Στην Πόλη ταξίδεψε το 8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Beyond Borders με το “Καστελλόριζο”

Με εντυπωσιακό ενδιαφέρον από το κοινό, ολοκληρώθηκε με επιτυχία το 8ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Beyond Borders – Καστελλόριζο, στην Ταινιοθήκη της Κωνσταντινούπολης. Η πρωτοβουλία του “Ιδρύματος Ελληνικής Ιστορίας” χαιρετίστηκε από την καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, τον Γενικό Πρόξενο της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, πρέσβη κ. Κούτρα, και τον Γενικό Πρόξενο της Αυστραλίας, κ. Χούμπερ.

Ο πρέσβης κ. Κούτρας αναφερόμενος στη σημασία της πρωτοβουλίας, δήλωσε: «Αυτή η πρωτοβουλία στοχεύει στη γεφύρωση των εθνών και στην καλλιέργεια αμοιβαίου σεβασμού και κατανόησης μέσω της τέχνης». Εξέφρασε επίσης τις θερμές ευχαριστίες του στους διοργανωτές για την επιτυχημένη πραγματοποίηση αυτού του καλλιτεχνικού εγχειρήματος και ευχήθηκε μακροχρόνια συνέχεια.

Θέματα όπως η βία του πολέμου, η καταπίεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η μετανάστευση και η πολυμορφία αγγίζουν βαθιά το κοινό, προκαλώντας ουσιαστικό διάλογο, με επίκεντρο τη δύναμη της τέχνης.

Η επιτυχής παρουσία του “Beyond Borders” στην Κωνσταντινούπολη ανέδειξε, όχι μόνο την εξαιρετική ποιότητα των βραβευμένων ταινιών του, αλλά και την βαθιά πολιτιστική του αποστολή να συνδέει διαφορετικούς λαούς και πολιτισμούς, καθώς και την ικανότητά του να οικοδομεί ουσιαστικές γέφυρες μέσω της τέχνης. Η ενθουσιώδης απήχηση από τους φοιτητές και το ευρύ κοινό υπογραμμίζει την ανάγκη για τη συνέχιση τέτοιων πρωτοβουλιών προς όφελος και των δύο χωρών.

Καστελλόριζο, της ιστορίας και της μνήμης

Το ντοκιμαντέρ “Στην άκρη του Αιγαίου: Καστελλόριζο” αποτελεί έναν φόρο τιμής στην πλούσια ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά του Καστελλόριζου, της αρχαίας Μεγίστης, από τα μέσα του 19ου αιώνα έως σήμερα. Μέσα από σπάνιο αρχειακό υλικό και μαρτυρίες των κατοίκων, αναβιώνουν οι χαρές, οι αγώνες και οι μνήμες της κοινότητας, με ιδιαίτερη αναφορά σε κρίσιμες στιγμές, όπως η ανταλλαγή πληθυσμών και η μετανάστευση των Καστελλοριζιών στην Αυστραλία.

Το ντοκιμαντέρ φιλοδοξεί να αναδείξει τον διαχρονικό ρόλο του νησιού στο Αιγαίο, τιμώντας τις θυσίες και την αδιάκοπη αγάπη των ανθρώπων του για τη γη τους και την παράδοσή τους. Στον απόηχο των στίχων του Γιώργου Σεφέρη, που αποτυπώνουν τη σύνθεση του τόπου και των ανθρώπων του, το Καστελλόριζο αναδεικνύεται ως ζωντανός μάρτυρας της ελληνικής ιστορίας και της συλλογικής μνήμης.

Η συνέντευξη με τον Άγγελο Κοβότσο

-Πως θα περιγράφατε το ντοκιμαντέρ “Στην άκρη του Αιγαίου: Καστελλόριζο”;

Πρόκειται για ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ που εστιάζει στην πολυτάραχη ιστορία του Καστελλόριζου, της αρχαίας Μεγίστης. Είναι ένα αφιέρωμα στην πολιτισμική, ιστορική και οικονομική κληρονομιά των Καστελλοριζιών, από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα. Προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε τα βασικά ιστορικά γεγονότα και να αποδώσουμε φόρο τιμής σε αυτό το μικρό αλλά σπουδαίο νησί του Αιγαίου.

-Ποιος είναι ο στόχος των συνόψεων και των δελτίων τύπου που συνοδεύουν το ντοκιμαντέρ;

Οι συνόψεις και τα δελτία τύπου γράφονται για να εκθέσουν το θέμα και να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του θεατή, να τον παρακινήσουν να δει την ταινία. Αυτό που δεν αποκαλύπτουν, ωστόσο, είναι η κλίμακα του θέματος και η αξία που κρύβεται πίσω από τη δουλειά όλων των συντελεστών – από τον σκηνοθέτη και τον ιστορικό σύμβουλο, μέχρι τον μοντέρ, τον διευθυντή φωτογραφίας και τον μουσικό.

-Υπήρξαν προκλήσεις και οι πιο έντονες στιγμές κατά τη δημιουργία της ταινίας;

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις ήταν να συμπυκνώσουμε ιστορικό υλικό εκατοντάδων σελίδων σε 50 λεπτά κινηματογραφικού χρόνου. Αυτή η υπεραισιοδοξία, που μερικές φορές φτάνει στα όρια της αυθάδειας, μπορεί να μας οδηγήσει σε λάθη, αλλά αποτελεί και πρόκληση, καθώς γνωρίζουμε ότι έχουμε τα κατάλληλα εργαλεία για να φέρουμε εις πέρας τη δύσκολη αποστολή.

