρα την αδικεί μάλλον περισσότερο από το σεξαπίλ της. Η σειρά αδικεί και την ελληνική, αλλά και την αιγυπτιακή ιστορία βασικά. Ελπίζουμε το Netflix να μην περιλάβει και την Θεοδώρα όταν ξεμείνει από ιδέες.

Εν τω μεταξύ συγκεντρώνονται υπογραφές διαμαρτυρίας από αιγυπτιακή όπως φαίνεται πρωτοβουλία. Το τεκμαίρουμε γιατί η επιστολή διαμαρτυρίας (που έχει ήδη συγκεντρώσει μέσα σε μια μέρα 14.813 υπογραφές) αναφέρεται κυρίως στην αφροκεντρική ατζέντα εις βάρος της Αιγύπτου. Σημαντικό ρόλο παίζει ίσως και το γεγονός ότι η Αίγυπτος έχει οξύ πρόβλημα με τους νότιους γείτονές, της, λόγω του φράγματος στο Νείλο. Το αίτημα προς υπογραφή αναφέρει:

«Ο αφροκεντρισμός είναι ψευδοεπιστήμη που προωθεί συγκεκριμένη ατζέντα, ώστε να ληστέψει την ιστορία της Αιγύπτου και των Αιγυπτίων. Παραποιείται η  ιστορία με εσφαλμένα άρθρα χωρίς κανένα ντοκουμέντο.

»Η Κλεοπάτρα γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από την Πτολεμαϊκή δυναστεία και είχε ελληνική καταγωγή. ΔΕΝ ήταν μαύρη. Αυτό δεν στρέφεται εναντίον των μαύρων, αλλά είναι απλώς ένα κάλεσμα σε εγρήγορση για τη διατήρηση της ιστορίας και της ακεραιότητας Αιγυπτίων και Ελλήνων. Η σειρά αυτή γυρίστηκε για να ευχαριστήσει το αφροκεντρικό κίνημα που θέλει να οικειοποιηθεί τον αρχαίο αιγυπτιακό πολιτισμό. Η Αίγυπτος δεν ήταν ποτέ ούτε μαύρη ούτε λευκή. Η Αίγυπτος είναι Αίγυπτος. Υπάρχουν πολλοί σημαντικοί πολιτισμοί μαύρων Αφρικανών, αλλά ο αιγυπτιακός ΔΕΝ είναι μεταξύ αυτών. Υπογράψτε το αίτημα για να σταματήσει η παραχάραξη της ιστορίας».

Η άποψη του Netflix

Η πλατφόρμα όντως προφασίζεται μια politically correct άποψη για το χρώμα, όμως αυτή είναι πολιτικά και ιστορικά απολύτως λανθασμένη, γιατί δεν την ασπάζονταν στην ελληνιστική Αίγυπτο αλλά ούτε και οι εγκυρότατοι ιστοριογράφοι της κυρίως Ελλάδας και της Ρώμης. Αυτοί  δεν θα είχαν κανέναν λόγο να μην “καρφώσουν” την Κλεοπάτρα και τα παιδιά της ως Αιθίοπες (μαύρους τουτέστιν). Παρουσιάζεται δε η σειρά ως “ιστορικά ντοκιμαντέρ” και ίσως είναι η πρώτη φορά που σε κάτι συμφωνούμε με τους Σλαβομακεδόνες, διότι διαμαρτύρονται κι αυτοί, ως έχοντες κατά τη γνώμη τους την επικαρπία….

Το Netflix μάλλον θέλησε να “ξεπετάξει” μια ψευδοϊστορική  σειρά που θα αρέσει πιθανόν σε γυναίκες όλων των χρωμάτων. Ίσως και συνειδητά να προβοκάρει με το μαύρο χρώμα της Κλεοπάτρας, ώστε με τον ντόρο να αυτοδιαφημιστεί. Μπορεί και να έχει δίκιο και η καμπάνια, που θεωρεί το ζήτημα υποκινούμενο από κεντροαφρικανικά συμφέροντα. Το αν η επιλογή του Netflix δεν αρέσει στους Έλληνες, μάλλον το αφήνει αδιάφορο, διότι ως γνωστόν είμαστε μικρή αγορά. Οι δε Σλαβομακεδόνες, έτι μικρότερη.

Η αιγυπτιακή αγορά θα πει κάποιος, είναι υπολογίσιμη. Σωστά. Όμως, ίσως στο Netflix δεν περίμεναν ότι θα ενοχλούνταν τόσο πολύ οι Αιγύπτιοι, ή θεωρούν ότι είναι πιο υπολογίσιμη η αγορά της υπόλοιπης Αφρικής. Αν πάντως δούμε την σειρά ως ουδέτεροι τηλεθεατές καθαρά ως “ψυχαγωγικό” σίριαλ, τότε η πιο αντικειμενική ένσταση δεν αφορά στο χρώμα και στην καταγωγή της Κλεοπάτρας, όσο στο γεγονός ότι η ηθοποιός που επέλεξαν δεν εκπέμπει την θρυλική ομορφιά ή τον ερωτισμό της αληθινής.

