Στο eBay πουλήθηκαν αρχαιότητες του Βρετανικού Μουσείου!

Το σκάνδαλο με τα πάνω από 2.000 κλεμμένα αντικείμενα από το Βρετανικό Μουσείο παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις. Σε έναν πρώτο κατάλογο των “απολεσθέντων” που δημοσίευσαν οι “Times”, αναφέρεται τουλάχιστον ένα ελληνικό αντικείμενο. Και σήμερα υπέβαλε την παραίτησή του ο διευθυντής του Μουσείου Χάρτγουϊκ Φίσερ, καθώς και ο αναπληρωτής διευθυντής Τζόναθαν Ουίλιαμς , οι οποίοι αποκαλύπτεται ότι γνώριζαν εδώ και δύο χρόνια τις πωλήσεις αρχαιοτήτων.

Μάλιστα, προσπάθησαν και οι δύο να κουκουλώσουν την κλοπή, είτε για να μην εκθέσουν άτομα είτε για να μην πληγεί το κύρος του Μουσείου. Ο Δανός αντικέρ και ιστορικός τέχνης Ιτάι Γκράντελ, ο οποίος είχε ενημερώσει το Μουσείο από το 2021 για τις κλοπές, δήλωσε ότι όταν αγόραζε ο ίδιος αρχαιότητες στο eBay, τα χρήματα όπως έμαθε μετά, κατετίθεντο σε λογαριασμό συνδεδεμένο με τον τραπεζικό λογαριασμό του εφόρου ελληνορωμαϊκών αρχαιοτήτων του Βρετανικού Μουσείου, Πίτερ Χιγκς.

Υπενθυμίζεται ότι ο Πίτερ Χιγκς απολύθηκε προ δεκαημέρου και κόπτεται πως είναι αθώος και υποστηρίζει ότι «όλα οφείλονται σε παρεξήγηση, στις αποθήκες του Μουσείου κυριαρχεί το χάος και αμέτρητα αντικείμενα δεν έχουν καταγραφεί, και είναι σίγουρα κάπου εκεί μέσα αυτά που λένε ότι λείπουν ή ότι πουλήθηκαν». Όμως, όσα λέει ο Δανός αντικέρ και όσα διαπιστώθηκαν από την αστυνομική έρευνα “καίνε” και τον Χιγκς, όπως και τον διευθυντή του Μουσείου. Ο τελευταίος τώρα αποδεικνύεται και από email ότι ήδη από το 2021 γνώριζε πως «κάποιος πουλούσε αρχαιότητες από την αποθήκη».

Ο Φίσερ για να δικαιολογηθεί είπε προχθές το εξής φοβερό: η υπόθεση θα είχε διαλευκανθεί αν ο Δανός συλλέκτης που έκανε τις καταγγελίες έλεγε εξαρχής ότι κυκλοφορούσαν περισσότερα λαθραία και κλεμμένα αντικείμενα. Ο διευθυντής του Μουσείου έριξε δηλαδή τις ευθύνες στον άνθρωπο που προσπάθησε να τους ανοίξει τα μάτια. Πέραν αυτού, ασφαλώς και έπρεπε να γίνει έρευνα στις αποθήκες ακόμα κι αν ο Ολλανδός είχε ενημερώσει ότι πουλήθηκε μόνον ένα αντικείμενο. Όμως, είναι βέβαιο ότι είχε αναφέρει τουλάχιστον τρία. Δυστυχώς φαίνεται πως τα απολεσθέντα, κλεμμένα ή γενικώς “αγνοούμενα” κομμάτια είναι τουλάχιστον 2.000!

Σε κατάλογο που δημοσίευσαν οι “Times” μεταξύ των “αγνοουμένων” κομματιών περιλαμβάνεται ένα μικρό ασημένιο αρχαίο ελληνικό νόμισμα, το οποίο είχε αποκτηθεί από το μουσείο το 1948 – δεν γνωρίζουμε την εποχή που κυκλοφόρησε το νόμισμα αυτό, ή την περιοχή στην οποία βρέθηκε. Επίσης λείπει ένα ρωμαϊκό νόμισμα του 4ου αιώνα μ.Χ. που αποκτήθηκε το 1994, καθώς και ένα γερμανικό νόμισμα. Όλα αυτά εξαφανίστηκαν από τις αποθήκες το 2014.

Επίσης κλάπηκε μια αλυσίδα, που αποτελείται από τρεις κρίκους από λεπτό ασημένιο σύρμα με στρογγυλή διατομή, πιθανόν από την εποχή του σιδήρου. Αγοράστηκε από το Μουσείο το 1932 και δεν ξέρουμε τη χώρα προέλευσης. Άλλα αντικείμενα που κλάπηκαν ήταν ένα μενταγιόν με πράσινα φύλλα, ένα κολιέ με μπλε γυάλινες χάντρες, που αποκτήθηκε το 1934 κι ένα δακτυλίδι των αρχών του 20ου αιώνα, που αποκτήθηκε το 2001, όπως και ένα γυάλινο βαρίδι για μέτρηση του βάρους κερμάτων, που αγοράστηκε από το Μουσείο πριν από το  1868, καθώς και ένα θραύσμα ημισελήνου από σχιστόλιθο, που αποκτήθηκε το 1963.

