Την έξοδο έδειξε η UNESCO στο Λίβερπουλ

Το Λίβερπουλ είχε καταφέρει να “τρυπώσει” στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς χάρη στις αποβάθρες του που είναι βικτωριανές. Όμως, επειδή εξαρχής υπήρχε διχογνωμία και η πόλη “χώθηκε” με δυσκολία στη λίστα, η UNESCO άδραξε μάλλον την ευκαιρία να την βγάλει όταν «κατασκεύασαν στην πόλη ένα γήπεδο και άλλα κτίρια που αφαιρούν το βικτωριανό χαρακτήρα του αστικού κέντρου».

Μάλιστα θόρυβος είχε προκληθεί και για το τσιμεντάρισμα της Ακρόπολης, που αλλοιώνει το μνημείο, αλλά η UNESCO δεν θέλησε να “μαλώσει” δημοσίως την Ελλάδα. Ο ένας λόγος ήταν  ότι η Ακρόπολη αντικειμενικά δεν μπορεί να βγει εύκολα από τη λίστα, θα προκληθεί διεθνές θέμα και κανείς δεν θέλει αναστάτωση στην αρμόδια επιτροπή. Όμως ένας εξίσου σημαντικός λόγος που η UNESCO δεν αντέδρασε είναι ότι η χώρα μας, με όλο αυτό το διαγκωνισμό στο κέντρο αποφάσεων, έχει μόλις 18 σημεία στην λίστα των μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς (είμαστε από τους “ριγμένους” της υπόθεσης).

Το Λίβερπουλ χαρακτηρίστηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 2004 και θεωρήθηκε ουσιαστικά ότι οι αποβάθρες του το κάνουν ισότιμο με την Ακρόπολη, το Σινικό Τείχος, το Τατζ Μαχάλ και τον Πύργο της Πίζας. Η πόλη είναι η τρίτη τοποθεσία που αφαιρείται από τον κατάλογο αυτόν. Ύστερα από ψηφοφορία στην Κίνα των μελών της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς, η UNESCO ανέφερε στο Twitter ότι το Λίβερπουλ θα πρέπει να αφαιρεθεί από τον κατάλογο του παγκόσμιου πολιτιστικού οργανισμού.

Η Τζοάν Άντερσον, δήμαρχος του Λίβερπουλ, δήλωσε: «Είμαι πολύ απογοητευμένη και ανήσυχη από αυτή την απόφαση να αρθεί το καθεστώς Παγκόσμιας Κληρονομιάς του Λίβερπουλ, που έρχεται μία δεκαετία αφότου η UNESCO επισκέφθηκε τελευταία φορά την πόλη για να την δει κατ’ ιδίαν». Εκπρόσωπος της βρετανικής κυβέρνησης δήλωσε πως «είμαστε ιδιαίτερα απογοητευμένοι από αυτή την απόφαση και εκτιμούμε ότι το Λίβερπουλ συνεχίζει να αξίζει το καθεστώς παγκόσμιας κληρονομιάς, δεδομένου του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν οι αποβάθρες στην Ιστορία και γενικότερα στην πόλη».

Τα μόνα άλλα μνημεία που αφαιρέθηκαν στο παρελθόν από τον κατάλογο αυτό είναι ένα καταφύγιο άγριας ζωής στο Ομάν, επειδή σημειώθηκαν εκεί περιστατικά λαθροθηρίας και έχασαν τον φυσικό τους χώρο πολλά ζώα, αλλά και η κοιλάδα του Έλβα στη Δρέσδη της Γερμανίας το 2009, επειδή πάνω από το ποτάμι κατασκευάστηκε μια γέφυρα τεσσάρων λωρίδων.

18 σημεία έχει η Ελλάδα

Ο χαρακτηρισμός μνημείων ως πολιτιστική κληρονομιά τους δίνει πρόσβαση σε χρηματοδότηση των Ηνωμένων Εθνών για τη διατήρησή τους, ενώ προβάλλονται σε τουριστικούς οδηγούς σε όλο τον κόσμο. Το Λίβερπουλ απειλούνταν με διαγραφή του από τη λίστα, ήδη από το 2012, αφού η UNESCO προειδοποίησε ότι νέα κτίρια είχαν αλλάξει τον ορίζοντα της πόλης και καταστρέφουν την αξία του ως κληρονομιά του παραλιακού της τμήματος. Το γήπεδο ήταν μάλλον “το κερασάκι στην τούρτα”.

Αναλογιζόμενος όμως ποια σημεία θεωρούνται μνημεία  και έχουν τη “βούλα” της UNESCO ως μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και κυρίως αυτά που δεν είναι στη λίστα, ο μέσος  Έλληνας μάλλον απορεί και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι κάθε κράτος παλεύει να χώσει στη λίστα ό,τι διαθέτει! Η κοιλάδα του Έλβα, για παράδειγμα, χαρακτηρίσθηκε μνημείο επειδή έχει πολυάριθμα κτίσματα του 18ου και 19ου αιώνα, συν δύο παλάτια σε μήκος 18 χιλιομέτρων κατά μήκος του ποταμού Έλβα. Κάποια κτίσματα είναι και του 16ου αιώνα. Μεταξύ των στοιχείων που επικαλέστηκαν οι Γερμανοί για μνημείο της βιομηχανικής επανάστασης, ήταν και  η γέφυρα από χάλυβα, που αποκαλούν Μπλε Θαύμα και το ενιαίο σιδηροδρομικό τελεφερίκ του 1898.

