“Νοσταλγία”: Μια εικαστική επιστροφή στη δεκαετία του ’80

Γράφει ο Βλάσης Φρυσίρας  – 

Γιορτάζοντας είκοσι χρόνια λειτουργίας, το Μουσείο Φρυσίρα διοργανώνει μια σειρά επετειακών εκθέσεων για το 2020, ξεκινώντας αναδρομικά από την δεκαετία του 1980 με την έκθεση “Νοσταλγία”. Σε αυτήν την έκθεση, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν 56 από τους πρώτους Έλληνες καλλιτέχνες της συλλογής, με έργα που παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά πριν από την δημιουργία του μουσείου.

Πρόκειται για νεανικά έργα καταξιωμένων πλέον εικαστικών, τα οποία δημιουργήθηκαν κατά την δεκαετία του 1980. Σήμερα, το Μουσείο Φρυσίρα κάνοντας μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν, παρουσιάζει μερικά από τα σημαντικότερα και παλαιότερα αποκτήματά του, τιμώντας τους Έλληνες καλλιτέχνες που εντάχθηκαν πριν από σαράντα χρόνια στις συλλογές του.

Τι είναι ο συλλέκτης, ποιος είναι ο κόσμος του, πώς λειτουργεί, πώς συμπεριφέρεται, τι σκέπτεται, τι θέλει, τι ονειρεύεται; Γιατί το κάνει αυτό που κάνει; Ο συλλέκτης είναι ένα άτομο με παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Διακατέχεται από υπερβολική επιθυμία (μανία) να αποκτήσει αυτό που θέλει. Έχει έμμονες ιδέες, κάτι αντίστοιχο, θα έλεγα, με τα εξαρτημένα από ουσίες άτομα.

Πολλές φορές, αυτή η συμπεριφορά είναι εκτός ελέγχου. Σε ό,τι με αφορά, προσπαθούσα να ελέγξω τη συμπεριφορά μου, που σημαίνει ότι σε πρώτη προτεραιότητα βρίσκονταν οι ανάγκες της οικογένειας και μετά από αυτές το χάος της συλλεκτικής μανίας. Και αρχίζει ένα παιχνίδι με τον χρόνο, απίστευτο. Επισκέψεις σε ατελιέ καθημερινά, αγορές νεανικών έργων. Βρισκόμουν περικυκλωμένος από φιλόδοξους νέους δημιουργούς, οι οποίοι όλοι διεκδικούσαν τη φιλία μου. Και εγώ τους την πρόσφερα.

Η στήριξη νέων ανθρώπων αξιοκρατικά είναι υποχρέωση της κοινωνίας, σε όλα τα επίπεδα. Συστήνει το μέλλον της ζωής, συνιστά τη συνέχεια της ύπαρξής μας. Βλέποντας καθημερινά διαφορετικές εικόνες, άρχισα να διαμορφώνω κι εγώ μέσα μου μία θέση απέναντι σ’ αυτά που έπρεπε να συλλέξω. Ο κάθε δημιουργός έβγαζε στον καμβά τα βιώματά του, τα πιστεύω του, τις ιδέες του.

Εγώ, έπρεπε να συνθέσω μ’ αυτά το δικό μου έργο, αυτό της προσωπικής συλλογής, που θα έφερε τη δική μου σφραγίδα και τη δική μου πρόταση. Όπως το σχημάτισα στο μυαλό μου, ερχόμουν αντιμέτωπος με το τι θα επιλέξω και από ποιούς ζωγράφους. Σιγά-σιγά καταστάλαξα, και αποφάσισα οι επιλογές μου να αφορούν αποκλειστικά έργα ζωγραφικής, καταγράφοντας ανθρώπινες στιγμές, από την καθημερινή μας ζωή, από αυτό που ζούμε ή που ζήσαμε ή που θέλουμε να ζούμε. Διαπίστωνα πως στρεφόμουν σε επιλογές έργων που ακουμπούσαν περισσότερο (σ)τον ανθρώπινο πόνο.

Κατά τη δεκαετία του 1980, αγόραζα έργα μόνο Ελλήνων καλλιτεχνών και μέχρι το 1989 είχε δημιουργηθεί ένα πανόραμα ελληνικής ζωγραφικής με περίπου χίλια έργα, που κάλυπτε περίπου εβδομήντα χρόνια σύγχρονης ελληνικής εικαστικής δημιουργίας. Σ’ αυτήν τη χρονική στιγμή, βρέθηκα αντιμέτωπος με το δίλημμα: Τι κάνω στη συνέχεια; Η απόφαση που πήρα είναι ότι πρέπει να δημοσιοποιήσω τη συλλογή μου και ένα μέρος της να το δωρίσω στην Εθνική Πινακοθήκη και ένα άλλο σε ένα Μουσείο της Θεσσαλονίκης.
Ευτυχείς συγκυρίες όμως, συνέβαλαν στην απόκτηση κτιρίων, που μου έδωσαν την δυνατότητα να φιλοξενήσω την συλλογή μου σε δικό μου ιδιωτικό χώρο.

