Τα όμορφα βιβλία άμορφος πολτός γίνονται…

Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η είδηση ότι χιλιάδες βιβλία που βρισκόταν στις αποθήκες των εκδόσεων “Γαβριηλίδη”, πολτοποιήθηκαν μετά τον θάνατο του εκδότη και την κατάσχεσή τους από τις Τράπεζες. Το έκανε θέμα η πρώην αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Σία Αναγνωστοπούλου, αλλά τον προβληματισμό της συμμερίζονται και άλλοι χώροι.

 «Η πολτοποίηση από τις πιστώτριες τράπεζες των βιβλίων που βρέθηκαν στην αποθήκη των εκδόσεων Γαβριηλίδη προκαλεί σοκ στους ανθρώπους του βιβλίου και του πολιτισμού. Ενδεικτικό τόσο των αξιών ενός οικονομικού συστήματος, όσο και της ανυπαρξίας πολιτικής για το βιβλίο και τις βιβλιοθήκες στη χώρα μας», ανέφερε σε ανάρτησή της, προσθέτοντας ότι δεν ενημερώθηκαν καν οι συγγραφείς, ώστε να τους δοθεί η δυνατότητα να αγοράσουν αντίτυπα των βιβλίων τους.

Η Εταιρεία Συγγραφέων καλεί με ανακοίνωσή της την πολιτεία να αλλάξει τον νόμο που το επιτρέπει. Όπως αναφέρει η ανακοίνωση «η Εταιρεία Συγγραφέων είναι αντίθετη σε κάθε ενέργεια εναντίον των βιβλίων, καυτηριάζει την πολτοποίησή τους για οποιονδήποτε λόγο και ζητά από την πολιτεία την αλλαγή νόμων ή φορολογικών διατάξεων που επιτρέπουν ενέργειες αυτού του είδους».

Ο επικεφαλής του ΜέΡΑ25, Γιάνης Βαρουφάκης σε ανάρτησή του στο twitter γράφει: «Ώρα να πολτοποιήσουμε τις τράπεζες που, αφού τις διασώσαμε πολλάκις, μετά την ρευστοποίηση των μικρομεσαίων τώρα πολτοποιούν βιβλία». Όμως η πικρή αλήθεια είναι ότι και οι εκδοτικοί οίκοι πολτοποιούν τα βιβλία όταν δεν “φεύγουν” και στοκάρονται. Πριν από έντεκα χρόνια όταν έκλεισε ο εκδοτικός οίκος “Ελληνικά Γράμματα”, είχε γίνει και πάλι πολτοποίηση, παρά τις αντιδράσεις συγγραφέων και εργαζομένων που ήθελαν να διασωθούν κάποια αντίτυπα. Ο ΔΟΛ τα είχε κάνει χαρτοπολτό.

Είθισται οι εκδοτικοί οίκοι κατά καιρούς να πολτοποιούν διακριτικά κι εκείνοι τα βιβλία που “δεν τραβάνε”, ακόμα και όταν δεν αντιμετωπίζουν ως επιχειρήσεις χρέη. Όμως ενημερώνουν τους συγγραφείς ή τους εν ζωή συγγενείς τους, ώστε σε περίπτωση που ενδιαφέρονται να τα αγοράσουν, να τα πάρουν και να τα διαθέσουν κατά την κρίση τους.

Πικρές αλήθειες

Η άλλη πικρή αλήθεια είναι ότι βιβλία που γράφτηκαν με πολλή αγάπη, δυσκολεύονται να τα αγοράσουν ακόμα και οι συγγενείς των συγγραφέων που πέθαναν, ή οι ίδιοι  οι συγγραφείς που είναι εν ζωή, καθώς μοιραία θα μείνουν τα πιο πολλά αδιάθετα. Όμως είναι ένα ηθικό θέμα να απευθύνεται κάποιος στους ανθρώπους που έγραψαν κάποιες αράδες και να τους δίνεται η επιλογή να μην γίνει το έργο τους πολτός ή να διατεθούν κάποια βιβλία σε βιβλιοθήκες. Μόνο που και οι βιβλιοθήκες πεθαίνουν.

