“Για μια πατρίδα” – Όπου υπάρχει ξεριζωμός υπάρχει πόνος

Με ηπειρωτικές ρίζες η συγγραφέας που ζει και δραστηριοποιείται στην Κομοτηνή, με το τελευταίο βιβλίο της “Για Μια Πατρίδα” των εκδόσεων “Έξη”, αγγίζει τόσο εύγλωττα την υπόθεση της προσφυγιάς μέσα από βιωματικές μαρτυρίες ανθρώπων που την ένιωσαν στο πετσί τους, καταφέρνοντας όχι απλά να περιγράψει το φαινόμενο, αλλά να σπαράξει η ψυχή μας με όσα συνάντησαν στις νέες χώρες που ήταν το αποκούμπι τους για να εξασφαλίσουν τα προς το ζειν, στερούμενοι όλη την ομορφιά της ζωής με τα αγαπημένα τους πρόσωπα που άφηναν πίσω…

Ο αναγνώστης ταξιδεύει με την γραφή της Άσης Κιούρα σ ένα παράλληλο ιστορικό περιβάλλον που ζουν οι ήρωες του βιβλίου, ανώνυμοι αλλά τόσο οικείοι, ενώ ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος θερίζει την Ευρώπη. Είναι τότε που η μετανάστευση σε ένα αιώνα χτύπησε τρεις φορές την χώρα μας. Η συγκίνηση σε πλημμυρίζει.

Λες και είσαι πίσω από μια διάτρητη κουρτίνα και παρακολουθείς τις ζωές των ανθρώπων, τις αγωνίες τους, τις μικροπαρανομίες τους, που αφοσιώνονται με φοβερές στερήσεις στις πιο σκληρές δουλειές, εκεί στις χώρες επιλογής τους προκειμένου να αποκτήσουν το πολυπόθητο κομπόδεμα που θα τους εξασφαλίσει την αγωνιώδη επιστροφή. Το βλέμμα τους πίσω. Η καρδιά πεταρίζει, αλλά και η απογοήτευση έκδηλη όταν μετά την επιστροφή στην πατρίδα και πάλι νιώθουν “ξένοι”.

Πικρές αλήθειες που η συγγραφέας δίνει με απλότητα και συναρπαστική γραφή παρασύροντας τον αναγνώστη στις εργατουπόλεις της Γερμανίας, στην Αστόρια της Νέας Υόρκης, πολλά χιλιόμετρα από την πατρίδα όπου οι Έλληνες πρόσφυγες μάθαιναν δίπλα να αγαπούν την χώρα τους. Το βιβλίο είναι απόρροια συστηματικής έρευνας, αλλά και εξομολογήσεων των πρωταγωνιστών αυτής της προσφυγιάς.

‌«Ξένος στον τόπο που πήγε και δυο φορές ξένος στο χώμα που πρωτοπάτησε σαν παιδί», θα πει για τον πατέρα της Ανάσταση Κιούρα που πρωταγωνιστεί διακριτικά στην σκέψη της συγγραφέως. Ιδιαίτερος, ευαίσθητος, με τους δικούς του ηθικούς κανόνες, ηπειρωτικό αγύριστο κεφάλι, με τους κώδικες του για την οικογένεια, τα ρίσκα από την χαρτοπαικτική λέσχη που διατηρούσε, την αγάπη που ένιωθε για την οικογένεια του, αλλά την έσφιγγε βαθιά μέσα του, μαζί με την αγάπη του για την τράπουλα. Στο πρώτο σπίτι που εγκαταστάθηκε με την γυναίκα του στα ξένα, χαρούμενοι προσπαθούν να στήσουν την ζωή τους, έχοντας πάντα μέσα τους την φλόγα του γυρισμού.

