Πως ο γιος μιας αγράμματης Λευκαδίτισσας έγινε εθνικός συγγραφέας της Ιαπωνίας

Σε κλίμακα, εάν όχι παγκόσμια οπωσδήποτε ευρωπαϊκή, είναι δύσκολο να βρεθεί λαός που να ασχολείται με τα DNA και τα παρεμφερή περισσότερο από τον ελληνικό. Συγκινητικό είναι το κίνητρο αυτής της ενασχόλησης: Να αποδειχθεί η κατευθείαν καταγωγή των τωρινών Ελλήνων από τους Αρχαίους! Όμως, παρά τα όσα συνεχώς λέγονται, αναπτύσσονται και αναλύονται σχετικά με το θέμα αυτό, ισχνά παραμένουν τα έως τώρα αποτελέσματα. Τι να αποδειχθεί και πώς;

Οι γενετικοί κώδικες δεν συνδέονται με συγκεκριμένα έθνη, αλλά με λαούς που συμβιώνουν σε εκτεταμένες γεωγραφικές περιοχές. Η δομή π.χ. του DNA που είχε ο – αποδεδειγμένως ελληνικής καταγωγής – Μέγας Ναπολέων δεν είναι “ελληνική”, αλλά εκείνη που συναντάται στην Εγγύς Ανατολή και το ανατολικό μέρος της κεντρώας Αφρικής. Έτσι, το συμπέρασμα στο οποίο σιωπηρώς αλλά αφεύκτως καταλήγουν οι σχετικές έρευνες είναι ότι εμείς, οι Νεοέλληνες, είμαστε “Παιδιά του Μεσαίωνα” και – κυρίως! – των Νεοτέρων Χρόνων (1453-1821).

Αυτό τεκμηριώνεται και από οικογενειακά ονόματα τα οποία, στη χώρα μας, δεν περιβάλλονται με τη σημασία που τούς πρέπει, με αποτέλεσμα πολλά να παραμένουν “ανερμήνευτα”. Ας δούμε λοιπόν μερικά από αυτά τα “ανεξήγητα”: Λέχος (= Πολωνός), Μάντζαρης (= Μαγυάρος, Ούγγρος), Σκλάβος/Σκλαβούνος (=Σλάβος/Σέρβος), Βούλγαρης (= Σλαβομακεδόνας, Βούλγαρος), Αρναούτης (= Αλβανός), Καζάκος (= Καζάκος/Κοζάκος), Ρούσος, Ρούσης (=Ρώσος [γενικώς]), Μόσκοβος (= Μεγαλορώσος), Ατζέμης (= Πέρσης) κ.ο.κ. Και για να επιστρέψουμε στους Αρχαίους μας, όλοι μας ανατρέχουμε στον “Επιτάφιο” του Περικλή που πράγματι απευθύνεται στους “αυτόχθονες Αθηναίους”, μα λησμονούμε αυτό που αναφώνησε ο Θησέας, καθώς ίδρυε το άστυ των Αθηνών: “Εδώ ελάτε, όλοι οι λαοί!”

Αλλοεθνείς εθνικοί καλλιτέχνες

Τελοσπάντων… Το θέμα έγκειται στο ότι κάθε λαός υφίσταται κάτι σαν το πάθημα που περιέγραψαν μεγάλοι σοφοί της Αρχαιότητας: Υπάρχει, έλεγαν αυτοί, μια “ουράνια μουσική” τον ήχο της οποίας όμως δεν ακούμε, ακριβώς διότι αυτός είναι στα αυτιά μας από τη στιγμή κατά την οποία γεννιόμαστε. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στους λαούς του κόσμου μας. Επειδή τα άτομα που συναποτελούν τον καθένα από αυτούς γεννήθηκαν και μεγάλωσαν μέσα στην ίδια κοινωνία, δεν είναι σε θέση εναργώς να αντιληφθούν τα προτερήματα και μειονεκτήματα του έθνους τους. Κατά συνέπεια, κυρίως “αλλοεθνείς” εκουσίως εγκατεστημένοι σε μια δεδομένη χώρα μπορούν να καταλάβουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του λαού στον οποίο εντάσσονται. Οι Πούσκιν και Ντοστογιέφσκι αποτελούν τα πιο γνωστά παραδείγματα.

