Πως μια παρέα διέσωσε ιστορικό ξωκλήσι εν μέσω καραντίνας

Στην προϊστορική ακρόπολη της Μαρώνειας, ένα ξωκλήσι που κόντευε να χαθεί από την διαβρωτική πορεία του πανδαμάτορα χρόνου ζωντάνεψε χάρη στη προσπάθεια 25 ανθρώπων που ενεργοποιήθηκαν και κατάφεραν να το διασώσουν. Ο Αη Γιώργης θα ξαναγράψει την δική του τροχιά στο χρόνο και το κοινωνικό γίγνεσθαι, ως σημείο αναφοράς από το χθες αλλά και το σήμερα. Το εγχείρημα δεν ήταν καθόλου εύκολο. Τα υλικά ήταν προσφορά της ομάδας αλλά το πιο δύσκολο σημείο ήταν η μεταφορά τους.

Όλα μεταφέρθηκαν με τα χέρια και με ανάβαση και πεζοπορία για να φθάσουν στην κορυφή του βουνού κάτι που απαιτούσε καλή φυσική κατάσταση και πολύ θέληση. Ο καθένας στο σακίδιό του μετέφερε κεραμίδια για την στέγη, ενώ τα ξύλινα δοκάρια, τα τσιμέντα, η άμμος, παγούρια με νερό, πόρτες και ότι άλλο χρειάστηκε κουβαλήθηκαν στους ώμους και τις πλάτες. Η διαδρομή ήταν εξόχως μαγευτική γιατί για να βρεθείς στον ιερό εκείνο χώρο διέσχιζες ελαιώνες με ογκόλιθους από γρανίτες, περνούσες πάνω από τα αρχαία πατητήρια και την μεγαλιθική πύλη κι έφθανες στην ακρόπολη απ όπου η θέα του θρακικού πελάγους ήταν καθηλωτική.

Κάτι ήξεραν οι αρχαίοι Κίκονες –φημισμένοι πολεμιστές– για την θέση κλειδί απ’ όπου ήλεγχαν όλη τη νότια ζώνη για την περιφρούρηση της γης τους με τα αρχαία τείχη που προβάλλουν και προκαλούν θαυμασμό για το πώς δομήθηκαν με τα τεχνικά μέσα της εποχής. Ο Θοδωρής Περβανάς, επιχειρηματίας της περιοχής που κινητοποίησε φίλους στην πρωτοβουλία διάσωσης του Αη Γιώργη κατέγραψε την προσπάθεια που στελεχώθηκε από πολλά νέα άτομα ώστε να υπάρξει μέσα από την πρωτοβουλία και κάποιο αποτέλεσμα ανάδειξης όλων των εξωκκλησίων της ευρύτερης Μαρώνειας.

Παντού ξωκλήσια του χθες 

Ήταν η μέγιστη ανάπτυξή τους, όπως θα πει στην βυζαντινή περίοδο για να ακολουθήσουν επιδρομές, διαρκείς λεηλατήσεις κι έτσι να εγκαταλειφθεί και να ιδρυθεί στα ενδότερα της Ροδόπης η μοναστική πολιτεία του Παπικίου όρους. Κι εκεί όμως οι Σλάβοι αργότερα τους ανάγκασαν να φύγουν και η βαρύτητα δόθηκε στην ανάπτυξη της μοναστικής πολιτείας τους Αγίου Ορους».

Τα δεκάδες εκκλησάκια αυτά διάσπαρτα κι εγκαταλελειμμένα βρίσκονται στην ορεινή, πεδινή και παραλιακή ζώνη, τα περισσότερα άγνωστα στους πολλούς με το δικό τους συμβολισμό, με ονόματα και εικόνες σπάνιες δείχνοντας την λατρευτική πίστη των κατοίκων τόσο των αστών μέσα στον οικισμό όσο και των αγροτών και κτηνοτρόφων ή ψαράδων. Θα τα συναντήσει κανείς σε απάτητες βουνοκορφές, σε μονοπάτια που θέλουν κότσια να τα προσεγγίσεις, σε δάση, μέσα σε αρμυρίκια και σε τοπία εκπληκτικής ομορφιάς αλλά και σε σπήλαια.

