Πως οι Τούρκοι μετατρέπουν τις ελληνικές αρχαιότητες σε ρωμαϊκές

Θυμάμαι με θλίψη ότι βρέθηκαν αρχαίες ελληνικές επιγραφές στην Ιωνία προ ετών και τηλεφώνησα στο υπουργείο Πολιτισμού επειδή κάτω από το αρχαίο κείμενο οι Τούρκοι έγραφαν στη λεζάντα ότι ήταν λατινικά. Έψαχνα κάποιον επιγραφολόγο στην Αθήνα γιατί δεν μπορούσα να διαβάσω όλο το κείμενο της επιγραφής. Μου απάντησαν «δεν μπορούμε να ασχολούμαστε με ό,τι βρίσκουν εκεί».

Ό,τι ελληνικό ανασκάπτεται στην Τουρκία, βαφτίζεται “αρχαίο”, έργο του… κανενός ή “αρχαίου γλύπτη” γενικώς. Το έκαναν και με προτομή του Απόλλωνα που τον αναφέρουν γενικώς ως “πιθανόν αρχαίο θεό” τον περασμένο Αύγουστο. Το έκαναν και με το θέατρο της Πέργης, με αφορμή το οποίο γράφουμε το παρόν κείμενο. Η λέξη “ελληνικό” σπάνια έως ποτέ δεν αναφέρεται σε στις ανακοινώσεις των αρχαιολόγων τους που είναι μεν σοβαροί επιστήμονες, όμως πρωτίστως είναι Τούρκοι. Το άρθρο αυτό δεν γράφεται για εκείνους, αλλά για εμάς. Έχουμε μεγάλο μερτικό σε αυτό το παραμύθι που αφανίζει το ελληνικό στοιχείο από τους ελληνορωμαϊκούς χρόνους και από το ελληνικότατο Βυζάντιο.

Οι Τούρκοι έμμεσα στηρίζονται στους εθνοφοβικούς Έλληνες και σε μια ελληνική (;) Βικιπαίδεια που αναφέρεται σωρηδόν σε “Ρωμαίους” αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Οι Ρωμιοί κατά τη γνώμη τους δεν ήταν Έλληνες και τα ελληνιστικά χρόνια, όπως και τα βυζαντινά αιωρούνται σε ένα λυκόφως εθνικότητας. Οι Τούρκοι εν προκειμένω προέβαλαν το στάδιο της Πέργης στην Αττάλεια και κομπάζουν για την πλήρη ανασκαφή ενός “περίφημου ρωμαϊκού σταδίου”.

Το στάδιο αυτό όντως είχε οικοδομηθεί γύρω στο 100 μΧ με τα λεφτά μιας ζάπλουτης τύποις Ρωμαίας. Ήταν η Μάγνα Πλανκία που όμως είχε μητέρα Αρμένισα, παππού Αριστόβουλο και αδελφό ονόματι Αλέξανδρο. Ρωμαίος ήταν ο πατέρας της που είχε παντρευτεί την Αρμένισα. Όταν χτιζόταν το στάδιο, στα νομίσματα που κυκλοφορούσαν αναγράφονταν ελληνικά στοιχεία, όπως εξάλλου ελληνικά ήταν τα νομίσματα και όταν ήταν έπαρχος της Παμφυλίας ο πατέρας τής χορηγού. Οπότε ναι μεν χρηματοδοτήθηκε το στάδιο από μια κεφαλαιούχο που είχε Ρωμαίο πατέρα, αλλά αυτό το χρήμα, πληρώθηκε με ελληνικά λεφτά. Επίσης, το 80% των επιγραφών που έχουν βρεθεί στην Πέργη από ποικίλες εποχές είναι στα ελληνικά.