Υπάρχουν όμως και άλλα πολλά… μεταξύ των οποίων “πρώτος και καλλίτερος” αναδεικνύεται ο Αλέξανδρος Δουμάς, εμβληματικός συγγραφέας των Γαλλικών Γραμμάτων. Όλοι μας ξέρουμε τους “Τρεις Σωματοφύλακες” και τον “Κόμη Μοντεχρίστο”… πόσοι από εμάς όμως στέργουν να θυμηθούν ότι αυτός ο σπουδαίος Γάλλος λογοτέχνης καταγόταν από Μαύρους;

Και για να έλθουμε στα τωρινά. Σχεδόν όλοι οι προχωρημένοι στην ηλικία σύγχρονοί μας θυμούνται τους κορυφαίους Γάλλους ηθοποιούς Λουί ντε Φυνές και Φερναντέλ. Και αυτό, διότι κανείς δεν μπόρεσε καλλίτερα από αυτούς να προβάλει το ειρωνικών καταβολών έμφυτο στον γαλλικό λαό χιούμορ. Και ιδού το “παράδοξο”: Ο μεν Λουί ντε Φυνές καταγόταν από Ισπανούς, ενώ ο Φερναντέλ είχε, λόγω προέλευσης, ιδιοσυγκρασία μάλλον ιταλική παρά γαλλική.

Το ίδιο συμβαίνει και με τον αλησμόνητο Βιττόριο Γκάσμαν, που με τρόπο αριστουργηματικό διακωμώδησε τον διαχρονικό τρόπο ζωής των Ιταλών. Και αυτός, όπως φαίνεται από το επώνυμό του, είχε πατέρα Γερμανό (Gassmann). Και προκειμένου να ανατρέξουμε στα πριν από εμάς, ας εγκύψουμε στον Μακιαβέλλι, “πατέρα” του ιταλικού εθνικισμού. Λόγω σχολίων που κάνει, ιδίως στο κείμενο του “Ηγεμόνα” του, έχει λογικώς υποστηριχθεί ότι δεν ήταν “γνήσιος” Ιταλός αλλά εκχριστιανισμένος Σεφαραδίτης. Το ίδιο άλλωστε ισχύει και όσον αφορά τον Χριστόφορο Κολόμβο…

Ο εθνικός συγγραφέας της Ιαπωνίας 

Ταύτα μεν ούτως εχέτω. Ας έλθουμε τώρα στην περίπτωση η οποία ξεπερνάει όχι “την πλέον καλπάζουσαν” μα κυριολεκτικώς την “πλέον φαντασιώδη” φαντασία. Πρόκειται, λοιπόν για τον Λευκάδιο Χερν (Lafcadio Hearn [1850-1904]), εθνικό συγγραφέα της Ιαπωνίας, ο οποίος δεν ήταν Ιάπων!

Ο Χερν γεννήθηκε στη Λευκάδα, όταν τα Επτάνησα τελούσαν υπό βρετανική προστασία. Η μητέρα του, Ρόζα, ήταν Ελληνίδα και καταγόταν από τα Κύθηρα, εξ ου και το χαρακτηριστικώς τσιριγώτικο επώνυμό της: Κασιμάτη. Ο πατέρας του πάλι, Κάρολος/Charles, ήταν αξιωματικός της βρεταννικής φρουράς των Ιονίων Νήσων, ιρλανδικής όμως καταγωγής. Έτσι, σύμφωνα με δική του επιθυμία, ο γιος του βαφτίστηκε μεν σύμφωνα με το ελληνοορθόδοξο τυπικό, αλλά τού δόθηκε και το όνομα Πατρίκιος – ακριβώς διότι ο φερώνυμος Άγιος θεωρείται προστάτης των Ιρλανδών. Το “Πατρίκιος” πάντως γρήγορα ξεχάστηκε, με αποτέλεσμα ο Χερν να δοξαστεί ως “Λευκάδιος”, όνομα το οποίο, παρά την παραφθορά του στα αγγλικά (Λαφκάντιο), σταθερώς θυμίζει τη γενέτειρα του μεγάλου λογοτέχνη.

Ο νεαρός Λευκάδιος άλλωστε θεωρούσε τον εαυτό του ως Έλληνα. Και η ελληνική του συνείδηση ιδιαιτέρως τονίστηκε, αφότου ο πατέρας του, υπό το πρόσχημα υπηρεσιακής του μετάθεσης, εγκατέλειψε τον ίδιο και τη μάνα του. Έτσι, η Ρόζα και ο γιος της μετανάστευσαν στην Ιρλανδία και ζήτησαν την προστασία των εκεί συγγενών του Καρόλου. Αυτοί όμως τους δέχτηκαν ψυχρά.

Και αυτό, διότι αποδοκίμαζαν τον γάμο του λαμπρού γόνου τους, στρατιωτικού στην υπηρεσία της Αυτής Μεγαλειότητος (βασίλισσας Βικτωρίας), με μία “άσημη, φτωχή και αγράμματη Ελληνίδα από τα Κύθηρα”. Υπό την πίεση της οικογένειάς του λοιπόν, ο Κάρολος Χερν, με κάποιο “νομικίστικο” επιχείρημα, κατάφερε να ακυρώσει τον γάμο του. Η Ρόζα Κασιμάτη ξαναπαντρεύτηκε, μα τελικώς τρελάθηκε και κατάντησε να πεθάνει στο Φρενοκομείο της Κέρκυρας.

