Πώς γιορτάζεται το Ραμαζάνι στην Τουρκία

Ωστόσο, μόλις ο ήλιος δύσει, έρχεται η ώρα του ιφταριού, της πρώτης γεύσης μετά από ώρες νηστείας. Είναι μια στιγμή που δεν είναι απλώς γαστρονομική απόλαυση, αλλά μια αληθινή κοινωνική εμπειρία. Διότι, το ιφτάρ είναι κάτι περισσότερο από ένα γεύμα. Είναι μια στιγμή συνάντησης, ανταλλαγής και χαράς, που αναδεικνύει τη βαθιά αίσθηση αλληλεγγύης και φιλοξενίας που χαρακτηρίζει το Ραμαζάνι. Στις πόλεις και τα χωριά του μουσουλμανικού κόσμου, οι δρόμοι γεμίζουν με τραπέζια και τα τζαμιά οργανώνουν συλλογικά δείπνα, όπου όλοι είναι ευπρόσδεκτοι, ανεξαρτήτως θρησκείας και κοινωνικής τάξης.

Συνήθως, σερβίρονται πρώτα ένας χουρμάς και ένα ποτήρι νερό, σηματοδοτώντας το τέλος της νηστείας. Ακολουθεί ένα πλούσιο γεύμα με σούπες, λαχανικά, κρέας, ψωμί, γλυκά και ροφήματα, με “βασιλιά” το σερμπέτι. Αλλά αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι η κοινή εμπειρία. Η χαρά δεν προέρχεται μόνο από την ικανοποίηση της πείνας, αλλά από τη συντροφικότητα, την ανταλλαγή ιστοριών, τα γέλια και τη ζεστασιά των ανθρώπων που συγκεντρώνονται γύρω από το ίδιο τραπέζι.

Το Ραμαζάνι είναι επίσης η εποχή της προσφοράς. Σε πολλές πόλεις, οργανώσεις, τζαμιά και τοπικές κοινότητες προσφέρουν δωρεάν ιφτάρ (δείπνα) σε όσους έχουν ανάγκη. Μεγάλα κοινά τραπέζια στήνονται στις πλατείες, όπου άνθρωποι –  άγνωστοι μεταξύ τους – γίνονται μέρος της ίδιας οικογένειας για ένα βράδυ.

Ακόμα και σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες, το ιφτάρ λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ διαφορετικών θρησκειών και πολιτισμών. Μη μουσουλμάνοι προσκαλούνται να συμμετάσχουν, βιώνοντας έτσι από κοντά την ουσία του Ραμαζανιού: Όχι μόνο τη νηστεία, αλλά την αλληλεγγύη, την επικοινωνία, την αγάπη και την ευγνωμοσύνη. Έστω για ένα βράδυ.

Η κορύφωση: Το Eid al-Fitr

Στο τέλος του μήνα, η γιορτή του Eid al-Fitr σφραγίζει το τέλος της νηστείας με επισκέψεις και ανταλλαγές δώρων. Ωστόσο, η αληθινή κληρονομιά του Ραμαζανιού είναι βαθύτερη: Η υπενθύμιση ότι ο κόσμος γίνεται καλύτερος όταν οι άνθρωποι έρχονται κοντά, μοιράζονται και νοιάζονται ο ένας για τον άλλον.

Το ιφτάρ, λοιπόν, δεν είναι απλώς ένα γεύμα. Είναι μια τελετουργία συνύπαρξης, ένας καθρέφτης του τρόπου με τον οποίο οι κοινωνίες μπορούν να λειτουργούν με αλληλεγγύη και σεβασμό. Και σε έναν κόσμο που συχνά μοιάζει διχασμένος, η πραγματική χαρά βρίσκεται στη σύνδεση με τους άλλους.

Το Ραμαζάνι μέσα από τα χρόνια

Οι Μουσουλμάνοι ακολουθούν το σεληνιακό ημερολόγιο, γι’ αυτό ο μήνας του Ραμαζανιού μετακινείται κάθε χρόνο περίπου 10 ημέρες. Στη διάρκεια της ζωής μου στην Τουρκία, 13 χρόνια, έχω δει το Ραμαζάνι την άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο και τον χειμώνα φέτος.

Δεν είμαι άτομο που ακολουθεί κατά γράμμα καμία θρησκεία. Ωστόσο, η πίστη, από την άλλη, είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Ο τρόπος που καθένας από εμάς επιλέγει να ασκεί την πίστη και τις πεποιθήσεις του είναι κάτι πολύ προσωπικό και πρέπει να το σεβόμαστε απόλυτα.