Το 1990 εξέδωσα τον πρώτο μου κατάλογο με τίτλο “Συλλογή Βλάση Φρυσίρα, Σύγχρονη Ζωγραφική”. Ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει περίπου πεντακόσια έργα από τη συλλογή μου και φιλοξενεί ενδιαφέροντα κείμενα ιστορικών τέχνης και ζωγράφων. Η δημοσιοποίηση της συλλογής ήταν πλέον γεγονός. Παρουσίασα τον Ιανουάριο του 1991 τη συλλογή μου στην Αθήνα, στην Πινακοθήκη Πιερίδη και στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Στην Πινακοθήκη Πιερίδη έδειξα τα έργα των νεότερων δημιουργών και στον Δήμο Αθηναίων τα έργα των μεγαλύτερων σε ηλικία ζωγράφων.

Η πρώτη εκτός κέντρου έκθεση με έργα της συλλογής μου έγινε στην Πινακοθήκη της Ρόδου, τον Ιανουάριο του 1992. Την επιμέλεια της έκθεσης είχε ο κριτικός τέχνης Χάρης Καμπουρίδης. Η έκθεση είχε διάρκεια τρεις μήνες και σημείωσε εξαιρετική επιτυχία. Ακολούθησε η Ζάκυνθος: στις 10 Οκτωβρίου 1992, ημέρα Σάββατο, εγκαινιάστηκε στο Βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου μια υπέροχη έκθεση που επιμελήθηκε ο Τάκης Μαυρωτάς και η διευθύντρια του Βυζαντινού Μουσείου Ζακύνθου, Ζωή Μυλωνά.

Τον επόμενο χρόνο, τα ενετικά Νεώρια Χανίων Κρήτης υποδέχθηκαν τη συλλογή Φρυσίρα σε μια μεγαλειώδη παρουσία πλέον των διακοσίων πενήντα έργων. Ο κύκλος της πρώτης παρουσίασης της συλλογής εκτός Αθηνών έκλεισε στη Θεσσαλονίκη. Τον Οκτώβριο του 2000, τα κτίρια ήταν έτοιμα. Τον Νοέμβριο του 2000, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, εγκαινίασε το Μουσείο Φρυσίρα.

Συμμετέχοντες καλλιτέχνες
Αγγελή Ηώ, Αγγέλου Μπάμπης, Ανδρεαδάκης Δημήτρης, Αντωναρόπουλος Χρήστος, Αντωνόπουλος Άγγελος, Αριδάς Τάσος, Ασαργιωτάκη Καλλιόπη, Γέγιος Δημήτρης, Γκιτζίρης Κώστας, Γκολφίνος Γιώργος, Δασκαλάκης Στέφανος, Διονυσόπουλος Βασίλης, Ζαμπούρα Μαριλένα, Ζησίου Μιχάλης, Ιωάννου Σταύρος, Καλδής Τάκης, Καρακίτσος Γιώργος, Κατσιγιάννης Δημήτρης, Κρητικός Σπύρος, Κυριαζή Πελαγία, Λάππας Γιώργος, Μαδένης Μιχάλης, Μακρής Θανάσης, Μανουσάκης Μιχάλης, Μαντζαβίνος Τάσος, Μαρκίδης Χρήστος, Μαρκόπουλος Κώστας, Μεσσίνης Γιάννης, Μισούρας Τάσος, Μιχάλη Ολίβια, Μπέζας Δημήτρης, Μπερεδήμας Παναγιώτης, Μποκόρος Χρήστος, Μπουρναζάκης Γιώργος, Μπρισκόλα Σούλα, Μωραΐτη Ελένη, Νταούλας Κωνσταντίνος, Ξενάκης Θεόδωρος, Ξένος Χάρης, Παπαϊωάννου Δημήτρης, Παπανικολάου Κώστας, Παπαντριανταφυλλόπουλος Κώστας, Ρήγας Τάσος, Ρόρρης Γιώργος, Σακαγιάν Εδουάρδο, Σούτογλου Έφη, Στρατάκης Νίκος, Τρανός Νίκος, Τσακάλη Άννα Μαρία, Φειδάκης Πάνος, Φιλοπούλου Μαρία, Φραντζολά Εβίτα, Φώτου Δημήτρης, Χανδρής Παντελής, Χαραλάμπους Πάνος, Χαρβαλιάς Γιώργος.