Επίσης η σειρά την παρουσιάζει σχεδόν ως “Ζίνα” (αν θυμάστε την ηρωίδα της εποχής του σίριαλ “Ηρακλής”). Ξιφομαχεί και είναι κάτι ανάμεσα σε Αμαζόνα και σε θηλυκό Αχιλλέα, με μια δόση Αγαμέμνονα, αφού φέρεται να είναι και στην πολιτική πρώτης κατηγορίας. Μόνον κουνγκ φου δεν την βάζουν να ξέρει.  Ίσως για το χαμηλό σκορ της σειράς σε όλα, παίζει ρόλο το ότι η παραγωγός έχει εταιρεία παραγωγής με τον σύζυγό της ηθοποιό Will Smith και η ίδια έχει ως κύριο επάγγελμα την ηθοποιία και τα talk show. Προλαβαίνει να τραγουδάει heavy metal και στα διαλείμματα γράφει και παιδικά βιβλία.

Τα παιδιά της Κλεοπάτρας

Για ποιο λόγο η σειρά παρουσιάζει μαύρα και τα παιδιά της Κλεοπάτρας; Για να γίνει πιο πιστευτό ότι ήταν μαύρη η μητέρα προφανώς. Όμως τότε ήταν αδιανόητο να οριζόταν ως διάδοχος του Καίσαρα ένας μαύρος και αυτό να μη σχολιαζόταν από τους τότε ιστοριογράφους. Το σκεφτικό ήταν απλό: όταν κατακτάς μια χώρα (την Αίγυπτο) που έχει σιτηρά, στρατό 20.000 ανδρών και στόλο, άρα εν δυνάμει μια χώρα σχετικά ισχυρή και πιθανόν απειλητική, δεν μπορείς μετά να γυρίζεις στη Ρώμη και να επιμένεις ότι οι Ρωμαίοι είναι οι κατακτητές, όταν κουβαλάς έναν Αιγύπτιο ως καίσαρα.

Κάτι τέτοιο θα είχε σίγουρα καταγραφεί ακόμα και ως απόπειρα ή ως πιθανότητα. Εν ολίγοις, ακόμα κι αν η ίδια ήταν μιγάδας, τα παιδιά της αποκλείεται να ήταν μαύρα και αυτό να είχε αποσιωπηθεί. Παρεμπιπτόντως, να πούμε ότι και τα τέσσερα (τρία από τον Αντώνιο και ένα από τον Καίσαρα) φρόντισαν οι Ρωμαίοι να χαθούν από προσώπου γης. Όταν προβληθεί η σειρά θα έχουμε περισσότερα να πούμε, αλλά μια πρόγευση για τα “ντοκουμέντα” στα οποία στηρίζεται είναι και το τρέιλερ.

Σε αυτό μια άγνωστη ηλικιωμένη μαύρη γυναίκα λέει ότι η γιαγιά της… της έλεγε «μην ακούς τι σας μαθαίνουν στα σχολεία, η Κλεοπάτρα ήταν μαύρη» και μια άλλη γυναίκα, επίσης άγνωστης ειδικότητας, αλλά λευκή, λέει «είναι πολύ πιθανό η Κλεοπάτρα να ήταν Αιγυπτία», ενώ ένας μεσανατολίτης (άγνωστης ειδικότητας κι αυτός) λέει ότι… την φαντάζεται με χρώμα σαν το δικό του. Και κάπως έτσι στήνονται τα κατά Νέτφλιξ “ντοκιμαντέρ”: από το τι μας λένε οι γιαγιάδες μας και από όσα φαντάζεται όποιος λάχει, αλλά προς Θεού, όχι από όσα μας μαθαίνουν στα σχολεία.

Ιστορικά δεν αποκλείεται εντελώς η Κλεοπάτρα να ήταν μιγάδας, όμως αυτή η εκδοχή συνιστά εικασία και δεν υπάρχει σοβαρός ιστορικός που να μπορεί να καταθέσει με σιγουριά για το χρώμα της. Σίγουρα καταθέτουν πάντως όλοι για τον ελληνικό πολιτισμό της. Όλες οι αναπαραστάσεις της φέρουν ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά ή και κατ’ εξοχήν ελληνικά, το δε γενεαλογικό της δέντρο δείχνει να έχει συγγένειες μόνον με τους Πτολεμαίους.

Αυτό σημαίνει ότι κατά πάσα πιθανότητα ήταν λευκή και ότι ήταν Ελληνίδα, που όμως αισθανόταν ίσως εν μέρει Αιγυπτία, αφού μόνον η Αίγυπτος είχε πλέον απομείνει στους Πτολεμαίους. Να υπενθυμίσουμε επίσης ότι όλα τα διοικητικά έγγραφα ήταν στα ελληνικά εκείνα τα χρόνια στην Αίγυπτο.