Τα εξωκκλήσια της Αγίας Αναστασίας, Αγίας Κυριακής, Αγίου Σπυρίδωνας μέσα σ’ ένα σπηλαίωμα του βράχου όπου κάθε χρόνο ο κόσμος πάει και παίρνει αγίασμα που αναβλύζει. Ο Αη Γιώργης, η Αγία Άννα, η Αγία Ευαγγελίστρια, ο Άγιο Αθανάσιος δίπλα στα Ραντάρ της Αεροποριας, ο Άγιος Κύρκος πίσω από το αρχαίο θέατρο Μαρώνειας, ο Άγιος Ερμογένης, η Αγία Βαρβάρα, του Σωτήρος, ο Άγιος Νεκτάριος, το εκκλησάκι της Αγίας Ζώνης, η Παναγούδα, της Ζωοδόχου Πηγής, ο Άγιος Χαράλαμπος, Άγιοι Θεόδωροι, Αγιοι Απόστολοι, Άγιος Βασίλειος στο εκκλησάκι του καμπαναριού, η Αγία Παρασκευή, η Παναγία Γαλακτοτροφούσα, η Παναγούδα η Φανερωμένη, ο Αη Γιώργης το παλιότερο εκκλησάκι του 1500 πίσω από το μουσείο Ταβανιώτη, του προφήτη Ηλία και τόσα άλλα.

Το υλικό είναι πλούσιο και καταδεικνύει το θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων του χθες και την διατήρηση της πίστης και στις μέρες μας. Μια δουλειά που αξίζει να γίνει συστηματικά με μέριμνα της μητρόπολης Μαρωνείας και Κομοτηνής. Η προσπάθεια από την αυτοσχέδια εθελοντική ομάδα έδειξε το δρόμο επιλέγοντας το ομώνυμο εκκλησάκι στην προϊστορική ακρόπολη στη κορυφή του Αγίου Γεωργίου.

Η ιερότητα του βουνού

Κατά τον καθηγητή Γ. Μπακαλάκη και τον επίτιμο έφορο σήμερα αρχαιοτήτων Δ. Τριαντάφυλλο η περιοχή ταυτίστηκε με την προϊστορική πόλη Ισμάρα, πόλη των γηγενών Θρακών Κικόνων, που αναφέρει ο Στράβων. Εκεί κοντά βρισκόταν και το ιερό άλσος του Απόλλωνα, όπου κατοικούσε ο Μάρων, ιερέας του Απόλλωνα. Ο Μάρων θεωρείται ο μυθικός οικιστής της Μαρώνειας. Ο Όμηρος περιγράφει την άφιξη του Οδυσσέα, τη φιλοξενία και τα δώρα που του έκανε ο Μάρωνας. Άρα η ιερότητα του βουνού είναι δεδομένη από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια.

Η λατρεία του Μάρωνα τονώθηκε τη ρωμαϊκή εποχή (διότι την κλασική εποχή ξέρουμε ότι επικρατούσα λατρεία ήταν του Διονύσου) και σύμφωνα με τα ευρήματα της Σύναξης πρέπει το 2ο αι. εκεί να υπήρχε ένα ιερό του Μάρωνα, το οικοδομικό υλικό του οποίου χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της βασιλικής στη Σύναξη (Γ. Μπακαλάκης, Χ. Μπακιρτζής). Βλέπουμε λοιπόν στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου μια διαδοχή λατρείας από την προϊστορική περίοδο μέχρι σήμερα.

Η παλαιοχριστιανική βασιλική της Σύναξης διαδέχθηκε το ρωμαϊκό ιερό του Μάρωνα. Ξέρουμε ότι οι πρώτοι χριστιανοί για να εξαλείψουν τις μνήμες της ειδωλολατρίας, έκτιζαν χριστιανικούς ναούς στις θέσεις των αρχαίων ιερών. Η παράδοση του προσκυνήματος συνεχίστηκε και τα βυζαντινά χρόνια, όπου πάνω στη βασιλική κτίσθηκε ένα μεσοβυζαντινό μοναστήρι. Αυτό ήταν το κέντρο αναφοράς για πολλούς μοναχούς που ασκήτευαν διασκορπισμένοι σε σημεία του βουνού του Αγίου Γεωργίου.

Τοιχάρια, λείψανα ναυδρίων, μάρμαρα, σπαράγματα επιγραφών στις θέσεις Πάτος και Κουβούκι εντοπίσθηκαν από τον αρχαιοφύλακα και συγγραφέα ερευνητή Τούλη Κωνσταντινίδη. Μην λησμονούμε ότι στο Κουβούκι, που το μέρος είχε πλάτωμα με δέντρα και νερό και ήταν πολύ ειδυλλιακό, ήταν και “το ιερό άλσος του Απόλλωνα” κατά τον επιτιμο έφορο αρχαιολογίας Διαμαντή Τριαντάφυλλο.

