Θεωρία συνωμοσίας στο Βυζάντιο για τον supernova

Στην Ευρωπαϊκή Επιθεώρηση Επιστημών και Θεολογίας δημοσιεύθηκε συνωμοσιολογική μελέτη για την εποχή του Κωνσταντίνου Θ΄, ο οποίος συγκυβερνούσε με την αυτοκράτειρα Θεοδώρα κατά το επίμαχο διάστημα, όταν το 1054 μ.Χ.  εξερράγη ένας υπερκαινοφανής αστέρας ή σουπερνόβα. Οι ερευνητές (τρεις Αυστραλοί, ένας Ιταλός, ένας Σέρβος και ένας Βόσνιος) επιχειρηματολογούν ότι κάποια σύμβολα σε ένα νόμισμα του Κωνσταντίνου συνδέονται με την έκρηξη του σουπερνόβα και ότι το αστρονομικό γεγονός λογοκρίθηκε ή αποσιωπήθηκε.

Όπως λένε το φαινόμενο ήταν ορατό για 23 ημέρες και εκατοντάδες νύχτες, κατά τη γνώμη τους. Θεωρούν ότι αποσιωπήθηκε από τους Βυζαντινούς χρονογράφους για πολιτικούς λόγους και μάλιστα γράφουν ότι κάποια έκαναν… αντίσταση χαράζοντας τον αστέρα στο συγκεκριμένο νόμισμα. Όντως η έκρηξη του 1054 καταγράφηκε από Κινέζους και Ιάπωνες αστρονόμους, όμως όχι από Ευρωπαίους ή Βυζαντινούς. Οι ερευνητές λένε ότι στο Βυζάντιο …καταγράφεται σιγή ιχθύος, λόγω των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών, των εθνικοπολιτικών συγκρούσεων που είχαν ως μανδύα τις ενδοχριστιανικές έριδες και φυσικά λόγω του σχίσματος ανατολικής και δυτικής εκκλησίας που οριστικοποιήθηκε το 1054.

Συμπεραίνουν αυθαίρετα ότι σε περιορισμένο αριθμό νομισμάτων της εποχής, κάποιοι αστρονόμοι επέλεξαν να “τυπώσουν” το νέο αστέρα δίπλα στον αυτοκράτορα, θέλοντας έτσι να “μιλήσουν” για τον σουπερνόβα, που προφανώς ερμήνευαν ως κακό οιωνό. Για να το “αποδείξουν” αναφέρουν έναν Άραβα αστρονόμο που έγραψε για την έκρηξη του σουπερνόβα, αλλά χωρίς κανένα στοιχείο συμπεραίνουν ότι «είδε το φαινόμενο όταν ήταν στην Κωνσταντινούπολη και το κατέγραψε στην Αίγυπτο όπου ήταν πλέον ασφαλής».

Ο Άραβας

Ουδείς γνωρίζει όμως αν ο Άραβας κατέγραψε το γεγονός ως αυτόπτης σε οιαδήποτε περιοχή ή αν το κατέγραψε επειδή το πληροφορήθηκε. Είναι δηλαδή πολύ πιθανό όπως και οι ίδιοι ομολογούν εμμέσως, η έκρηξη να μην έγινε αντιληπτή στην Ευρώπη και για μετεωρολογικούς λόγους. Δεν υπάρχει απολύτως καμία ευρωπαϊκή πηγή για το συγκεκριμένο σουπερνόβα και παρότι δεν υπήρχαν τότε πολλοί αστρονόμοι στο Βυζάντιο ή στη δυτική Ευρώπη, ακόμα και ο απλός κόσμος θα είχε εντυπωσιασθεί αν το φαινόμενο ήταν ορατό. Οπότε, λογικά, κάτι θα είχε καταγραφεί, όχι αναγκαστικά από επιστήμονες της εποχής. αλλά από χρονογράφους ή μοναχούς της δύσης ή ακόμα και από απλούς ανθρώπους σε τραγούδια. Σε αυτό οι ερευνητές “απαντούν” ότι «είχε μάλλον καταγραφεί αλλά χάθηκαν τα αρχεία». Όμως σε έναν μεσαιωνικό κόσμο γεμάτο δυσειδαιμονίες, η έκρηξη του σουπερνόβα θα έπρεπε λογικά να είχε προκαλέσει πολύ μεγάλη εντύπωση.

Παίρνουν πάντως όσον αφορά ειδικά το Βυζάντιο ως δεδομένη τη βυζαντινή λογοκρισία, παρότι ασφαλώς αυτή δεν ερμηνεύει την απουσία μαρτυριών σε άλλες εθνικές οντότητες και παρότι θα ήταν αδύνατον ένα τόσο εντυπωσιακό φαινόμενο να μην είχε καταγραφεί ούτε από Ιταλούς της εποχής εκείνης, ούτε από Γάλλους ή Βρετανούς, Ρώσους ή λαούς της “αγίας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας” της τότε Γερμανίας. Αφού εκλαμβάνουν ως δεδομένο ότι οι Βυζαντινοί είδαν την έκρηξη και την αποσιώπησαν, χαρακτηρίζουν ύπουλη την εξουσία στο Βυζάντιο και προχωρούν στο «τι θα μπορούσε να κάνει ένας έξυπνος αστρονόμος για να ξεπεράσει το σκόπελο της λογοκρισίας και να καταγράψει το γεγονός».