-Τι συναισθήματα σας γεννά το ίδιο το Καστελλόριζο;

Το Καστελλόριζο έχει ένα μοναδικό σκηνικό. Είναι ένα μικρό, υπέροχο λιμάνι με καλοσυντηρημένα σπίτια που μοιάζουν με μουσειακό χώρο. Αισθανόμαστε ευγνώμονες που δεν έχει καταστραφεί από τον υπερτουρισμό, σε αντίθεση με άλλα νησιά. Όταν φτάνουμε εκεί, η κάμερα αρχίζει να καταγράφει το σκηνικό και, φυσικά, μας γεννιούνται σκέψεις και συναισθήματα, όπως και η ανάγκη να το ανακαλύψουμε.

-Πώς αποτυπώνετε τις ιστορίες των ανθρώπων του Καστελλόριζου;

Δεν καταγράφουμε μόνο τον παρόντα χώρο-χρόνο, αλλά ανατρέχουμε και σε σπάνια αρχειακά αποθέματα, τοποθετώντας τα στο κατάλληλο σημείο στην ταινία. Τα σπίτια, τα μπαλκόνια, οι τοίχοι του νησιού είναι γεμάτα με αναμνήσεις και ανθρώπινες ιστορίες – από ιστορίες θάλασσας και ξεριζωμού μέχρι κατοχής και θυσίας. Στο ντοκιμαντέρ, προσπαθούμε να αναδείξουμε όλες αυτές τις πτυχές.

-Υπάρχει κάποια ιστορική περίοδος που σας συγκίνησε ιδιαίτερα;

Σίγουρα οι περίοδοι ακμής και παρακμής του νησιού ήταν συγκινητικές. Για παράδειγμα, τον 19ο αιώνα, το Καστελλόριζο είχε 12.000 κατοίκους και καράβια που όργωναν τους ωκεανούς. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων που αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην Αυστραλία σε δύσκολες εποχές, ψάχνοντας επιβίωση, αλλά αντιμετωπίζοντας εχθρικούς πληθυσμούς. Αυτή η ιστορία μοιάζει με τη σημερινή μεταναστευτική κρίση.

-Το ντοκιμαντέρ ταξιδεύει και αλλού, εκτός από το Καστελλόριζο;

Ναι, το ντοκιμαντέρ μάς οδήγησε στη γειτονική Τουρκία, όπου επισκεφθήκαμε το Λιβίσι, το εγκαταλελειμμένο χωριό κοντά στη Μάκρη (σημερινό Fethiye). Το χωριό αυτό, με τις ερειπωμένες εκκλησίες και σχολεία, φέρνει στο νου την όμορφη ζωή που είχαν εκεί οι Έλληνες πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών. Είναι σαν να ακούμε τις φωνές του παρελθόντος.

-Πως νιώσατε ολοκληρώνοντας το ντοκιμαντέρ;

Το τέλος του ταξιδιού και του μοντάζ ήταν μια βαθιά συναισθηματική στιγμή. Δεν χρειαζόμασταν κάτι άλλο, πέρα από τους στίχους του Σεφέρη, που αποτυπώνουν την ψυχή του τόπου και την αίσθηση του χαμένου χρόνου. Η ποίηση του Σεφέρη μάς έδωσε την αίσθηση του τέλους, της νοσταλγίας και της ομορφιάς.

Αυτοί οι στίχοι μας ενέπνευσαν και συνοδεύουν την ταινία:

«… είσαι
σ’ ένα μεγάλο σπίτι με πολλά παράθυρα ανοιχτά
τρέχοντας από κάμαρα σε κάμαρα, δεν ξέροντας από πού
να κοιτάξεις πρώτα,
γιατί θα φύγουν τα πεύκα και τα καθρεφτισμένα βουνά
και το τιτίβισμα των πουλιών
θ’ αδειάσει η θάλασσα, θρυμματισμένο γυαλί, από βοριά
και νότο
θ’ αδειάσουν τα μάτια σου απ’ το φως της μέρας
πώς σταματούν ξαφνικά κι όλα μαζί τα τζιτζίκια».

Οι στίχοι αυτοί είναι σαν να συλλαμβάνουν την αίσθηση που αφήνει το Καστελλόριζο.

-Μιλήστε μας για τους συντελεστές της ταινίας.

Στη σκηνοθεσία είμαστε ο Άγγελος Κοβότσος και η Ειρήνη Σαρίογλου. Η Ειρήνη έχει επίσης την ιστορική επιμέλεια και υπογράφει τα κείμενα μαζί μου. Η φωτογραφία ανήκει στον Στάθη Γαλαζούλα, ενώ το μοντάζ επιμελήθηκαν οι Ντίνος Βαμβακούσης και Γιάννης Κατσάμπουλας. Η μουσική είναι του Ανδρέα Κατσιγιάννη και το τραγούδι ερμηνεύει ο Γιώργος Νταλάρας, ενώ στην αφήγηση είναι οι Νένα Μεντή και Γιώργος Κέντρος.