Ο “Βασιλιάς” του Ραμαζανιού

Είναι η μόνη εποχή που οι τοπικοί φούρνοι στην Κωνσταντινούπολη και σε όλη την Τουρκία ψήνουν αυτό το θαυμάσιο παραδοσιακό ψωμί, τον “πιντέ του Ραμαζανιού”. Ακόμα και αφού έμαθα να ψήνω ψωμί, δεν έχω προσπαθήσει ποτέ να φτιάξω αυτή την πίτα. Δεν υπήρχε λόγος να το κάνω, άλλωστε. Όλοι οι τοπικοί φούρνοι είναι μάστορες σε αυτό το παραδοσιακό ψωμί και δεν χρειαζόταν να το φτιάξω στο σπίτι.

Ο καθένας έχει τον αγαπημένο του φούρνο, και είναι πολύ συνηθισμένο τις απογευματινές ώρες πριν το ιφτάρι (σπάσιμο της νηστείας) να βλέπεις πολλούς να περιμένουν στην ουρά στον φούρνο. Συνήθως, τα παιδιά αναλαμβάνουν να πάρουν την φρέσκια πίτα, μόλις βγει από τον φούρνο.

Η πίτα είναι τόσο ζεστή που πρέπει να τυλιχτεί ελαφρά, αλλιώς δεν μπορείς να τη μεταφέρεις σπίτι, ενώ είναι αδύνατον να αντισταθείς στο τσιμπολόγημα. Αυτό από μόνο του ίσως είναι ο λόγος για τον οποίο οι νοικοκυρές παραγγέλνουν περισσότερες πίτες από όσες χρειάζονται. Γιατί κανείς, παιδί ή ενήλικας, δεν μπορεί να αντισταθεί σε μια ζεστή πίτα στον δρόμο για το σπίτι.

Το ιστορικό ταξίδι της πίτας

Η πίτα είναι μια παραδοσιακή γεύση που δεν λείπει ποτέ από τα τραπέζια του μήνα του Ραμαζανιού, ξεχωρίζοντας για τη γεύση της και την πνευματική της αξία. Η ιστορία της εκτείνεται σε αιώνες και είναι βαθιά ριζωμένη στην παράδοση. Αν και δεν υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες για την πρώτη εμφάνιση της πίτας, διάφορες ιστορικές αφηγήσεις παρέχουν ενδείξεις για την προέλευσή της.

Σύμφωνα με μια εκδοχή, η πίτα φτιάχτηκε για πρώτη φορά τον 15ο αιώνα, στα συσσίτια που ίδρυσε ο Σουλτάνος Φατίχ Μεχμέτ κατά την Οθωμανική περίοδο, με σκοπό να διανεμηθεί στο κοινό. Την περίοδο αυτή, η πίτα σερβίρονταν ως γεύμα για το ιφτάρ, σε τραπέζια που στήνονταν στις αυλές των τζαμιών κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού.

Μια άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι η πίτα έχει ακόμα πιο παλιά ιστορία, στην Ανατολία, και ότι πρόκειται για ένα είδος ψωμιού που παρασκευάζεται ειδικά για το Ραμαζάνι από την εποχή των Σελτζούκων. Με το πέρασμα του χρόνου, αυτά τα ψωμιά πήραν τη μορφή πίτας και καθιερώθηκαν ως ένα από τα σύμβολα του Ραμαζανιού.

Η πίτα ή αλλιώς “πιντέ” δεν είναι μόνο ένα νόστιμο είδος φαγητού, αλλά και ένα σύμβολο προσφοράς και αφθονίας. Συμβάλλοντας στην πνευματική ατμόσφαιρα του Ραμαζανιού, έχει την πρώτη θέση στα τραπέζια του ιφτάρ και φέρνει κοντά τα μέλη της οικογένειας. Η παρασκευή πίτας γίνεται με μια ειδική ζύμη και παραδοσιακές μεθόδους από αλεύρι, νερό, μαγιά και αλάτι, ενώ συχνά πασπαλίζεται με κύμινο, σουσάμι ή και τα δύο, πριν ψηθεί στον φούρνο.

Η παράδοση παρασκευής της πίτας μπορεί να διαφέρει ανά περιοχή. Σε ορισμένες περιοχές, οι πίτες ψήνονται σε πέτρινους φούρνους, ενώ σε άλλες χρησιμοποιούνται ηλεκτρικοί φούρνοι. Επίσης, το σχήμα και το μέγεθος των πιτών μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή. Η πίτα παραμένει μέχρι και σήμερα αδιαμφισβήτητη “ο βασιλιάς” της γεύσης του μήνα του Ραμαζανιού και δεν λείπει απο κανένα τραπέζια του ιφτάρ.