 

 

Η ίδια ανήκε στην ρωμαϊκή αριστοκρατία της περιοχής, όμως μόνον μια λατινική επιγραφή έχει βρεθεί για  αυτήν. Πάνω από τέσσερις επιγραφές για τις ευεργεσίες της ήταν γραμμένες στα ελληνικά και αναφέρεται ως “πόλεως θυγατέρα”. «Η Βουλή καί ό δήμος Πλανκίαν Μάγναν Μ. Πλανκίου Ούάρου καί Πόλεώς Θυγατέρα ίέρειαν τής ’Αρτέμιδος καί δημιουργόν ίέρειαν Μητρός Θεών διά Βίου πρώτην καί μόνην, εύσεβή καί φιλόπατριν» αναφέρει μια από τις ελληνικές επιγραφές.

Η ύπουλη στάση που κρατούν οι Τούρκοι

Η Πέργη ήκμασε ως οικισμός και πόλη όχι ως χωριό Χετταίων ή Λυδών ή Κίλίκων, αλλά Ελλήνων οικιστών στην Παμφυλία, που όντως είχε πολλές φυλές. Υπήρξε ελληνόγλωσση επί μιάμιση και πλέον χιλιετία (1100 π.Χ. μέχρι ίσως το 450 μ.Χ), αλλά κατά τον μεσαίωνα σταδιακά παρήκμασε και όταν καταλήφθηκε από τους Τούρκους ήταν πια μια πολύ μικρή κοινότητα. Μετά τον 14ο αιώνα εξαφανίζεται από τις αναφορές και πολλοί θεωρούν ότι ίσως ερημώθηκε από μεγάλο σεισμό. Κανένα στοιχείο δεν δείχνει εκλατινισμό της.

Η δε θεωρία ότι η Πέργη ή και όλο το Βυζάντιο δεν ήταν στην ουσία ελληνικό αλλά «απλώς ελληνόγλωσσο», είναι μια εθνοφοβική προσέγγιση της ιστορίας εκ μέρους των Ελλήνων, λες και όποιος βλέπει ελληνικότητα στη Μικρά Ασία θέλει να ξαναπάρει την Πόλη και είναι θερμοκέφαλος εθνικιστής. Δηλαδή όποιος λέει ότι οι Συρακούσες ή η Μασσαλία ήταν ελληνικές αποικίες, θέλει να τις ξαναπάρει από τους Ιταλούς και τους Γάλλους; Οι Τούρκοι πάντως μνημονεύουν την Τριπολιτσά, που τους ανήκε συνολικά για μόλις 240 χρόνια και αναφέρονται με νοσταλγία στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, στα οποία επίσης επιβλήθηκαν για απίστευτα πολύ μικρό χρονικό διάστημα σε αναλογία προς την επικράτηση του ελληνικού στοιχείου. Και αν οι Ρωμιοί δεν ήταν Έλληνες, τότε γιατί οι Τούρκοι ονόμαζαν την Ελλάδα Rumelia;

 

Το επιχείρημα ότι το ελληνόγλωσσος δεν σημαίνει απαραιτήτως Έλληνας, θα ευσταθούσε αν στις περιοχές αυτές δεν κυριαρχούσε και ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική θρησκεία: τα θέατρα, οι τραγωδίες, οι εορτές, οι Δελφικοί και Κορινθιακοί αγώνες στην Μικρά Ασία, τα πάντα στον πολιτισμό και στο εμπόριο ήταν ή εντελώς ελληνικά ή είχαν αφομοιώσει και κάποια καθαρά ντόπια έθιμα, αλλά με την ελληνικότητα κυρίαρχη. Το γιατί δεν αυτοαποκαλούνταν ‘Έλληνες παρά προτιμούσαν το Ρωμιοί, οφείλεται σε πολιτικούς και θρησκευτικούς παράγοντες: πρώτον, η λέξη ” Έλληνας” ήταν πλέον βρισιά σε όλες αυτές τις περιοχές μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού, ως συνώνυμο του ειδωλολάτρη. Δεύτερον, υπήρχε πλέον αυτοκράτορας και οι κυβερνήτες δεν ήθελαν επ΄ουδενί να ανακινούνται δημοκρατικές διαδικασίες, η δε λέξη “δημοκράτης” ήταν κι αυτή συνώνυμο του Έλληνα.