Ιστορικά, η Κλεοπάτρα ήταν η προτελευταία απόγονος της δυναστείας των Πτολεμαίων που κυβέρνησε την Αίγυπτο. Η δυναστεία κράτησε την εξουσία σχεδόν επί 300 χρόνια -ο γιος της Κλεοπάτρας από τον Καίσαρα, μόλις πέθανε η μητέρα του, πρόλαβε να βασιλέψει για 12 ημέρες προτού δολοφονηθεί από τους Ρωμαίους, στα 17 του χρόνια. Σύμφωνα με όσα είναι ιστορικά γνωστά, ήταν κόρη του Πτολεμαίου ΙΒ΄ του Αυλητή και της Κλεοπάτρας Ε΄ της Τρύφαινας. Ο πατέρας της Πτολεμαίος ΙΒ΄, ήταν γιος του Πτολεμαίου Θ΄ του Λάθυρου, και μιας άγνωστης γυναίκας, είτε Ελληνίδας αριστοκράτισσας, είτε παλλακίδας. Όσο για τη μητέρα της, την Κλεοπάτρα Ε΄ Τρύφαινα, ήταν μάλλον ξαδέλφη του πατέρα της αλλά ίσως και αδελφή του.

Ο παππούς της Πτολεμαίος Θ΄ ήταν γιος του Πτολεμαίου Φλύσκονα ή Ευεργέτη και της Κλεοπάτρας Γ’. Ο μεν Ευεργέτης ήταν γιος του Πτολεμαίου του Επιφανούς και της Κλεοπάτρας Α΄, η δε Κλεοπάτρα Γ΄ ήταν κόρη του Πτολεμαίου του Φιλομήτορος και της αδελφής ή ανιψιάς του Κλεοπάτρας Β΄. Για να μην μακρηγορούμε, δεν προκύπτει από πουθενά γάμος με Αιγύπτια γυναίκα, πολύ δε περισσότερο με κεντροαφρικανή, αφού προτιμούσαν να παντρεύονται ακόμα και αδέλφια μεταξύ τους, παρά να έχουν στην διαδοχή μη ελληνιστικό αίμα.

Ειρωνεία και καυστικά σχόλια

Τα σχόλια κάτω από το βίντεο στο youtube είναι από ειρωνικά έως σχεδόν υβριστικά. Ειναι μάλιστα 29.140!!! Διαβάζουμε (όχι από Έλληνες σημειωτέον) «προσβάλλετε την έννοια της ιστορίας, ντροπή σας να βάζετε κάποια να λέει τις της έλεγε η γιαγιά της», και «μου ήρθε κόλπος», και «είναι τόσο σωστό ντοκιμαντέρ, που τελειώνει μάλλον λέγοντας ότι η Αίγυπτος νίκησε τους Ρωμαίους», και «αυτό το “μην ακούτε τι σας λένε στο σχολείο” είναι το απαύγασμα της φιλοσοφίας του Νέτφλιξ».

Άλλος ειρωνεύεται γράφοντας: «Με συγκινεί που η Κλεοπάτρα πιάνει το χέρι του Λίνκολν και του λέει “αυτό είναι ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, αλλά γιγαντιαίο άλμα για την ανθρωπότητα”. Επίσης είναι ωραίο και εκεί που δείχνει τους Μογγόλους να τραγουδούν την Μασσαλιώτιδα. Σε ευχαριστούμε Νέτφλιξ». Κάποιοι σχολιάζουν ότι μοιάζει με ταινία του Χάρι Πότερ ή με τον Πόλεμο των Άστρων. Κάποιος γράφει «μα τι κορόιδα είναι αυτοί οι ιστορικοί και οι αιγυπτιολόγοι, να χάνουν τόσες δεκαετίες σε έρευνες αντί να κάτσουν να ρωτήσουν τη γιαγιά του σκηνοθέτη» .

Ένας αγανακτισμένος Γάλλος ελληνικής καταγωγής γράφει «έχουμε συνηθίσει  τις αμερικανικές αυθαιρεσίες, αλλά αυτή τη φορά το παρακάνατε» και μια Ελληνίδα επισημαίνει ότι η «Κλεοπάτρα λεγόταν Φιλοπάτωρ, η αγαπημένη του πατέρα, και μιλούσε και έγραφε την κοινή ελληνική, ενώ το όνομά της δεν είναι Κλειώ, αλλά σημαίνει εκείνην που κατάγεται από ένδοξοι πατέρα ή δόξα του πατέρα». ‘Ενας Έλληνας βρίσκει το κουράγιο να κάνει χιούμορ και γράφει «παραλείψατε ότι ο Καίσαρας ήταν Κινέζος» και άλλος ένας «εγώ συμφωνώ, να μην είμαστε ρατσιστές, στο ντοκιμαντέρ για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να βάλετε λευκό πρωταγωνιστή».