Δεν λαμβάνουν καν υπ΄όψιν τους το γεγονός ότι τα νομίσματα δεν σχεδιάζονταν αυθαίρετα, και σίγουρα πάντως όχι από αστρονόμους. Αν κάποιος “αντιστασιακός” ήθελε να κρυπτογραφήσει το μυστικό γεγονός σε νόμισμα, θα έπρεπε να ήταν ή κληρικός ή πολιτικός της εποχής και μάλιστα να είχε πολύ στενούς δεσμούς με το παλάτι. Παρόλα αυτά αποδίδουν στο συγκεκριμένο γεγονός ακόμα και το ότι ο Μιχαήλ Ψελλός εκάρη μοναχός την εποχή εκείνη –ενώ ήταν γνωστές οι διαφωνίες του με το παλάτι αλλά και με τους στρατιωτικούς. Στηρίζουν το αυθαίρετο συμπέρασμά τους στο ότι ήταν στην Κωνσταντινούπολη το 1054 «και πρέπει να είδε την έκρηξη»! Και μάλιστα θεωρούν ότι η άποψή τους τεκμηριώνεται από το γεγονός ότι ο Ψελλός ήταν εναντίον της αστρολογίας και έλεγε ότι «τα ουράνια σώματα δεν επηρεάζουν τις ζωές μας».

Υπάρχει όμως και η αντίθετη θεωρία επί του θέματος. Ότι δηλαδή το γεγονός πιθανόν να καταγράφηκε και να χάθηκαν οι πηγές και ότι ίσως μάλιστα να είχε παρουσιασθεί και ως θετικός οιωνός για την απόφαση του Βυζαντίου να κόψει το βήχα στον Πάπα. Οι ερευνητές, αποφασισμένοι εξαρχής να… αποδείξουν ότι είχαν δίκιο περί πολιτικών παρεμβάσεων στην επιστήμη. γράφουν ουδέτερα στην αρχή ότι «θελήσαμε να διερευνήσουμε εάν στο συγκεκριμένο νόμισμα ο αυτοκράτορας συμβόλιζε τον Ήλιο με ένα λαμπερό οκτάκτινο αστέρα αριστερά και έναν δεξιά, θεωρώντας ότι ίσως ο ένας ήταν η Αφροδίτη και ο άλλος ο σουπερνόβα του 1054 ή ίσως και η παράσταση να συμβόλιζε το σχίσμα μεταξύ των δύο εκκλησιών».

Οκτάνινα αστέρια

Σε όλη την εργασία τους κάνουν μια όντως ενδελεχή αναφορά σε νομίσματα της περιόδου εκείνης –εργασία πράγματι εντυπωσιακή για τη νομισματολογία– αλλά δεν προσκομίζουν ούτε ένα στοιχείο που να τεκμηριώνει την άποψή τους. Είναι πάντως απίθανο οι Βυζαντινοί να χάραζαν νόμισμα με την δυτική εκκλησία, αφού οι διαμάχες ήταν εντονότατες από αιώνες. Οι δε ερευνητές το μόνο που λένε για το σχίσμα και τα αστέρια, είναι ότι σε κάποιο νόμισμα το αστέρι μοιάζει να φθίνει και αυτό κατά τη γνώμη τους «το έκαναν οι Βυζαντινοί για να δείξουν την παρακμή της δυτικής εκκλησίας» (!).

Τεκμαίρουν εν γένει χωρίς επιχειρήματα ότι αυτά τα δύο οκτάκτινα αστέρια συμβόλιζαν λαμπερά φαινόμενα στον ουρανό και όπως λένε, εξέτασαν επί τούτου 36 νομίσματα που «κατά πάσα πιθανότητα κυκλοφόρησαν κατά το τελευταίο εξάμηνο της βασιλείας του Κωνσταντίνου Θ΄». Εντούτοις τίποτα δεν πείθει ότι δεν είχαν κυκλοφορήσει νωρίτερα στα 13 χρόνια της βασιλείας του Κωνσταντίνου Θ’. Υπάρχουν βεβαίως και ειδικοί που διαφωνούν (Schaefer) και λένε ότι οι αστέρες στα νομίσματα αποτελούσαν μακρά παράδοση στη δυτική ρωμαϊκή αυτοκρατορία  και δεν έχουν καμία σχέση με τον σουπερνόβα.

Άλλος (Dimitrijevic) αναφέρει ότι τα οκτάκτινα αστέρια θεωρούνταν πηγή φωτός (πεφωτισμένοι ηγεμόνες), «αλλά στην Ευρώπη εν γένει αυτό το σύμβολο θα μπορούσε να σημαίνει μυριάδες πράγματα πέραν του σουπερνόβα ή και να μην σημαίνουν απολύτως τίποτα».