Το 2021 θα ανοίξει το παλάτι του Αλέξανδρου στην Πέλλα

Το ερχόμενο καλοκαίρι εκτιμάται ότι θα ανοίξει για επισκέπτες το ανάκτορο στο οποίο γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος στην τότε παραθαλάσσια Πέλλα, που με τις προσχώσεις έγινε λιμνοθάλασσα και τέλμα. Τότε όμως ήταν λαμπρό κέντρο με ναυπηγεία. Γι’ αυτό και λεηλατήθηκε αλύπητα από τους Ρωμαίους.

Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας, Ελισάβετ Τσιγαρίδα ανέφερε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι τμήμα του κτιρίου είχε ανασκαφεί το 1957, όταν κανείς δεν γνώριζε ότι επρόκειτο για το ανάκτορο. Εκεί μεγάλωσε ο βασιλιάς των Μακεδόνων ενώ στην παλαίστρα που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το κτίσμα, ο διάδοχος αθλούνταν.

«Το ανάκτορο είχε δημόσιο χαρακτήρα και σε αυτό βρισκόταν η αίθουσα όπου γίνονταν και τα συμπόσια, ήταν κατά κάποιο τρόπο η αίθουσα του θρόνου», λέει η ίδια. «Ο επισκέπτης θα βλέπει μπροστά του την κάτοψη του ανακτόρου, σε επίπεδο θεμελίωσης ενώ στόχος της Εφορείας Αρχαιοτήτων είναι η παρουσίαση μιας ψηφιακής ξενάγησης στο κέντρο υποδοχής επισκεπτών. Εκεί θα μπορεί κανείς να δει και την ψηφιακή αναπαράσταση όχι μόνο του ανακτόρου όπου γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος αλλά του κτιριακού συνόλου που αποτελούνταν από επτά τεράστια κτίρια, με εσωτερικές αυλές, διαδρόμους, κλιμακοστάσια και στοές που συνδέονταν μεταξύ τους», λέει.

Το ανάκτορο μεγάλωνε σταδιακά

«Η συνολική έκταση είναι γύρω στα 70 στρέμματα. Οι διαστάσεις αυτές μπορούν να γίνουν αντιληπτές αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η Πέλλα ήταν τότε η πρωτεύουσα του Μακεδονικού Βασιλείου. Το ανάκτορο ξεκίνησε πιο μικρό, αλλά επεκτάθηκε μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η περίοδος από το 320 ως το 250 π.Χ. ήταν μια εποχή τεράστιας ακμής για τη Μακεδονία, ενώ ήταν γνωστός και ο πλούτος του ανακτόρου. Ας μην ξεχνάμε ότι σε όλο τον τρίτο και τον δεύτερο π.Χ. αιώνα, η Πέλλα ήταν το κέντρο του Μακεδονικού Βασιλείου, ένα από τα σπουδαιότερα κράτη της εποχής» προσθέτει η κ. Τσιγαρίδα.

«Αυτοί, ήταν, άλλωστε και οι λόγοι για τους οποίους το ανάκτορο λεηλατήθηκε με μένος από τους Ρωμαίους όταν ηττήθηκαν οι Μακεδόνες το 168 π.Χ. Οι Ρωμαίοι ήρθαν κατ’ ευθείαν στην Πέλλα. Δεν κατέστρεψαν την πόλη αλλά λεηλάτησαν το ανάκτορο, όπου βέβαια υπήρχαν και οι θησαυροί. Πήραν ακόμη και τον βασιλιά και την οικογένειά του ως σκλάβους στη Ρώμη, επιδεικνύοντας τον θρίαμβό τους. Η τύχη της βασιλικής οικογένειας ήταν πολύ σκληρή ενώ το ανάκτορο δεν χρησιμοποιήθηκε πια. Ωστόσο η πόλη συνέχισε να υπάρχει και κατά τη διάρκεια των Ρωμαϊκών χρόνων, καθώς από εκεί περνούσε η Εγνατία Οδός, ένας δρόμος που ένωνε την Ανατολή με τη Δύση».