Η Ελλάδα που όπου κι αν πας σκοντάφτεις σε κάτι αρχαίο, μεσαιωνικό, βυζαντινό ή και του 18ου αιώνα, έχει μόλις 18 σημεία που ανήκουν στην Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά. Η Ιταλία έχει 60. Η Κύπρος έχει τρία. Οι ΗΠΑ έχουν 20 όλα κι όλα, ευλόγως αφού είναι σχετικά νέο κράτος. Η Γερμανία από την άλλη έχει 47, η Ισπανία 46, η Γαλλία 43 ενώ η Πορτογαλία 13. Τα μνημεία που βάζει κάθε χώρα δεν έχουν κατ’ ανάγκη αναλογία με την έκτασή της και η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και σε χώρες που έχουν πολύ λιγότερα από 3.000 χρόνια ιστορίας δεν ερμηνεύεται από την διαφορά στην έκταση, αλλά μάλλον από την προσπάθεια κάθε κράτους να χώσει στη λίστα ό,τι το αφήνουν τα άλλα 194 κράτη-μέλη που διαγκωνίζονται με τον ίδιο στόχο. Πολλά πάντα εξαρτώνται και από την ζέση κάθε κράτους.

Πως παίρνεις “διαβατήριο”

Το ποιος παίρνει “διαβατήριο” για τη λίστα αποφασίζεται από αντιπροσώπους 21 κρατών-μελών οι οποίοι εκλέγονται για τετραετή θητεία από τη Γενική Συνέλευση, όπου γίνεται μεγάλη διαπραγμάτευση και παρασκηνιακό “μαγείρεμα”. Πέρα από το αυτονόητο διπλωματικό πόλεμο που διεξάγεται στις εκλογές, διεθνές θέμα έχει προκληθεί και με τις καθαρά πολιτικές αποφάσεις του έχουν ληφθεί.

Η Επιτροπή που αποφασίζει για τα θέματα αυτά έχει αυτή την περίοδο πρόεδρο Κινέζο και πέντε αντιπροέδρους, εκπροσώπους τη Ισπανίας, της Γουατεμάλα, της Ουγγαρίας, του Μπαχρέιν και της Ουγκάντα. Τα άλλα 15 κράτη που εξελέγησαν να εκπροσωπούνται στην εξ 21 μελών Επιτροπή, είναι η Αίγυπτος, η Αιθιοπία, η Αυστραλία, η Αυστρία, η Βοσνία, η Βραζιλία, το Κιργιστάν, το Μάλι, η Νιγηρία, η Νότιος Αφρική, το Ομάν, η Ρωσική Ομοσπονδία, η Σαουδική Αραβία , η Ταϊλάνδη και το κρατίδιο Άγιος Χριστόφορος και Νέβις στην Καραϊβική.

Οι αντιπρόσωποι πλέον, ενώ αρχικά ήταν εμπειρογνώμονες και ειδικοί (ιστορικοί, αρχαιολόγοι, ανθρωπολόγοι κ.λπ.) τώρα στην πλειοψηφία τους είναι διπλωμάτες, κάτι που αλλοιώνει σε μεγάλο βαθμό το αρχικό καθαρά πολιτιστικό πνεύμα της σύμβασης. Πολλές αποφάσεις εν τω μεταξύ έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με τις εισηγήσεις των τριών συμβουλευτικών σωμάτων, που είχαν εξαρχής συγκροτηθεί. Οι πιο ηχηρές διαφωνίες αφορούν τα τελευταία χρόνια τη Χεβρώνα, το Όρος του Ναού και την πόλη της Ιερουσαλήμ, λόγω της διαμάχης Ισραήλ και Παλαιστινίων, αλλά δεν είναι οι μόνες.

Τα τρία συμβουλευτικά σώματα (που επίσης παίζουν πολιτικά παιχνίδια) συχνά δεν λαμβάνονται πλέον υπ’ όψιν, παρότι ο ρόλος τους προβλέφθηκε να είναι σημαντικός και όχι διακοσμητικός. Εδρεύουν το ένα στη Ρώμη (Διεθνές Κέντρο για τη Μελέτη και Συντήρηση και Αποκατάσταση Πολιτιστικής Περιουσίας), το δεύτερο στη Γαλλία (Διεθνές Συμβούλιο για Μνημεία και Αξιοθέατα) και το τρίτο στην Ελβετία (Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης και των Φυσικών Πόρων). Και αυτά όμως δέχονται οξεία κριτική ότι έχουν αναπτύξει πολλές σχέσεις με τους φυσικούς εχθρούς τους, όπως π.χ. το τελευταίο που καταγγέλλεται ότι συναλλάσσεται με τον εμπορικό τομέα και τις κυβερνήσεις, θέτοντας στο περιθώριο τον σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκε, δηλαδή την προστασία της φύσης.