Μεταξύ των απολεσθέντων είναι και σκαλιστά, ξύλινα εργαλεία σε σχήμα πουλιού και βατράχου για την συγκομιδή οπίου από τις παπαρούνες, που είχαν αποκτηθεί πρόσφατα, το 2009. Τέλος λείπουν 540 κομμάτια αγγείων που το Βρετανικό Μουσείο τα είχε αγοράσει το  2001. Πρόκειται για ένα μικρό μέρος των απολεσθέντων, αφού σύμφωνα με όλες τις αναφορές ο πραγματικός αριθμός τους κλαπέντων προσεγγίζει τις 2.000. Για κανένα από αυτά τα αντικείμενα δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία. Όμως το γεγονός ότι ο Χιγκς θεωρείτο αυθεντία στις ελληνικές αρχαιότητες, δυστυχώς υποδηλώνει ότι μέσα στα “απολεσθέντα” ήταν και πολλά ελληνικά έργα, τα οποία οι Βρετανοί θεωρούσαν άξια μόνο για τις αποθήκες τους.

Η πρόεδρος του συλλόγου Ελλήνων αρχαιολόγων Δέσποινα Κουτσούμπα έκανε σε βρετανικά Μέσα τη δήλωση ότι οι κλοπές αυτές καταρρίπτουν το επιχείρημα ότι το Βρετανικό Μουσείο προφυλάσσει τις ελληνικές αρχαιότητες (αναφερομένη και στα Μάρμαρα του Παρθενώνα που οι Βρετανοί εξακολουθούν να αποκαλούν Ελγίνεια). Ο βουλευτής των Τόρις, Τιμ Λόουτον, που είναι πρόεδρος της διακομματικής επιτροπής Βρετανικού Μουσείου, χαρακτήρισε τη δήλωση «κραυγαλέο οπορτουνισμό».

Φταίει ο… Δανός

Ο διευθυντής του Μουσείου αρχικά είχε προσπαθήσει να δικαιολογηθεί ότι για όλα έφταιγε ο Δανός αντικέρ που τους έδωσε τις πρώτες πληροφορίες και ότι «αν είχε πει όλη την αλήθεια για όλα τα κομμάτια, οι έρευνες θα είχαν διευκολυνθεί». Σήμερα ο παραιτηθείς διευθυντής ανακάλεσε και ζήτησε συγγνώμη από τον Δανό, ο οποίος εν τω μεταξύ εξοργίσθηκε και έδωσε στην δημοσιότητα email που αποκάλυπταν ότι ο διευθυντής του Μουσείου ήταν ενήμερος για τα πάντα από το 2021 και ότι στις “οχλήσεις” του το Μουσείο του απαντούσε ότι «δεν διαπιστώθηκε καμία παρατυπία σχετικά με όσα καταγγέλλετε».

Στην πραγματικότητα ο διευθυντής του Μουσείου ζήτησε να γίνει το 2021 μια πρόχειρη έρευνα για να κουκουλωθεί το ζήτημα και αυτή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «όλα όσα αναζητήθηκαν βρέθηκαν στην αποθήκη και δεν διαπιστώθηκε κλοπή». Κατόπιν πιέσεων το 2022 αναγκάσθηκε ο διευθυντής να καλέσει πλέον την αστυνομία και άρχισε ουσιαστική έρευνα που έδειξε ότι λείπουν πάνω από 2.000 αντικείμενα και είτε έχουν κλαπεί, είτε έχουν καταστραφεί. Αυτή η νεότερη έρευνα είχε ως αποτέλεσμα να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο έφορος ελληνορωμαϊκών αρχαιοτήτων.

Ο Δανός που έκανε τις καταγγελίες, ο αντικέρ Ittai Gradel που έχει και διδακτορικό στις αρχαιότητες,  είπε μεταξυ άλλων και τα εξής: «Επί δύο χρόνια προσπαθούσα να κινητοποιήσω το Βρετανικό Μουσείο, αλλά έπεφτα σε τοίχο όπου χτυπούσα το κεφάλι μου. Πρόκειται για τραγωδία και ο διευθυντής του καλώς παραιτήθηκε, για να γίνει μια νέα αρχή για το Μουσείο. Ακόμη δεν μπορώ να κατανοήσω την συμπεριφορά τους, γιατί τους είχα δώσει τρομερά αποδεικτικά στοιχεία».

Τα “αγνοούμενα” αντικείμενα πέραν της μικρής λίστας που αναφέρουν οι “Times” δεν έχουν γίνει γνωστά, και το Μουσείο επισήμως έχει περιορισθεί στη δήλωση ότι πρόκειται για νομίσματα, κοσμήματα και πολύτιμους ή ημιπολύτιμους λίθους που χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα π.Χ. έως τον 19ο αιώνα μ.Χ. Ο έφορος που απολύθηκε θεωρείται ότι έκλεψε εκατοντάδες αντικείμενα στα τριάντα χρόνια που ήταν υπεύθυνος αρχαιοτήτων και της αποθήκης ειδικότερα. Μόνον ο Δανός αντικέρ αγόρασε από την πλατφόρμα eBay περίπου 70 αντικείμενα που –εν αγνοία του τότε, το 2014– προέρχονταν από το Βρετανικό Μουσείο. Τα αγόρασε μάλιστα σε εκπληκτικά χαμηλές τιμές και κάποια, εν συνεχεία, τα πούλησε. Κάποια στιγμή επέστρεψε στοΜουσείο όσα κομμάτια είχε, γιατί συνειδητοποίησε ότι ανήκαν σε γνωστή συλλογή.