Τρίτον, ίσως και βασικότερο, ο Έλληνας είχε ταυτιστεί με μια σειρά από συντριπτικές ήττες και “αλληλοφαγωμάρα”. Οι Ρωμιοί ήθελαν να μείνουν ενωμένοι και να νιώθουν νικητές. Όμως αν δεν ήταν Έλληνες, τότε κάποιοι πρέπει να μας απαντήσουν τι στην ευχή ήταν – σίγουρα όχι Λατίνοι ή Λυδοί ή Σύροι και “Μαυροθαλασσίτες”. Απλά ο Ρωμιός ήταν μια υβριδική έκφραση του Έλληνα, που από το Αθηναίος ή Σπαρτιάτης ή Σάμιος δεν πρόλαβε να περάσει στο “Έλληνας” εγκαίρως.

Στο επιχείρημα ότι μιλούσαν τα ελληνικά αναγκαστικά, ακόμα και αν ίσχυε αυτό, τότε θα σήμαινε ότι είχε κυριαρχήσει πλέον το ελληνικό στοιχείο έστω και κατακτητικά. Αν πάλι ένιωθαν Ρωμαίοι όπως πολλοί προπαγανδίζουν, τότε γιατί δεν μιλούσαν ούτε έγραφαν λατινικά; Σημειωτέον ότι τα λατινικά ήταν εξαιρετικά πιο εύκολη γλώσσα από τα ελληνικά. Ήταν δηλαδή απάτριδες Λατίνοι που είχαν αποκηρύξει τη γλώσσα τους αλλά και αργότερα την κεφαλή της εκκλησίας τους (τον Πάπα) αλλά και τα “πατρώα” εδάφη στη βησιγοτθική Ιταλία;

Διαβάζοντας ένας Έλληνας το κείμενο για την ολοκλήρωση της ανασκαφής του μεγάλου σταδίου της Πέργης, η περιγραφή του Τούρκου αρχαιολόγου μοιάζει τόσο “αθώα”: μιλάει για τους κατοίκους τού 3000 π.Χ. στην περιοχή και για τους Ρωμαίους. Για το “εν τω μεταξύ” όμως σιγή ιχθύος: πουθενά δεν βρίσκεις τους οικιστές από το Άργος, τους Δελφούς, τους μετανάστες από την Τροία, τους Ροδίους εποίκους του 7ου π.Χ. ή έστω και τους Πέρσες, τον Μέγα Αλέξανδρο, τους Σελευκίδες, τους Πτολεμαίους, τους χριστιανούς άρχοντες, τους Έλληνες μητροπολίτες κ.λπ.).

 

Ελληνική αποικία

Η Πέργη ουσιαστικά οικίστηκε γύρω στο 1100 π.Χ όπως χονδρικά υπολογίζεται, καθώς τα θεμέλιά της ως σημαίνουσας κοινότητας και όχι ως άσημου οικισμού, τέθηκαν μετά την άλωση της Τροίας από νεοφερμένους στην περιοχή. Η ακρόπολη της πόλης απείχε από τη θάλασσα όσο η Ακρόπολη των Αθηνών από τον  λιμένα του Πειραιά και οι νεοφερμένοι ήταν Έλληνες μετανάστες κατά κύριο λόγο.

Στην διατριβή “Η Πέργη της Παμφυλίας. Συμβολή στην πολιτική και εκκλησιαστική ιστορία της Αρχαίας Πόλεως” ο μητροπολίτης Πέργης Ευάγγελος Γαλάνης αναφέρει ως οικιστές ή ιδρυτές της πόλης άνδρες από την Αθήνα, την Θεσσαλία, τον Ορχομενό, το Άργος και τους Δελφούς. Τα ονόματά τους αναφέρονταν στις βάσεις επτά αγαλμάτων που αποκάλυψε η σκαπάνη το 1959 στην πύλη της πόλης (βρέθηκαν αργότερα και δύο στήλες αφιερωμένες σε Λατίνους οικιστές, γραμμένες στα λατινικά, ως “ανανεωτές” της πόλης):