Ένα καλά κρυμμένο καταφύγιο

Η κορυφή του Αγίου Γεωργίου υπήρξε καταφύγιο των Μαρωνιτών στις δύσκολες ώρες και στους βυζαντινούς χρόνους, γιατί υπάρχουν διάφορα κτίσματα βυζαντινά, πάνω στα προϊστορικά. Οι επιδρομές των Αβαροσλάβων, Καταλανών, Βουλγάρων, διαφόρων πειρατών ανάγκαζαν τους κατοίκους να αναζητούν καταφύγιο στη δυσπρόσιτη αυτή κορυφή. Η Ακρόπολη του Αγίου Γεωργίου σχετίζεται με τα δύο μακρά μεγαλιθικά τείχη που βρίσκονται στη νότια μεριά του προς τη Σύναξη.

Άλλες θέσεις που εντόπισε ο Τούλης Κωνσταντινιδης ήταν: Λιβάδι, Συκιά Ρέμου, Παχυάμμος, Μήτρου Καλύβα, Σπηλιά, Βασίλη Βρύση, Κερασιά Ρέμου, Μικρά Καβούρια, Καρά Πουρνάρ (Ζερβούλη), Γιαχανού βρύση, Βραχοσκεπή, Σταμάτη βρύση (αγίασμα), Καλαμούδια, Τούβλα, Γλυκονέρι, Πηγαδάκι, Τσαγιρλίκι, Καρά Τσεσμεσί (πάνω από το μαντρί του Π. Τσακίρη), κ.α.

Ο Τούλης Κωνσταντινίδης, στο βιβλίο του υπαίθρια προϊστορικά ιερά της Θράκης, είχε εντοπίσει καμιά κατοσταριά λαξεύματα σε βράχους, τα έχει σχεδιάσει, έχει καταγράψει τα συνευρήματα που πιστοποιούν τη λατρευτική τους χρήση από την προϊστορική περίοδο και τα συνδέει διαχρονικά με διάφορα τοπικά έθιμα και λατρείες» θα μας πει η αρχαιολόγος Σοφία Δουκατά που δούλεψε για δεκαετίες στο χώρο της Μαρώνειας. Η προσπάθεια να διασωθεί ένας ναός που έχει τους δικούς του συμβολισμούς, δεν ήταν μόνο συγκινητική για την επιμονή και τις αναβάσεις όλων των εθελοντών αλλά και εξέφρασε την θέληση της τοπικής κοινωνίας να διασωθούν οι μαρτυρίες της χριστιανικής λατρείας του χθες.

Οι άνθρωποι που συνέβαλαν ήταν οι Ευαγγελία Ζερβούλη, Στέφανος Δαρανάς, Μιχάλης Βούλκος, Θοδωρής Περβανάς, Γιώργος Σμαραγδας, Βασίλης Ευθυμίου, Νεκτάριος Φραντζίδης, Άγγελος Ευθυμίου, Αλμπέρτος Μουτάφης, Δημήτρης Καρταλάκης, Γιώργος Τσομπανόπουλος, Δαβίδ Καμελιάν, Παράσχος Βούλκος, Γιώργος Κούνιος, Ανθιμος Τζίκος, Λουκία Τζίκου, Γιάννης Περβανάς, Γιάννης Κουτσογιάννης, Μικέλε Φαλτσιόνε, Γρηγόρης Ζερβούλης, Παναγιώτης Αντωνίου, Ευάγγελος Μπάτζιος, Γιώργος Ψαρράς, Μαρκέλλα Κεχαγιά, Απόστολος Ορφέας, Αριστείδης Ευθυμίου και Τάσος Ευθυμίου.

Μια παρέα ετερόκλητη, που δημιουργήθηκε με γνώμονα να διασώσει το εκκλησάκι του Αη Γιώργη και που όπως φαίνεται “έδεσε” και θα έχει μέλλον. Ο ενθουσιασμός με το τελικό αποτέλεσμα, η χαρά στα πρόσωπα όλων και η υπόσχεση για επανεκκίνηση σε άλλες δράσεις ήταν ο επίλογος της όλης προσπάθειας. Η συγκεκριμένη δράση ήταν εν μέσω καραντίνας κι λειτούργησε καταλυτικά για να υπάρξει μια δημιουργική διέξοδος με απτό αποτέλεσμα. Αν θελήσετε να γνωρίσετε το χώρο της ομηρικής Μαρώνειας και της προϊστορικής της ταυτότητας αξίζει να δείτε το βίντεο που έκανε ένας φίλος της ομάδας προβάλλοντας με εύσχημο τρόπο την περιοχή.