“Ξένοι” και όταν πατούσαν το χώμα της πατρίδας…

«Ένιωσαν ξένοι στην επιστροφή… Ήταν πολλοί εκείνοι που μετάνιωσαν που επέστρεψαν, που ένιωσαν ξένοι στην επιστροφή», όπως περιγράφεται αυτό το συναίσθημα εύγλωττα στο βιβλίο. «Οι περισσότεροι νιώθουν και ένιωσαν έτσι. Άλλος άνθρωπος φεύγεις, άλλος επιστρέφεις. Είναι αναπόφευκτο. Ξένα μέρη, ξένες συνήθειες και νοοτροπίες, άθελα σου τις υιοθετείς. Και όταν επιστρέφεις είσαι ο ”Γερμανός” ο ”Αμερικάνος” … Πάντα ξένος. Ανάμεσα σε δυο πατρίδες ξένος. Ο πατέρας μου… με το χέρι στην καρδιά θα σου πω, πώς δεν ένιωσε ποτέ έτσι. Ήταν διαφορετικός, μπορεί να τον φώναζαν ο ”Γερμανός με τις χρυσές αλυσίδες”… μα εκείνος γελούσε.

Όλα όσα ένιωθε ως παιδί για την πατρίδα του, τα ένιωθε και στην δύση της ζωής του . Ήταν ένας διαφορετικός άνθρωπος, μια άλλη προσωπικότητα. Υπάρχουν εκείνοι που βίωσαν την ξενιτιά και γύρισαν πίσω. Εκείνοι που ζούνε ακόμα εκεί και δεν θα γυρίσουν ποτέ, Και εκείνοι που δεν έχουν πάει ποτέ, ”ζώντας” τα ξένα, μέσα από αφηγήσεις κοντινών προσώπων, αλλά και φίλων.

Οι άνθρωποι που αναγκάστηκαν να φύγουν, νιώθουν έντονα το συναίσθημα της νοσταλγίας και μια κρυφή περηφάνεια, για όλα όσα μπόρεσαν να καταφέρουν αντιμετωπίζοντας μια σκληρή νέα πραγματικότητα. Αναγκάστηκαν να αφήσουν πίσω ήθη, έθιμα, συνήθειες, για να μπορέσουν να συνυπάρξουν, αλλά να προσαρμοστούν, σε μια νέα τάξη πραγμάτων, η οποία ήταν δύσκολη και στενάχωρη.

Η απουσία αγαπημένων προσώπων, η προσαρμογή σε μια ξένη χώρα, η αλλαγή της καθημερινότητας, ήταν βραχνάς για κάθε ομογενή. Πώς να εκφράσεις τα συναισθήματά σου, πώς να διεκδικήσεις, να πεις πώς νιώθεις και πώς αισθάνεσαι σε μια γλώσσα που δεν κατέχεις; Το μόνο που καταφέρνεις καλά, είναι να κάνεις καλά την Arbeit. Εκείνοι δείχνουν, εσύ αφομοίωνες, μιμείσαι, διψάς να μάθεις…» θα πει η συγγραφέας, καταφέρνοντας με το βιβλίο αυτό να τιμήσει αυτές τις γενιές των Ελλήνων προσφύγων, χωρίς διάθεση ωραιοποίησης, αλλά με μια γυμνή, αληθινή, ρεαλιστική ματιά που σε συγκλονίζει. Οι απόψεις της ξεκάθαρες.

«Όπου πάτησε το πόδι του ο Έλληνας δημιούργησε πολιτισμό. Απέδειξε ότι μπορεί να επιβιώσει κάτω από σκληρές συνθήκες, να παράγει υπό πίεση, να καταλήξει να είναι παράδειγμα προς μίμηση. Παραδείγματα πολλά Ελλήνων που διέπρεψαν στο εξωτερικό.
Αλλά η καρδιά του ξενιτεμένου, ποτέ δεν παύει να αναπολεί, να πονάει, να παίρνει κουράγιο, να δίνει κουράγιο στον εαυτό του…  Ακόμα λίγα μάρκα στην άκρη να μαζέψω, να επιστρέψω εκεί που κάποτε αναγκάστηκα όλα να τα αφήσω πίσω. Κάποιοι δεν γύρισαν ποτέ! Όλα έγιναν για μια Πατρίδα…».

Η ανάγνωσή του βιβλίου θα ενεργοποιήσει μνήμες και συναισθήματα και θα επιβεβαιώσει τον πόνο της προσφυγιάς τότε, αλλά και την σύγχρονη φυγή των προσοντούχων νέων μας σε τόπους του εξωτερικού…