Ο Λευκάδιος, πάλι, δέχθηκε έντονη την πίεση των συγγενών τού πατέρα του, που ήθελαν να τον αποκόψουν από την Ορθοδοξία, θρήσκευμα της μητέρας του, και να τον στρέψουν στον Καθολικισμό. Έτσι, τον έστειλαν σε εκκλησιαστικό εκπαιδευτήριο της Γαλλίας. Εκεί αυτός έμαθε καλά τα γαλλικά, μπόρεσε να μελετήσει σε βάθος την Ελληνική Γραμματεία, αλλά ταυτόχρονα απέρριψε κάθε προοπτική προσηλυτισμού του στη Ρωμαϊκή Εκκλησία. Στη συνέχεια, συμπλήρωσε τη μόρφωσή του σε αγγλικό εκπαιδευτικό ίδρυμα, αλλά οι οικονομικές δυσχέρειες που συνεχώς τον βασάνιζαν τον έκαναν να μεταναστεύσει στο Σινσινάττι/Cincinnati της Βόρειας Αμερικής.

Σε αναζήτηση θετής πατρίδας

Σαφές είναι ότι ο Λευκάδιος, πέρα από τρόπο αξιοπρεπούς βιοπορισμού του, αναζητούσε και τόπο όπου θα μπορούσε να ριζώσει. Γόνος ατυχούς γάμου προσώπων που είχαν διαφορετικές ο ένας από τον άλλο εθνικές καταβολές, έψαχνε ο ταλαντούχος συγγραφέας μας μία νέα, θετή πατρίδα στην οποία θα μπορούσε να αναδειχθεί. Ούτε στις ΗΠΑ όμως τα κατάφερε. Βέβαια, εκεί άρχισε να τον περιβάλλει η δόξα του σημαντικού λογοτέχνη. Ο γάμος του, όμως, με μία Μαύρη, πρώην σκλάβα, και πάλι τον έφερε σε θέση ιδιαιτέρως δυσχερή. Έτσι, σε διαρκή αναζήτηση μιας χώρας όπου θα μπορούσε να “κουρνιάσει”, βρέθηκε το 1890 στην Ιαπωνία. Και εκεί – επιτέλους! – βρήκε την ιδεώδη πατρίδα του.

Αρχικώς ευδοκίμησε ως καθηγητής Αγγλικών, επάγγελμα σημαντικό στη συγκεκριμένη χώρα, που εναγωνίως τότε προσπαθούσε να ενστερνιστεί τα δυτικά πρότυπα ανάπτυξης και προόδου. Ο Λευκάδιος λοιπόν γρήγορα πρόκοψε – με αποτέλεσμα να διοριστεί τελικώς καθηγητής της Αγγλικής Λογοτεχνίας στο αυτοκρατορικό πανεπιστήμιο του Τόκυο.

Λίγο μετά την εγκατάστασή του στη “Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου” άλλωστε, τέλεσε τον γάμο του με μια Γιαπωνέζα, γόνο Σαμουράι (= Ιπποτών), απέκτησε μαζί της τέσσερα παιδιά και πήρε την ιαπωνική υπηκοότητα υπό το όνομα: Κοϊζούμι Γιακούμο. Συνακολούθως, απέρριψε τη Χριστιανική Ορθοδοξία στην οποία, λόγω της μάνας του, είχε παραμείνει προσκολλημένος και ασπάστηκε την ιαπωνική εκδοχή του Βουδισμού. Πέθανε στην ιαπωνική πρωτεύουσα από καρδιακό νόσημα – προφανώς εξαιτίας της περιπετειώδους βιοτής του.

Το έργο του υπήρξε σημασίας τεράστιας: Χάρη στην ελληνική του ιδιοσυγκρασία και τη γαλλική του κουλτούρα, μπόρεσε να διεισδύσει στην ψυχή του ιαπωνικού Λαού, πλήρως να κατανοήσει τις απλωμένες στο βαθύ παρελθόν ευγενείς ιδιομορφίες του και να τις αποτυπώσει στα – γραμμένα κυρίως στα αγγλικά – υπέροχα λογοτεχνήματά του. Και είναι εν προκειμένω χαρακτηριστικό το ότι το πιο συγκινητικό του έργο έχει τον τίτλο “Κοκόρο” (= Καρδιά)…

Σήμερα η προσωπικότητά του παραμένει αντικείμενο μεγάλου σεβασμού και αγάπης στη θετή του πατρίδα, της οποίας θεωρείται ως Εθνικός Λογοτέχνης. Στη χώρα μας όμως είναι σχεδόν ξεχασμένος… όπως και άλλες, ελληνικής προέλευσης προσωπικότητες, που ξένοι λαοί έχουν αναγάγει σε ήρωές τους. Αυτή η λήθη… γιατί;