Στο “The Club” του Netflix οι θηριωδίες των Τούρκων

“Η Τουρκία για τους Τούρκους”. Το σύνθημα αυτό κυριαρχούσε στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, συμπυκνώνοντας το ιδεολογικό αφήγημα των Nεότουρκων που εκφράστηκε με τις γενοκτονίες εναντίον των Αρμενίων και των Ελλήνων του Πόντου. Με ανάλογο μένος εκφράστηκε και μεταπολεμικά με το πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, Ίμβρου και Τενέδου, που άρχισε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, κορυφώθηκε το 1955 και συνεχίστηκε μέχρι η άλλοτε ακμαία ελληνική μειονότητα και καταντήσει σκιά του εαυτού τους, να έχουν απομείνει 2-3 χιλιάδες ψυχές. Η τουρκική σειρά “The Club” του Netflix καταπιάνεται με τολμηρό τρόπο με αυτό το απαγορευμένο ζήτημα.

Οι παρενοχλήσεις ήταν καθημερινές, όπως και ο εκφοβισμός, οι διώξεις, οι μαζικές απελάσεις, ο φόρος περιουσίας, η καταναγκαστική εργασία και άλλα δεινά που συνέθεταν το κλίμα που οδήγησε στο παραπάνω αποτέλεσμα στην δραματική συρρίκνωση. Αποκορύφωμα, όπως προαναφέραμε, αποτέλεσαν τα Σεπτεμβριανά το 1955. Αυτά σηματοδότησαν το τέλος μίας αστικής μειονότητας με ιδιαίτερα υψηλό μορφωτικό και πολιτιστικό επίπεδο, με μεγάλη περιουσία και με εμβληματικά εκκλησιαστικά, εκπαιδευτικά και φιλανθρωπικά ιδρύματα.

Η δημοφιλής σειρά του Netflix “The club” καταπιάνεται με μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της τουρκικής ιστορίας. Αν και εστιάζεται στις διώξεις κατά της εβραϊκής κοινότητας, στρέφει τον φακό της και στα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά των Ελλήνων. Αυτός είναι και ο λόγος που έχει προκαλέσει αντιδράσεις εντός της Τουρκίας, ενοχλώντας το καθεστώς Ερντογάν και όχι μόνο.

Παρόλα αυτά, δεν είναι λίγοι εκείνοι οι Τούρκοι που επιθυμούν να κοιτάξουν κατάματα το παρελθόν τους. Ακόμα και τις πιο απεχθείς πτυχές του. Έτσι μπορεί να ερμηνεύσει κανείς το ότι η σειρά βρίσκεται στην κορυφή των προτιμήσεων των Τούρκων. Φιγουράρει ήδη στην πρώτη θέση σε τηλεθέαση. Μεγάλη επιτυχία σημειώνει και στην Ευρώπη, συστήνοντας τη δυτική κοινή γνώμη σε ένα –όχι τυχαία– άγνωστο σ’ αυτήν ιστορικό κεφάλαιο.

“The club” του Netflix

Το “The club” έκανε πρεμιέρα στις 5 Νοεμβρίου 2021 και ολοκληρώθηκε στις 6 Ιανουαρίου της νέας χρονιάς, με τέσσερα επεισόδια της δεύτερης σεζόν. Δεν είναι τυχαίο ότι την σκηνοθεσία της σειράς υπογράφει η νεαρή γυναίκα Ζεϊνέπ Γκιουνάι. Η σειρά διαδραματίζεται στην περιοχή του Πέραν. Η περίφημη οδός που ξεκινάει από την ιστορική πλατεία Ταξίμ και φτάνει μέχρι την άλλη γνωστή συνοικία της Κωνσταντινούπολης, τον Γαλατά.

Ο δρόμος αυτός λειτούργησε σαν καρδιά της πόλης. Εκτός από την έντονη παρουσία της ελληνικής κοινότητας, συναντούσε κανείς και ένα κράμα από διαφορετικές φυλές. Ο φακός φωτίζει τους Έλληνες, η ενασχόλησή των οποίων με τις τέχνες και το εμπόριο τους είχε χαρίσει πλούτο και εξωστρέφεια. Οι σχέσεις τους με την Ευρώπη ήταν στενές. Το κάλλος της Πόλης, η αρχοντιά και η μεγαλοπρέπειά της λαμποκοπούσαν σε αυτό τον ιστορικό δρόμο, όπου συνυπήρχε ένα πολυπολιτισμικό μωσαϊκό.