Στα ίχνη του λιμανιού της Πέλλας

Στο μεταξύ, οι αρχαιολόγοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων βρίσκονται στα ίχνη της ακτογραμμής του λιμανιού της Πέλλας, όπου οι Μακεδόνες αποφάσισαν να μεταφέρουν την νέα πρωτεύουσά τους, φεύγοντας από τις Αιγές. Και μπορεί σήμερα να μην υπάρχει θάλασσα στην Πέλλα, όμως οι πηγές αναφέρουν τον παραθαλάσσιο χαρακτήρα της. Τα επόμενα χρόνια το τοπίο άλλαξε στην περιοχή και λόγω των προσχώσεων από τα ποτάμια που μετέφεραν φερτά υλικά, ο προστατευμένος κόλπος της Πέλλας μετατράπηκε σε λιμνοθάλασσα που αργότερα έγινε η λίμνη των Γιαννιτσών και τελικά αποξηράνθηκε όχι μόνο για να απαλλαγούν από την ελονοσία, αλλά και για να στεγαστούν και να έχουν τροφή από καλλιεργήσιμη έκταση οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.

«Εργαστήκαμε δύο χρόνια και συγχρόνως κάνουμε σαν εφορεία επιφανειακή έρευνα. Οι αρχαιολόγοι περπατάμε σε όλη την έκταση για να δούμε πού έχουμε συγκέντρωση ευρημάτων, νησίδες και άλλες ενδείξεις που μας δίνουν στοιχεία. Είναι μια έρευνα που δεν στοιχίζει, ενώ μας εφοδιάζει με πολύτιμες λεπτομέρειες. Παράλληλα ειδικοί επιστήμονες με τον απαραίτητο εξοπλισμό προχωρούν στη γεωφυσική διασκόπηση», προσθέτει η κ. Τσιγαρίδα. Με τη μέθοδο αυτή, όπως επισημαίνει, που έχει περιορισμένο κόστος σε σχέση με την ανασκαφή, τα μηχανήματα σκανάρουν το έδαφος και μπορούν να ανιχνεύσουν την ύπαρξη θαμμένων αρχαιοτήτων και το σημείο στο οποίο βρίσκονται, χωρίς να είναι απαραίτητες οι απαλλοτριώσεις μεγάλων εκτάσεων.

Εντόπισαν το φρούριο της νησίδας Φάκος

Ήδη, οι αρχαιολόγοι έχουν εντοπίσει την ακτογραμμή του λιμανιού της Πέλλας και το νησάκι Φάκος που βρισκόταν απέναντί της και διέθετε τείχος. Πλέον προσπαθούν να αντιληφθούν τι γινόταν τα πρώτα χρόνια ίδρυσης της πόλης στις αρχές του 5ου αιώνα και τα χρόνια στα οποία λειτουργούσε ως λιμάνι. Πάντως στα ελληνιστικά χρόνια ο Φάκος ήταν ακόμη ορατός σαν λοφίσκος πλέον, γιατί η περιοχή είχε γίνει ήδη έλος. Εκεί σύμφωνα με τον Διόδωρο το Σικελιώτη και τον Πολύβιο ήταν και το θησαυροφυλάκιο των Μακεδόνων, ενώ άλλοι αναφέρουν ότι ήταν και φυλακή.

Τώρα, η Πέλλα απέχει 40 χιλιόμετρα και 2.500 χρόνια από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, όμως τότε αν και μπορεί η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου να ξεκίνησε από το λιμάνι της Αμφίπολης, εντούτοις στο λιμάνι της Πέλλας ναυπηγήθηκαν πάρα πολλά από τα πλοία του Μακεδονικού στόλου. Στην Πέλλα γίνονταν επίσης δεκτές οι περισσότερες πρεσβείες ξένων που έρχονταν από άλλες περιοχές, ενώ σημαντικός ήταν και ο ρόλος του λιμανιού στην εμπορική ζωή της πόλης και στην ανάπτυξη της κεραμοποιίας για την οποία η Πέλλα έγινε πολύ γνωστή.