“Το μίσος”: Μια κλασική ταινία για την οργή που γεννάει πόλεμο

Αυτή είναι η συντομότερη παραβολή για τον μετεξελισσόμενο πανανθρώπινο παγκόσμιο α-πολιτισμό μας που κατατρύχεται από πολέμους και στερήσεις παντός είδους. Η παραβατικότητα είναι ΚΑΙ αποτέλεσμα κοινωνικής αδικίας (επιβαρύνεται από τις κοινωνικές ανισότητες).

Το ουμανιστικό σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης «Ελευθερία-Ισότης-Αδελφότης» απέχει ακόμη από την μόνιμη, διαρκή, απαρέγκλιτη υλοποίησή του. «Η βία γεννά βία», διδασκόμεθα στα σχολεία (και εμείς και ο μποξέρ πρωταγωνιστής τής ταινίας που γίνεται στο τέλος όμως ανακλαστικά-αναγκαστικά ίσως δολοφόνος).

Ο άλλος πρωταγωνιστής, ο κύριος αυτουργός, ο τρελαμένος, ο εριστικός, ο ανισόρροπος, το θύμα τελικά των επιλογών του, ανταπαντά: «ναι, αλλά εγώ δεν πήγα σχολείο. Είμαι του δρόμου εγώ!!!». Ο τρίτος που είναι λίγο διπλωμάτης και καλοπερασάκιας παρακολουθεί έντρομος. Είναι ο μόνος που εν τέλει επιβιώνει. Τρεις διαφορετικού χρώματος και καταγωγής άνθρωποι που τους ενώνει η μιζέρια στα βόρια προάστια τού Παρισιού.

Είχα την τύχη να ζήσω σε εκείνες τις γειτονιές από το 1996 έως το 2001. Δεν ξέρω εάν η προηγούμενη θέαση τής ταινίας με προέτρεψε προς τούτο. Βγήκα όμως υγιής, ζωντανός, πολύπειρος, παλαίμαχος, ανεκτικός απέναντι στην ανθρώπινη φύση και τις εκδηλώσεις της.

Πήγα λοιπόν Δευτέρα βράδυ, μετά από μια εξοντωτική μέρα στη δουλειά στον κινηματογράφο ΕΚΡΑΝ τής γειτονιάς μου, εν μέρει για να θυμηθώ τα νιάτα μου, αλλά κυρίως προκειμένου να προβώ σε κριτικές σκέψεις. Με εξέπληξε η ταινία: ήταν σαν να μην την είχα ξαναδεί, σαν να την έβλεπα για πρώτη φορά, σαν να ζούσα μέσα της.

Ο χωροχρόνος δεν είναι απλώς κυκλικός. Είναι ένα κινέζικο φίδι-πυροτέχνημα που τρώει την ουρά του, είναι ένα ακορντεόν, είναι σαν το κύμα τής θάλασσας… Μαγεύτηκα από την καθαρότητα των νοημάτων, τη διαύγεια τής μορφής (πόσο ταίριαζε το ασπρόμαυρο σε ακραίες κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις!!!).

Θα ήθελα να την δω σε τριάντα χρόνια πάλι, εάν ζω σε έναν επιτέλους γαληνεμένο, ειρηνεμένο πλανήτη….

ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ! Φιλοσοφική παραβολή για την Νέμεσιν, το Αντιπεπονθός (κοινώς κάρμα), για την συμπαντική Δικαιοσύνη, για την Ελευθερία, για την Αξιοπρέπεια, για τη Ζωή και για το Θάνατο.

Η διαλεκτική σκέψη των αρχαίων προέβλεψε τον αλυσοδεμένο στον Καύκασο Προμηθέα Δεσμώτη να υπάρχει και ο «Λυόμενος». Ποιοι τον έδεσαν: τα προσωποποιημένα σύμβολα τού Κράτους και της Βίας με εντολή τού επικεφαλής των Ολυμπίων Θεών Δία. Ο ίδιος όμως Δίας συμφιλιώθηκε με τον Τιτάνα και τον έλυσε, παζαρεύοντας βεβαίως μαζί του τα εκατέρωθεν αντισταθμιστικά οφέλη. Αυτό θα πει Δημοκρατία.