Η αψεγάδιαστη κινηματογραφική παραγωγή αποτυπώνει τη γοητεία μίας εποχής που έχει παρέλθει οριστικά. Ο θεατής, όμως, ταξιδεύει στον χρόνο και γνωρίζει το κοσμοπολίτικο Πέραν και τις δόξες του. Για τον σκοπό αυτό γυρίστηκε σε στούντιο με αμάξια και ταξί εποχής, κόσμο να περιδιαβαίνει με κοστούμια εποχής, αλλά και βιτρίνες πιστές στην αισθητική των μέσων του 20ου αιώνα. Έχει, μάλιστα, γίνει και χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, ώστε να γυριστούν πανέμορφα πλάνα της πόλης, συμπεριλαμβανόμενης και της Αγίας Σοφιας.

Αν και στο κέντρο της σειράς βρίσκεται η δεκαετία του 1950, στην πραγματικότητα ξεκινάει σχεδόν δύο δεκαετίες πριν. Πρωταγωνίστρια είναι η Ματίλντα Ασέο, μέλος της εβραϊκής κοινότητας, που βρίσκεται στη φυλακή μετά από ένα φόνο. Το 1955 απελευθερώνεται και πλέον καλείται να πιάσει ξανά το νήμα της ζωής της. Το προσωπικό δράμα της γυναίκας αυτής περιπλέκεται με τα ιστορικά γεγονότα που σφράγισαν τους κατοίκους της Πόλης, η οποία παρά τη γοητεία της λειτούργησε ως φόντο για αποτρόπαια εγκλήματα, τα οποία κουβαλάει ακόμα στις πλάτες της η Τουρκία, αρνούμενη να τα παραδεχτεί.

Ο φόρος περιουσίας

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου, το καθεστώς επιβάλει τον φόρο περιουσίας ουσιαστικά μόνο στα μέλη των εθνικών μειονοτήτων. Στο στόχαστρο είναι οι Έλληνες, οι Εβραίοι και οι Αρμένιοι, όσοι έχουν απομείνει. Χωρίζοντας τον φόρο σε κατηγορίες ανάλογα μέ τή θρησκευτική και εθνοτική καταγωγή του πολίτη, υποχρέωσε τους μη εθνικά Τούρκους να πληρώσουν το 53% του συνολικού φόρου, ενώ αντιπροσώπευαν ελάχιστο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού.

Μονάχα 15 ημέρες είχαν στη διάθεσή τους για να τον εξοφλήσουν. Πολλοί ήταν οι Έλληνες που δεν τα κατάφεραν να συγκεντρώσουν το υπέρογκο ποσό και είδαν την περιουσία που είχαν με κόπο αποκτήσει να βγαίνει σε δημοπρασία. Αυτά περιγράφει η σειρά, με ανομολόγητη ειλικρίνεια. Δίχως τάσεις στρογγυλοποίησης. Πρώτη φορά παρουσιάζεται η σελίδα της τουρκικής ιστορίας και μάλιστα από τον φακό μίας Τουρκάλας. Δυεισδύει στα ήθη και στα έθιμα των μειονοτήτων που ζούσαν στην Πόλη, ειδικά των Εβραίων. Στα γλέντια τους, στις σχέσεις, στην κοινότητα, στη συναγωγή και στη γλώσσα τους.

Η δεύτερη σεζόν φτάνει στα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου του 1955 επί κυβερνήσεως Μεντερές, τα γνωστά και ως Σεπτεμβριανά. Ακόμα και πριν από αυτά οι Έλληνες αν και είχαν την τουρκική ταυτότητα δεν μπορούσαν να γίνουν αστυνομικοί, στρατιωτικοί ή πυροσβέστες. Το μήνυμα είχε δοθεί και έγινε πράξη όταν στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955, μπήκαν οι Τούρκοι στις επιχειρήσεις και στα σπίτια τους και τα λεηλάτησαν και ό,τι δεν άρπαξαν το κατέστρεψαν.

Εκείνες τις δυο ημέρες δολοφονήθηκαν γύρω στους 30 Έλληνες και βιάστηκαν πάρα πολλές γυναίκες. Καταστράφηκαν 4.340 καταστήματα, 2.000 σπίτια, 110 εστιατόρια, 27 φαρμακεία, 12 ξενοδοχεία, 11 κλινικές, 5 αθλητικές ενώσεις και δύο νεκροταφεία. 15.000 Έλληνες απελάθηκαν και υποχρεώθηκαν να φύγουν με ελάχιστα δολάρια και μία-δύο βαλίτσες. Ήταν η αρχή του τέλους…