Εν προκειμένω υπήρχαν συγγραφείς που ήθελαν να πάρουν αντίτυπα των έργων τους, αλλά όταν πέθανε ο Γαβριηλίδης και άρχισαν οι κατασχέσεις, δεν είχαν πλέον καμία πρόσβαση στις αποθήκες για να αγοράσουν έστω για την βιβλιοθήκη τους δέκα παραπάνω αντίτυπα της δημιουργίας τους και να τα δώσουν σε αγαπημένα τους πρόσωπα. Δεν είναι γνωστό πόσα βιβλία πολτοποιούνται την Ελλάδα, αλλά Στις ΗΠΑ υπολόγισαν ότι το 40% των βιβλίων μένουν απούλητα και το 65% από αυτά καταλήγουν στην μάζα από την οποία γεννήθηκαν, τον χαρτοπολτό. Χιλιάδες τόνοι βιβλίων στοκάρονται σε αποθήκες και καταλήγουν να πολτοποιηθούν στα αζήτητα.

Άλλοι οίκοι σκέφτονται μεγάλες προσφορές ώστε να διατίθενται σε πολύ χαμηλή τιμή βιβλία που μένουν στο ράφι επί χρόνια, αλλά αυτό δεν αρκεί για να σώσει ένα έντυπο από το “νεκροταφείο” του. Στις ΗΠΑ κάθε χρόνο πολτοποιούνται 250.000 τόνοι βιβλίων, που σε όγκο μπορεί κανείς να τα φανταστεί σαν πέντε πολυκατοικίες χονδρικά. Οι υπέρμαχοι έχουν το επιχείρημα ότι είναι και θέμα ανακύκλωσης. Υπάρχουν κι εκείνοι που λένε ότι κακώς εκδίδονται τόσο πολλά βιβλία και χαραμίζεται χαρτί, αξιολογώντας ουσιαστικά ποιος συγγραφέας αξίζει να τυπωθεί και ποιος όχι.

Οι δημοσιογράφοι ξέρουν ότι οι εφημερίδες στις οποίες γράφουν γίνονται κάθε νύχτα πολτός μα δεν τους σοκάρει, γιατί ξέρουν πως η συγγραφή ενός βιβλίου πολύ απέχει από τη εφήμερη γραφή τους, που την κυνηγάει ο χρόνος και στόχος της είναι η είδηση. Δεν ξένιζε κανέναν που παλιά τύλιγαν σε χτεσινές εφημερίδες τα ψάρια ή άλλα προϊόντα, ή απλά τις έλιωναν τον πολτό για να γεννηθεί την επομένη ένα άλλο φύλλο.

Όμως το βιβλίο έχει μια ξεχωριστή θέση στο μυαλό των ανθρώπων και λίγοι είναι εκείνοι που όταν δεν το θέλουν πια, το πετάνε στα σκουπίδια χωρίς ενοχές, όπως θα πετούσαν ένα παλιό ζευγάρι παπούτσια.  Ακόμα και το παπούτσι, όσο φοριέται, το αφήνει κανείς με σεβασμό έξω από τον κάδο, μήπως και κάποιος το χρειαστεί.

«Ο χρόνος κρίνει»

Οι εκδόσεις “Στρατίκη” έκαναν μια σχετική ανάρτηση: «Δεν είναι έκπληξη η πολτοποίηση των βιβλίων που κατασχέθηκαν στις αποθήκες των εκδόσεων Γαβριηλίδη. Το απόθεμα υλικών ή προϊόντων εταιρείας υπό διάλυση πρέπει να καταστραφεί βάσει νόμου. Αλλιώς πληρώνει πρόστιμο ή επιπλέον φόρο η εταιρεία. Επίσης απαγορεύεται ρητώς να δωρίσει ή έστω να πετάξει τα καταστρεπτέα. Συντάσσει μάλιστα και πιστοποιητικό καταστροφής που κοινοποιείται στον έφορο και με αυτό απευθύνεται πρόσκληση να παραστεί στην πολτοποίηση ή καταστροφή του εμπορεύματος κάποιος υπάλληλος ως μάρτυρας.

»Εκ πείρας μιλώντας, όταν κάνεις στην εφορία επίδοση τέτοιου εγγράφου, οι ίδιοι οι εφοριακοί αγανακτούν, οι νόμοι που ευνοούν με τέτοιους ελεεινούς τρόπους τους πιστωτές είναι από άλλο πλανήτη. Αλλά έτσι είναι εδώ και χρόνια. Αυτό που μας ενόχλησε ήταν τα κακόπιστα σχόλια τύπου “αποφασίστηκε από τις εκδόσεις η πολτοποίηση ελαφρά τη καρδία”. Δεν είναι έτσι λοιπόν. Και εφόσον μπορούμε, θέλουμε να το πούμε και σε όλους τους βιβλιοφιλους που προβληματίστηκαν κι αναρωτήθηκαν, γιατί;