“Το Μίσος”

Το Μίσος (γαλλικά: La Haine, αγγλικά: Hate) είναι μια γαλλική ασπρόμαυρη ταινία παραγωγής 1995. Σεναριογράφος και σκηνοθέτης είναι ο Ματιέ Κασσοβίτς και στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Βενσάν Κασέλ , Ουμπέρ Κουντέ και Σαΐντ Ταγκμαουί. Πρόκειται για τρεις νέους φίλους και τον αγώνα τους να ζήσουν στα λαϊκά προάστια του Παρισιού. Ο τίτλος προέρχεται από μια γραμμή που ομιλείται από έναν από αυτούς, τον Ουμπέρτ: “La Haine attise la haine!”, “το Μίσος γεννάει μίσος.”

Πλοκή Ταινίας

Η ταινία εστιάζει σε μια μόνο καθημερινή μέρα ζωής τριών φίλων, όλοι τους αλλοδαποί που ζουν σε μια φτωχή περιοχή των προαστίων του Παρισιού.

Ο Βινς (Βενσάν Κασέλ) είναι Εβραίος και είναι γεμάτος οργή. Βλέπει τον εαυτό του σαν ένα γκάνγκστερ έτοιμο να κερδίσει τον σεβασμό σκοτώνοντας ένα αστυνομικό και παίζει τον ρόλο του Τρέιβις Μπίκλ από την ταινία Ο Ταξιτζής στον καθρέφτη του κρυφά. Η στάση του προς την αστυνομία, για παράδειγμα, είναι μια απλοποιημένη, στυλιζαρισμένη γενική καταδίκη, ακόμη και σε μεμονωμένους αστυνομικούς που κάνουν μια προσπάθεια να κατευθύνουν το τρίο μακριά από προβληματικές καταστάσεις.

Ο Ουμπέρτ (Ουμπέρτ Κουντέ) είναι ένας αφρικανικής καταγωγής μποξέρ και κατά καιρούς έμπορος ναρκωτικών, ο πιο ήρεμος και ο πιο σκεπτικός από τους τρεις, του οποίου το γυμναστήριο κάηκε στα επεισόδια. Ο πιο ήσυχος, πιο στοχαστικός και σοφότερος των τριών σκέπτεται για το εικονικό γκέτο που υπάρχει ενάντια των μεταναστών. Εκφράζει την επιθυμία απλά να φύγει από αυτόν τον κόσμο της βίας και του μίσους πίσω του, αλλά δεν ξέρει πώς αφού δεν διαθέτει τα μέσα να το πράξει. Ο Σαΐντ (Σαΐντ Ταγκμαουί) βρίσκεται στο κέντρο των απόψεων των δυο φίλων του σε σχέση με την παρούσα ζωή τους.

Ένας φίλος τους, με το όνομα Αμπντέλ Ιμπάχα, είχε πρόσφατα κακοποιηθεί σε μια συμπλοκή από τους αστυνομικούς και βρίσκεται σε κώμα. Σε εκείνη τη συμπλοκή ο Βινς βρήκε ένα αστυνομικό περίστροφο και χάθηκε εκμεταλλευόμενος την ταραχή. Ορκίζεται πως αν ο φίλος του πεθάνει θα σκοτώσει με αυτό έναν αστυνομικό και όταν ο φίλος του τελικά πεθαίνει αρχίζει να σχεδιάζει την εκδίκησή του.

Οι τρεις περνούν από μια άσκοπη καθημερινή ρουτίνα και αγώνα για να διασκεδάσουν, για να βρεθούν συχνά κάτω από έλεγχο της αστυνομίας. Παίρνουν το τρένο για το Παρίσι, αλλά αντιμετωπίζουν πολλές από τις ίδιες απογοητεύσεις, και η ανταπόκριση τους στις αλληλεπιδράσεις τους με καλοήθεις και κακόβουλους Παριζιάνους κάνουν διάφορες καταστάσεις να εκφυλίζονται σε επικίνδυνη εχθρότητα. Μια συμπλοκή με σαδιστικούς αστυνομικούς με πολιτική περιβολή, κατά την οποία ο Σαιντ και Ουμπέρτ ταπεινώνονται και κακοποιούνται σωματικά, έχει ως αποτέλεσμα να χάνουν το τελευταίο τρένο για το σπίτι και να περνούν το βράδυ στους δρόμους.