«Τα επτά βάθρα των Κτιστών της Πέργης με την σειρά που είναι τοποθετημένα σήμερα στον ανιστορούμενο χώρο της Αυλής και φέρουν τις ακόλουθες επιγραφές» (σελ. 29-32).: κτίστης, Ρίξος Λύκου τοῦ Πανδείονος Ἀθηναΐος ἀφ’ οὗ Ρίξου πούς… /κ(τ)ίσ(τ)ης Λάβος Δαε(…Δ)ελφός ἀφ’ οὗ Λα(…) /κτίστης Κάλχας Θέστορος Ἀργεῖος… /(κτίσ)της (Μαχ)άων Ἀσκλη(πιοῦ) Θεσσαλό(ς) ἀφ’ οὗ ἱερόν Διός Μαχαονίου ἐν τῇ ἀκροπόλει /κτίστης (Λ)εοντεύς Κορ(ώνου) Λαπίθης /κτ(ί)στης (Μι)νύας Ἰαλμένο(υ) του Ἄρεως Ὀρχομένιος / (κτίστης) Μόψος Ἀπόλλωνος Δελφός.

Δεν βρέθηκε επιγραφή με τον Αμφίλοχο, που ήταν Έλληνας μάντης όπως και ο Κάλχας και ο Μόψος και σύμφωνα με ιστορικές πηγές συμμετείχε στην ίδρυση της πόλης.  Ο Στράβωνας γράφει ότι σύμφωνα με τον Ηρόδοτο η περιοχή ονομάστηκε Παμφυλία επειδή εγκαταστάθηκαν σε αυτήν πολλές φυλές, αλλά και μεγάλος αριθμός μεταναστών που προέρχονταν από την Τροία μετά την άλωσή της, καθώς πολλοί ακολούθησαν τον Αργείο Αμφίλοχο και τον Έλληνα μάντη Κάλχαντα: «οι δέ Πάμφυλοι, ούτοι εισί των εκ Τροίης αποσκεδασθέντων άμα Αμφιλόχω και Κάλχαντι» (Ηρόδ. 7.91.1).

Άλλη μια απόδειξη της ελληνικότητας της Πέργης, πιο πρόσφατης από των ιδρυτών της, είναι ότι ανταγωνιζόταν μια άλλη σημαντική πόλη της περιοχής, την Σίδη, και επαίρονταν αμφότερες για τις άριστες σχέσεις τους με το ιερό των Δελφών, χωρίς τις οποίες δεν θα είχαν λάβει την άδεια να τελούν Πυθικούς Αγώνες. Ανεξαρτήτως δηλαδή της εξάπλωσης του Χριστιανισμού, όταν χτιζόταν το “ρωμαϊκό” κατά τους Τούρκους θέατρο της Πέργης, η πόλη αυτή ήταν πολιτισμικά, επίσημα και θρησκευτικά, ελληνική. Και όταν εκχριστιανίστηκε, ελληνικά ονόματα είχαν οι επίσκοποι και αργότερα μητροπολίτες της.

 

Άλλο ένα στοιχείο της ελληνικότητας είναι το γεγονός ότι η Πέργη το 270 μ.Χ., δηλαδή 150 χρόνια μετά την ανέγερση του “ρωμαϊκού” σταδίου” της, μαζί με την Σίδη, την Αττάλεια και την Άσπενδο συνέστησαν συμμαχία, η οποία μάλιστα έκοβε και κοινό νόμισμα στο οποίο αναγραφόταν η λέξη «ΟΜΟΝΟΙΑ». Το 325 μ.Χ. στη Σύνοδο της Νίκαιας, η Πέργη εκπροσωπήθηκε από Έλληνα ιερέα, τον Καλλίνικο. Από τις 83 επιγραφές που διασώθηκαν στην Πέργη και εκτίθενται στο Μουσείο της περιοχής, οι 53 φέρουν ελληνικά ονόματα με ελληνικά γράμματα στην δε εγχώρια διάλεκτο είναι γραμμένη μόνον μια επιγραφή.