Πηγαίνουν σε μια ταράτσα από την οποία προσβάλλουν σκίνχεντ και αστυνομικούς, ενω αργότερα ξανασυναντούν την ίδια ομάδα ρατσιστών σκίνχεντς που αρχίζει να χτυπάει τον Σαΐντ και τον Ουμπέρτ άγρια​​, τώρα που η ισορροπία δυνάμεων έχει διαταραχτεί. Βινς φτάνει ξαφνικά, και το όπλο του, του επιτρέπει να διαλύσει τον καβγά. Οι Σκίνχεντς τρέπονται σε φυγή εκτός από έναν (απεικονίζεται από τον ίδιο τον Κασσοβίτς), τον οποίο ο Βινς είναι έτοιμος να εκτελέσει εν ψυχρώ. Το όνειρό του για εκδίκηση παρεμποδίζεται από την απροθυμία του να πάει σύμφωνα με τον σκοπό, και, έξυπνα σπρωγμένος από τον Ουμπέρτ, αναγκάζεται να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι δεν είναι ο άκαρδος γκάνγκστερ που προσποιείται πως είναι και αφήνει τον σκίνχεντ να φύγει.

Το πρωί της επόμενης μέρας οι τρεις επιστρέφουν στο προάστιο του και χωρίζουν για τα ξεχωριστά σπίτια τους, και ο Βινς δίνει το όπλο του στον Ουμπέρτ. Ωστόσο, ο Βινς και ο Σαΐντ συναντούν έναν αστυνομικό με πολιτική περιβολή, τον οποίο ο Βινς είχε προσβάλει νωρίτερα μέσα στην ημέρα, ενώ ήταν με τους φίλους του σε μία τοπική ταράτσα. Ο αστυνομικός αρπάζει και απειλεί τον Βινς, κάνοντας αναφορά στο προηγούμενο περιστατικό στην ταράτσα. Ο Ουμπέρτ σπεύδει προς βοήθειά τους, αλλά ο αστυνομικός που κρατά τον Βινς τον προκαλεί με ένα γεμάτο όπλο που στοχεύει στο κεφάλι του, το οποίο κατά λάθος όπλο πυροδοτείται, σκοτώνοντας τον Βινς αμέσως.

Ο Ουμπέρτ και ο αστυνομικός αργά και σκόπιμα στοχεύουν τα όπλα τους ο ένας στον άλλο, και καθώς η ταινία δείχνει τον Σαΐντ να κλείνει τα μάτια του, ένας πυροβολισμός ακούγεται στο soundtrack, με καμία ένδειξη για το ποιος πυροβόλησε ή ποιος μπορεί να έχει πληγεί. Η αντιπαράθεση υπογραμμίζεται από μια ελαφρώς τροποποιημένη φωνή του Ουμπέρτ από την αρχή της ταινίας (“Πρόκειται για μια κοινωνία σε ελεύθερη πτώση…”), υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι, όπως λένε οι γραμμές, jusqu’ici tout va bien (ως εδώ, όλα καλά), δηλαδή όλα φαίνεται να πηγαίνουν σχετικά καλά, μέχρι που ο Βινς σκοτώνεται, και από εκεί και μετά κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί, ένας μικρόκοσμος της καθόδου της γαλλικής κοινωνίας σε άσκοπη βία, μέσω της εχθρότητας.

Πρωταγωνιστές Ταινίας

Βενσάν Κασέλ ως Βινς

Ουμπέρτ Κουντέ ως Ουμπέρτ

Σαϊντ Ταγκμαουί ως Σαΐντ

Αμπντέλ Αχμέντ Γκιλί ως Αμπντέλ

Φρανσουά Λεβαντάλ ως “Αστερίξ”.